دکتر طه هاشمی:
قاعدتا وزارت ارشاد یکی از کلیدی ترین و مهم ترین وزارتخانه‌هایی است که رسالت سنگین هدایت، برنامه‌ریزی و اجرا را در بخش‌های متعدد فرهنگ و هنر بر عهده دارد، برای ارزیابی فعالیت‌های وزارت ارشاد و خصوصا معاونت مطبوعاتی این وزارتخانه با یکی از کارشناسان حوزه به گفت و گو نشسته ایم که در ادامه می‌آید.
به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانا(داناخبر)، طه هاشمی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و نماینده دوره پنجم مجلس شورای اسلامی، درباره حوزه فعالیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: به دلیل تعدد مراکز فرهنگی که بعضا در عرض وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می کنند و تعدد نگاه‌های مدیریتی که تفاوت‌های زیادی با هم دارند و بر این مراکز اعمال می شود، فعالیت‌های فرهنگی در کشور عموما و در این وزارتخانه خصوصا از آرمان‌های اولیه انقلاب اسلامی ایران که بر پایه فرهنگ بنا شده بود، فاصله معنا داری پیدا کرده است.این استاد دانشگاه ادامه داد: این حوزه بسیار وسیع بوده و افرادی هم که در این حوزه فعالیت می کنند بسیار متعدد و متفاوت هستند. این ویژگی معایب و محاسنی دارد. نکته مثبت این ویژگی این است که می‌توانیم ادعا کنیم که در اکثر دستگاه‌ها و سازمان‌های کشور رویکرد فرهنگی وجود دارد و مولفه‌های فرهنگی در تمام حوزه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند.
هاشمی ادامه داد: اما نکته منفی که نباید از آن غافل شویم این است که، این ویژگی حضور بسیاری از نیروهایی که در این بخش متخصص نبوده و درک درستی از مفهوم فرهنگ ندارند را ممکن کرده و آنها را متصدی امور می‌کند. از این روست که می بینیم در بخش فرهنگی هم مانند سایر حوزه‌ها گسیختگی وجود دارد.
وی در ادامه تصریح کرد: البته یکی از مهمترین دلایل این گسیختگی را می توان متوجه شورای عالی انقلاب فرهنگی دانست. به دلیل اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مقاطعی از وظایف خود فاصله گرفته است و در جایی که می‌توانست با قدرت خود زیربنای تحولات فرهنگی را بنا کند، ضعیف عمل کرد؛ همچنین این عملکرد ضعیف شورا را می‌توانیم به بخش‌های نظارتی هم تعمیم دهیم.
این کارشناس رسانه ادامه داد: از این روست که می بینیم حوزه‌های فرهنگی نتواسته اند پاسخگوی نیازهای جامعه باشند و مطالب مردم را برآورده کنند، زیرا فعالیت های آنها بر پایه یک نقشه راه که طراح آن می بایست مرکز بالا دستی باشند تنظیم نشده که من این کم کاری را متوجه شورای عالی انقلاب فرهنگی می دانم که اهداف و برنامه‌هایش در راستای مطالبات مردم و نیازهای جامعه نبوده است. بنابراین در وزارت ارشاد نیازمند کسی هستیم که نیازها را رصد کرده و بتواند بر پایه آنها طراحی، برنامه‌ریزی و تولید کند و با توجه به حضور موثری که در شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد مصوبات این شورا را هم تحت تاثیر قرار دهد.
کمتر شاهد شکل گیری رسانه قوی و مستقلی بوده ایم که بتواند به عنوان حلقه اتصال بین مردم و حکومت فعالیت کند
وی درباره فعالیت‌های این وزارتخانه در حوزه رسانه گفت: در حوزه رسانه هم باید بپذیریم کمتر شاهد شکل گیری رسانه قوی و مستقلی بوده ایم که بتواند به عنوان حلقه اتصال بین مردم و حکومت فعالیت کرده و بتواندمطالبات هر دو را منعکس کند. البته نباید در این عرصه چشم خود را بر فعالیت‌های خوب ببندیم اما در هر حال این بخش همیشه دستخوش فراز و فرود بوده است و ما در حوزه رسانه فعالیت کامل و جامعی نداشتیم .
