نبود خلاقیت و توجه نکردن مطبوعات به سلیقه مخاطبان باعث شده تا در چند سال اخیر روزنامه های کشور دچار ریزش مخاطب شوند و همین امر باعث بروز مشکلات فراونی برای فضای مطبوعاتی کشور شده است که گاهی این مشکلات غیر قابل جبران است، به همین دلیل با تفکر در مورد پیدا کردن یک راه حل مناسب می توان جلوی این مشکلات را گرفت و فضای مطبوعاتی کشور را به فضای قوی تری تبدیل کرد.
به گزارش گروه رسانه خبرگزاری دانا (داناخبر)، اسدالله مشایخی، روزنامه نگار و پیشکسوت رسانه، در رابطه با کثرت مطبوعات در ایران گفت: در حالت کلی کثرت در مطبوعات نشان دهنده سلیقه های متخلف در یک کشور است. اما در حال حاضر این تعداد مطبوعات برای فضای رسانه ای ایران نتوانسته مفید باشد، به عنوان مثال فضای مطبوعاتی ایران نیازی به این تعداد روزنامه های تخصصی در یک حوزه ندارد، چرا که اکثر آنها از نظر حرفه ای درجه مناسبی هم ندارند.مطبوعات باید به سلیقه های مختلف توجه کنند
وی ادامه داد: در ایران با توجه به اینکه افراد از قومیت‌ها و مذهب‌های گوناگون در آن زندگی می کنند، لذا این کثرت لازم است، البته به شرط آنکه در این مطبوعات سلیقه و خواست مردم لحاظ شود و مطبوعات مختلف دیدگاه ها و نظرات متفاوتی داشته باشند، نه اینکه تمام مطبوعات یک مطلب را منعکس مانند آنچه اخیرا در مطبوعات کشور رخ داده است.
این پیشکسوت رسانه در رابطه با مطبوعات کشور، عنوان کرد: مطبوعات کشور به دو بخش خصوصی و دولتی تقسیم می شوند البته بیشتر مطبوعات خصوصی هم ظاهری خصوصی دارند ولی در اصل دولتی هستند. روزنامه های دولتی هم که به طور کامل وابسته به یکی از نهادهای دولتی هستند و به همین دلیل به هیچ عنوان نگران هزینه ها و درآمد خود نیستند، چرا که دولت حامی آنها است. در حالت کلی می توان گفت که ما در کشور روزنامه کاملا مردمی و مستقل نداریم و این کثرت مطبوعات هم مربوط به بخش دولتی است و شاید به همین دلیل قادر به رقابت در عرصه جهانی نیستیم.
کثرت در مطبوعات نشان دهنده ثبات یک حکومت است
مشایخی افزود: در هر صورت این کثرت مطبوعات چه دولتی باشد و چه خصوصی، می تواند مفید و باعث بالا رفتن استانداردهای روزنامه نگاری در کشور شود.
وی ادامه داد: همان طور که می دانید از دهه 70 تا به حال که تعداد مطبوعات رشد پیدا کرد، روزنامه نگاری در کشور هم وارد مرحله جدیدی شد و نوع جدیدی از روزنامه نگاری به وجود آمد، اما در هرحال برای شکوفایی مطبوعات در کشور، باید تعداد مطبوعات مردمی را در کشور افزایش داد.
وی دررابطه با کمک های دولت به مطبوعات کشور، گفت: برای رفع مشکلات مطبوعات دولت کمک هایی کرده است، اما بسیاری از این اقدامات عادلانه صورت نگرفته است. همان طور که می دانید در هشت ماه گذشته قیمت کاغذ پنج برابر شده و با توجه به اینکه ما در داخل کشور تولید کاغذ رول (مخصوص روزنامه) نداریم، به همین دلیل مشکلات بسیاری برای تولید روزنامه در کشور به وجود آمده است و بسیاری از مجله ها، روزنامه ها و حتی چاپخانه ها هم تعطیل شده و تیراژ مطبوعات خصوصی هم بسیار کاهش پیدا کرد.
این کارشناس رسانه افزود: در این شرایط روزنامه های دولتی توانستند به فعالیت خود ادامه دهند، چرا که توسط دولت حمایت مالی می شدند، اما نشریات خصوصی مجبور به تعدیل نیرو، کاهش دستمزد و کاهش تیراژ شدند. به عقیده من گرانی ضربات جبران ناپذیری را به بدنه مطبوعات کشور زده است. البته دولت نباید به مطبوعات کمک کند، چرا که همین کمک‌ها باعث می شود که مطبوعات زیر پرچم دولت بروند و دست و پای آنها بسته شود، چرا که نشریات محصول فرهنگیند و نباید به دولت وابسته شوند.
