معاون پژوهش‌های فرهنگی-اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: در جنگ ۱۲ روزه شاهد همبستگی ملی و بازگشت مردم به ارزش‌های مشترک و ایجاد پیوندی کم‌سابقه در جامعه بودیم.
به گزارش پایگاه خبری دانا کمیل قیدرلو، معاون پژوهش‌های فرهنگی-اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره دلایل همبستگی ملی در جریان جنگ ۱۲ روزه، اظهار کرد: دفاع مقدس دومی که رخ داد و عملاً طی ۱۲ روز جامعه ما را با یک شوک بزرگ مواجه کرد، ابعاد مختلفی را در شناخت دقیق فرهنگی، اجتماعی و هویتی کشور که نسبت به آن غافل بودیم، برای جامعه علمی و سیاست‌گذاری کشور آشکار کرد؛ بخش‌هایی که تا پیش از این، کمتر مورد توجه قرار گرفته بود.
وی افزود: پیش از این، در حوزه‌های دانشی و سیاست‌گذاری، تصویری از جامعه وجود داشت که بر نوعی قطبیدگی اجتماعی، تقابل فرهنگی و دوگانگی هویتی دلالت می‌کرد. انتظار می‌رفت که در این شرایط بحرانی، شکاف‌های اجتماعی شدت یابد، اما آنچه در واقعیت رخ داد، معکوس بود؛ نمودهای بارزی از همدلی، انسجام اجتماعی و بازگشت به ارزش‌های فرهنگی و هویتی مشاهده شد.
قیدرلو ادامه داد: این تجربه دو نکته مهم را برای ما روشن کرد. نخست اینکه بسیاری از تحلیل‌هایی که بر پایه داده‌های فضای مجازی ارائه می‌شود، با تورش‌های جدی مواجه هستند. دوم اینکه حتی برخی پیمایش‌ها، مصاحبه‌ها و تحلیل‌های اجتماعی نیز ممکن است با کاستی‌هایی همراه باشند و تصویر دقیقی از وضعیت جامعه ارائه ندهند.
وی تأکید کرد: البته این تغییر تنها ناشی از خطای تحلیل‌های قبلی نبود؛ بلکه در جریان این بحران، آگاهی جدیدی به مردم ما افزوده شد. جامعه ما برای نخستین بار در سال‌های اخیر، چهره واقعی تفکر و تمدن غربی را بدون روتوش‌های نظام رسانه‌ای غرب تجربه کرد و دریافت. همین آگاهی تازه، زمینه‌ساز تحولی در ذهنیت و عاملیت اجتماعی شد.
معاون پژوهش‌های فرهنگی-اجتماعی مجلس خاطرنشان کرد: این تحول منجر به بازگشت مردم به ارزش‌هایی شد که پیش‌تر نسبت به آن‌ها بی‌توجه بودند. در سایه این بازگشت به خویشتن، پیوندی عمیق میان دل‌های مردم شکل گرفت؛ پیوندی که شاید بزرگ‌ترین دستاورد اجتماعی ما در سه تا چهار سال اخیر باشد. به ندرت در سال‌های اخیر، چنین همگرایی و نزدیکی دل‌ها نسبت به هویت، ریشه‌ها و ارزش‌های مشترک تجربه شده است.
قیدرلو با اشاره به دو خطر جدی در این مسیر، گفت: نخست اینکه اگر این تجربه عمیق اجتماعی تداوم نیابد و مورد توجه و پاسداشت قرار نگیرد، ممکن است جامعه دوباره به شرایط پیشین بازگردد. دوم اینکه اگر حاکمیت نسبت به خواست عمومی مردم برای حفظ ارزش‌های مشترک بی‌توجه باشد، شکاف‌های فکری و فرهنگی دوباره فعال می‌شوند.
وی تصریح کرد: برای جلوگیری از بازتولید این شکاف‌ها، لازم است حاکمیت در سیاست‌گذاری‌های خود بر ارزش‌های فرهنگی مشترک مردم پافشاری کند. در حوزه‌هایی که اختلافات وحدت‌شکن وجود دارد، ابتدا باید بر ایجاد وحدت ذهنی تمرکز شود و پس از آن سیاست‌گذاری صورت گیرد.
قیدرلو همچنین با تأکید بر اهمیت تجربه زیسته «در کنار هم بودن» گفت: جامعه ما در سال‌های اخیر دچار قطبیدگی شده بود و مردم از فضاهای مشترک دور مانده بودند. اکنون زمان آن رسیده است که مجدداً ساختارهایی که مردم را گرد هم می‌آوردند، احیا کنیم؛ نهادهایی همچون بسیج، خیریه‌ها، تشکل‌های جهادی، هیئت‌های مذهبی و مساجد که در گذشته محور فعالیت‌های اجتماعی و همبستگی بودند، تضعیف شده‌اند. اکنون باید این ظرفیت‌ها را بازسازی کنیم.
معاون پژوهش‌های فرهنگی-اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس در پایان خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین وظایف سیاست‌گذاران در شرایط کنونی، احیای همگرایی محلی از طریق کنش مشترک و مسئولانه است. باید زمینه‌هایی فراهم شود تا مردم با سلیقه‌ها و ذهنیت‌های مختلف، در حل مسائل محلی گرد هم آیند. این‌گونه می‌توان به تقویت امنیت، نظارت و ارائه خدمات اجتماعی در محلات امیدوار بود.