هاشمی در ادامه تصریح کرد: البته بخشی از این اشکالات هم برمی گردد به اینکه نشریات و رسانه‌ها در کشور ما همیشه در قالب احزاب و دسته‌های سیاسی فعالیت کردند. از این رو معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد در دولت جدید باید مرز بندی مشخصی را در این حوزه تعریف کند. باید مشخص شود که آیا رسانه یک ارگان و تشکیلات سیاسی است و یا نه به عنوان بک ابزار فرهنگی تلقی می‌شود و جنس آن رسانه‌ای است.
وی افزود: متاسفانه در کشور ما هرگاه یک مجموعه خواسته فعالیت سیاسی کند رسانه و یا نشریه‌ای را منتشر کرده است و از این رو جایگاه رسانه‌ها از مرتبه صرفا سیاسی خود به جایگاه احزاب سیاسی منتقل شده، البته اشتباه نشود نمی گویم احزاب سیاسی، نباید رسانه داشته باشند هر حزبی ارگانی دارد اما هیچگاه نباید جایگاه احزاب و رسانه ها عوض شود و متاسفانه در کشور ما این اتفاق روی داده بنابراین همانطور که گفتم معاونت مطبوعاتی باید مرزبندی را مشخص کرده و جایگاه هریک از رسانه‌ها و مطبوعات دولتی، مستقل، آزاد و... را به درستی تعریف کند.
هاشمی در ادامه بیان کرد: تمایل و گرایش مخاطبان به محصولات فرهنگی و یا رسانه ای داخلی و خارجی نیز به این دلیل است که در حوزه رسانه به نیازهای مخاطبان پاسخ داده نمی شود. این اشکالات برمی گردد به وزارت ارشاد و سایر متولیان حوزه رسانه مانند صدا وسیما؛ این ریزش مخاطب نشان می‌دهد که اولا در این حوزه انسجام وجود ندارد و ثانیا برنامه‌ریزی های صورت گرفته متناسب با نیازهای مخاطبان نبوده است و از همه مهمتر اینکه نظارت دقیقی روی فعالیت‌های اصحاب این حوزه وجود نداشته است.
وی ادامه داد: به هرحال وزارت ارشاد رسما و قانونا متصدی بخش عمده ای از فرهنگ کشور است باید از این قدرتی که در اختیار دارد استفاده کرده و متناسب با نیازهای جامعه حرکت کند؛ اگر از موضع قدرت برخورد کند و پاسخگوی مطالبات مردم باشد ناگزیر بسیاری از دستگاه‌ها و ارگان‌ها هم مجبور می‌شوند اهداف و فعالیت‌هایشان را با اهداف این وزارتخانه هماهنگ کنند. البته به شرطی که بتواند نبض نیازهای جامعه را در دست بگیرد. اما متاسفانه اینگونه نبوده و این وزارتخانه نتوانسته است رفتار درستی داشته باشد.
وی تصریح کرد: به هرحال در هر دوره‌ای ایراداتی به عملکرد وزارت ارشاد وارد بوده است و هشت سال گذشته هم از این امر مستثنی نبوده است. خصوصا آنچه که در این هشت سال شاهد آن بودیم از هم گسیختگی این حوزه بود و اینکه وزارتخانه جایگاه خود را به عنوان یک ارگان دولتی پیدا نکرد، از این رو دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با وزارت ارشاد به جای تعامل در تقابل با نهاد های فرهنگی و رسانه ای دیگر در داخل کشورقرار گرفتند حتی باعث تاسف است که دستگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی خود را در قامت رقیب نهادهای مردم نهاد در حوزه فرهنگ و هنر تعریف کرده است.