دولت باید دادن مجوز را لغو کند
مشایخی در رابطه با رابطه دولت و مطبوعات در کشور گفت: ایران جز معدود کشورهایی است که در آن مطبوعات برای انتشار خود نیاز به گرفتن مجوز از سوی دولت را دارند، در دیگر کشورها مطبوعات فقط ثبت می شوند، مانند شرکت‌ها و دولت فقط به آنها نظارت دارد.
این کارشناس رسانه در ادامه تصریح کرد: اعتقاد دارم روند انتشار مطبوعات در کشور هم باید این گونه شود، چرا که دولت با دادن مجوز اشراف کامل بر مطبوعات پیدا می کند و بعد از آن هم با دادن سهمیه عملا آزادی مطبوعات را از آنها می گیرد.
وی دامه داد: از نظر من باید دولت دادن مجوز را لغو کند و مطبوعات هم مانند شرکت‌ها در کشور شروع به فعالیت کنند، به این صورت که می توانند نشریه خود را ثبت کنند و قبل از پخش، اولین شماره خود را به وزارت ارشاد بدهند تا وزارت ارشاد آن را بررسی کند تا خلاف قوانین کشور عمل نکرده باشد و بعد از آن به فعالیت خود ادامه دهند، چرا که رقابت در فضای خصوصی وجود دارد ولی چنین شرایطی فضای رقابت را از مطبوعات می گیرد، چون یک روزنامه دولتی چشمش دنبال دولت است و به همین دلیل در بسیاری از موارد ملاحظه دولت را می کند.
کپی برداری روزنامه ها از خبرگزاری ها باعث عدم تمایل مردم شده است
این کارشناس رسانه در رابطه با روزنامه نگاری سایبری در کشور، اظهار داشت: شکل گیری فضای سایبری در چند سال گذشته تاثیر زیادی بر مطبوعات مکتوب گذاشته است، اما نتوانسته جایگاه رسانه های مکتوب را بگیرد. البته یکی از دلایلی که گرایش مخاطبان نسبت به مطبوعات کم شده، این است که روزنامه ها بیشتر اخبار خود را از خبرگزاری ها کپی می کنند.
وی ادامه داد: علاوه بر این خلاقیت در روزنامه ها هم کاهش یافته است و تمام این عوامل باعث شده تا تمایل مردم نسبت به مطبوعات کاهش پیدا کند و حتی بعضی از سایت‌ها از این رسانه های مکتوب معتبرترشوند و چون فضای سایبری هزینه چندانی برای مردم ندارد باعث شده تا روزنامه های کشور در چند سال اخیر دچار ریزش مخاطب شوند.
مشایخی در رابطه با روزنامه نگاری سایبری، افزود: نباید وضعیت روزنامه نگاری سایبری ایران را با جهان مقایسه کرد، چرا که ما در این حوزه حرفی برای گفتن نداریم. ما می توانیم در حوزه گرافیک و صفحه آرایی خود را با دیگر کشورها مقایسه کنیم، چون در این حوزه دارای سبک و سلیقه هستیم و قدرتی برای رقابت داریم، اما در زمینه روزنامه نگاری سایبری و حتی توزیع و تیراژ روزنامه ها قابل مقایسه نیستیم.
قانون مطبوعات ایران کامل است
این کارشناس رسانه خاطر نشان کرد: در حالت کلی می توان گفت که پیشرفت رسانه های مجازی در کشور خوب بوده اما آن هم مشکلاتی دارد، مانند، نفوذ سلیقه های شخصی، سیاسی و فرهنگی در جامعه که به عنوان مانعی در راه آزاد اندیشی، می تواند مخرب باشد. بنابراین ما نباید جلوی انعکاس هر تفکری را بگیریم، بلکه باید مانع تفکرات معارض با دین و مبانی انقلاب اسلامی شویم.
مشایخی در رابطه با قوانین مطبوعاتی عنوان کرد: نه تنها قانون مطبوعات کشور بلکه کل قانون اساسی ایران یک قانون کامل و بدون مشکل است، اما مساله این جاست که متاسفانه این قانون کامل به درستی اعمال نمی شود و گاهی از سوی بعضی ازمدیران تفسیربه رای می شود، به عنوان مثال، در قانون مطبوعات کشور همه روزنامه ها در صورتی که در چارچوب قانون بنویسند از یک حق آزادی مساوی برخوردارند، در صورتی که ما در چند وقت اخیر شاهد بودیم که یک یا چند روزنامه هر چه خواستند گفتند و مخالفتی هم با آنها نشد.
نسل قدیم روزنامه نگاری، پذیرای نسل جدید نیست
وی در مورد حرفه ای بودن روزنامه نگاری در ایران، گفت: خوشبختانه نسل جدیدی که وارد این حرفه شدند، نسل کارآمد و خوش ذوقی بوده اند، اما مشکل ما عدم حمایت از آنهاست، روزنامه نگاران معمولا آدم‌های حساسی هستند که معمولا برخورد بد با آنها در سطح جامعه آنها را دلسرد و مایوس می کند. یکی دیگر از دلایلی که باعث عدم موفقیت روزنامه نگاران شده است، باند بازی هایی است که به خصوص در چند سال اخیر ما شاهد آن بوده ایم.
این روزنامه نگار ادامه داد: تمام این عوامل باعث شده تا روزنامه نگاران نسل جدید نتوانند به راحتی در این عرصه برای خود کاری پیدا کنند، در صورتی که اگر شرایط مساعد شود آنها می توانند بسیار بهتر کار کرده و نیروی خود را صرف جنگیدن برای بقا نکنند. متاسفانه همین شرایط نامساعد کاری باعث شده تا نیروی قدیمی تر این حرفه با آمدن نیروی جدید احساس خطر کنند و به همین دلیل عرصه را برای نسل جدید محدود کنند و دست آنها را باز نگذارند و همین امر باعث شده تا بسیاری از افرادی که شایستگی این کار را داشتند سرخورده شوند و سراغ فعالیت های دیگر بروند.
دستمزد روزنامه نگاران در شان این حرفه نیست
مشایخی در مورد دستمزد روزنامه نگاران، اظهار کرد: متاسفانه دستمزد پایین روزنامه نگاران، با توجه به شرایط کاری سخت آنها باعث شده تا بیشتر آنها مجبور به چند شغل مشغول شوند و حتی بسیاری از روزنامه نگاران بر خلاف خواست خود مجبور به ترک این حرفه شدند، چرا که درآمد این حرفه در بیشتر موارد کفاف زندگی افراد را نمی دهد. در دنیا شغل روزنامه نگاری در زمره چهار شغل برتر دنیاست، اما در ایران جز مشاغل سطح پایین جامعه است.
وی افزود: درست است که ظاهرا این شغل را در کشور مهم می دانیم اما در اصل قضیه کمترین اهمیت را به این حرفه و افراد شاغل در آن را می دهیم و وجود برخی از تفکرات و فرهنگ‌های نادرست باعث شده تا مشکلات زیادی از جمله مشکلات مالی سر راه این حرفه به وجود آورد که بر داشتن آنها نیاز به بازنگری و تفکر بسیار دارد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال ما روزنامه نگاری را داریم که با 30 سال سابقه کاری بیمه 20 ساله دارد. دشواری این کار از آن جهت است که دوران بیکاری آن خیلی زیاد است و باید گفت که حقوق این حرفه در شان یک روزنامه نگار نیست، چرا که یک روزنامه نگار باید بدون دغدغه به دنبال مسایل جامعه برود و بتواند تمام نیروی خود را بر روی موضوع مورد نظر خود بگذارد، نه اینکه دغدغه مالی داشته باشد و این امر تمام نیروی شخص را بگیرد.
این کارشناس روزنامه در پایان خاطر نشان کرد: در کشورهای دیگر که در این حوزه حرفی برای گفتن دارند این روزنامه نگاران هستند که به نشریه یا روزنامه ای قدرت و مقام می دهند، به این صورت که اگر فلان روزنامه نگار مقاله ای در یک روزنامه چاپ کند، ممکن است تیراژ آن روزنامه به دوهزار عدد هم برسد، اما در ایران این گونه نیست و متاسفانه روزنامه نگاران آزاد هیچ جایگاهی در فضای رسانه ای کشور ندارند و روزنامه نگاران زیر سایه روزنامه ها کار می کنند، در صورتی که این امر خود می تواند زمینه ساز مشکلات فراوانی شود.