هاشمی ادامه داد: اینگونه می‌شود که نگاه مخاطبان به سوی خارج است و نه در داخل. این کاستی هم تنها مربوط به حوزه رسانه و مطبوعات نمی‌شود، بلکه در همه حوزه‌ها اعم از تاتر، فیلم، موسیقی و... در کشور ما با این معضل مواجه هستند. چنانچه شاهد بودیم که اگر در داخل کشور کار خوبی انجام شده مردم از آن استقبال کردند، بنابراین در رابطه با توجه مخاطب ایرانی به رقبای خارجی اشکال از خودمان است.
وی تصریح کرد: به هرحال در این زمینه نمی‌توانیم کارنامه قابل قبولی از هشت سال گذشته ارایه دهیم، البته نباید انکار کنیم که کارهای خوبی در این چند سال هم انجام شده و ما شاهد آن بودیم، اما این درخشش‌ها مقطعی بوده و علاوه براین یک کار شخصی و فردی بوده و موفقیت‌های این چنینی را نباید به حساب دولت بگذاریم، چراکه برای این موفقیت‌ها اصلا برنامه ریزی درست و اصولی از سوی وزارت ارشاد در کار نبوده است.
هاشمی در ادامه صحبت‌هایش افزود: جای تاسف دارد که در کشوری که داعیه فرهنگی دارد حتی یک انجمن فرهنگی- ادبی به صورت کامل فعال نیست. از سوی دیگر نیازهای جامعه روز به روز در حال افزایش است و اینگونه می‌شود که مخاطبان از مضامین دیگران استفاده می کنند. جامعه را از نیازهای اساسی محروم کردند در حالیکه باید با حفظ حد و مرزها و باید و نبایدها به نیاز مخاطبان هم پاسخ داده شود. به هر حال باید در نظر داشته باشیم که اگر محدودیت بی جا اعمال شود، اتفاقات غیرقابل کنترل جریان پیدا می کند که ضرر آن به مراتب بیشتر است.
وی ادامه داد: در حوزه رسانه ای کشور هم وضع به همین منوال است، معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد در برخورد با رسانه‌ها خود را در حد یک تدارکاتچی پایین آورده است، در صورتیکه جایگاه این معاونت باید هدایت فکری مطبوعات و رسانه‌ها باشد. دلیل این تعطیل و توقیف شدن پی در پی مطبوعات این است که آنها مغز ندارند. چون اصحاب رسانه در جریان امور دولت قرار نمی گیرند، شاهد بروز مشکلات این چنینی هستیم.
این استاد دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: اصحاب رسانه در زمره روشنفکران هستند و مصالح را تشخیص می‌دهند، بنابراین باید رسانه‌ها آزاد باشند و در عین حال خط و مشی ها به روشنی مشخص شود. رسانه اگر از سوی دولت توجیه شود، چون اصحاب رسانه در زمره اقشار با شعور جامعه هستند و مصالح ملی و منافع کشور را بهدخوبی درک می کنند هرگز در تقابل با مقتضیات دولت گام برنمی دارند، اما در وضعیت کنونی که هرکسی به خودش اجازه می‌دهد وارد حریم مطبوعات شود و به اصحاب رسانه توهین کند و تا زمانیکه این تعطیلی و توقیف‌ها ادامه داشته باشد، قاعدتا اصحاب رسانه هم به خودشان اجازه می‌دهند به خط قرمزها ورود پیدا کنند و همانطور که گفتم تعامل جای خود را به تقابل می‌دهد.
هاشمی در پایان صحبت‌هایش تصریح کرد: در هرحال معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد باید پوست اندازی کرده و در فعالیت‌های خود تجدید نظر کند. معاون مطبوعاتی وزیر در دولت جدید باید عملکرد این سی و چند ساله را در این حوزه ارزیابی کرده و نقاط منفی را که جامعه را دچار مشکل کرده است را پیدا کند تا بتواند عملکرد صحیحی در این حوزه داشته باشد.
