آمارهای رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نشان می‌دهد بیشترین علت مرگ و میر در كشور بعد از تصادف‌ها، سكته‌های قلبی است به‌طوری كه در یك‌سال گذشته از هر 800 مورد مرگ روزانه، 360 مورد بر اثر بیماری‌های قلبی و عروقی بوده است كه از این میزان 198 نفر بر اثر سكته قلبی فوت كرده و حدود82 نفر هم بر اثر سكته مغزی جان خود را از دست داده‌اند.
به گزارش گروه سلامت داناخبر، دكتر حمید رحمت رییس انجمن جراحان و متخصصان مغز و اعصاب در مورد سكته مغزی به روزنامه ایران گفت: هر حادثه مغزی عروقی كه باعث كاهش ناگهانی تأمین جریان خون درمغز شود و اختلال در رگ‌های خونی ورودی مغز بوجود بیاورد به‌طوری كه فقدان اكسیژن سبب شود كه بافت مغز آسیب ببیند یا حتی نابود شود، سكته مغزی نامیده می‌شود. سکته مغزی سومین عامل مرگ
وی با بیان این مطلب كه سكته مغزی عمومی‌ترین اختلال مغزی و سومین علت مرگ بعد از بیماری‌های قلبی-عروقی و سرطان است افزود: این بیماری سبب مرگ حدود نیمی از مبتلایان می‌شود افرادی هم كه زنده می‌‌مانند دچار معلولیت دایمی می‌شوند. سكته مغزی در مردان بیشتر از زنان است و می‌تواند موجب تظاهرات عصبی زیادی مثل فلج نیمه بدن، اختلال تكلم و اختلال در راه رفتن شود.
سكته‌های مغزی و انواع آن
دکتر رحمت با اشاره به این مطلب كه سكته‌های مغزی 4 نوع و هركدام نشانه‌های خاص خود را دارند خاطرنشان می‌كند: در نوع اول كاهش خون‌رسانی به مغز باعث ایجاد لخته و انسداد عروق می‌شود. خون‌رسانی به بافت قطع و نسوج مغزی كه از شریان مربوطه خون‌گیری می‌كنند، دچار مرگ بافتی می‌شوند. برخلاف سایر سكته‌های مغزی كه با سردرد همراهند، این بیماران سردرد ندارند و نشانه آن معمولاً احساس گزگز، مورمورشدن و لمس شدن یك طرف بدن (به تدریج و در عرض چند دقیقه تا چند ساعت) است.
رییس انجمن جراحان و متخصصان مغز و اعصاب با بیان اینکه شدت عارضه و میزان آسیب به نسج مغز، علائم سكته متفاوت است، گفت: می‌توان گفت سكته بی‌سروصدایی است و بیماران چون درد زیادی ندارند و فقط دچار نقص عصبی می‌شوند از این رو ممكن است با تأخیر به بیمارستان مراجعه كنند. در نوع دوم سكته عروق مغز خونریزی خفیفی می‌كند كه شاخصه اصلی آن سردرد شدید ناگهانی است كه اگر بیمار به پزشك یا مراكز درمانی مراجعه نكند خونریزی شدید‌تر می‌شود و سكته ابعاد وسیع‌تری پیدا می‌كند و خطر صدمه‌های جبران‌ناپذیر به مغز بالا می‌رود.
این جراح و متخصص با بیان اینکه متأسفانه 50 درصد بیماران زمانی به پزشك مراجعه می‌كنند كه خونریزی دوم هم رخ داده است، اظهار کرد: مهمترین عامل خطرساز در این نوع سكته، بیماری‌های عروقی زمینه‌ای مغز است. در نوع بعد سكته مغزی به صورت خونریزی زیر عنكبوتیه است (عنكبوتیه فضایی بین مغز و جمجمه است) و سكته ممكن است به دلیل مشكلات انعقادی، عوامل مادرزادی و فشارخون بالا رخ دهد. سردرد آنقدر شدید است كه فرد بلافاصله به پزشك مراجعه می‌كند. این نوع سردرد اغلب با سفتی شدید گردن همراه است و در اورژانس بعد از سی‌تی‌اسكن و تأیید سكته مغزی مراقبت‌های ویژه آغاز می‌شود و پزشكان تلاش می‌كنند با روشهای درون رگی یا جراحی باز، محل پارگی عروق را ترمیم كنند.
دکتر رحمت ادامه داد: در نوع آخر عروق داخلی مغز پاره و خونریزی آغاز می‌شود. سكته عمدتاً به علت فشارخون بالا، اختلال‌های انعقادی و اشكال‌های عروقی رخ می‌دهد. با شروع خونریزی در مغز، بیمار بلافاصله دچار كما می‌شود و سطح هوشیار‌ی‌اش كاهش پیدا می‌كند این نوع سكته مغزی از مهلك‌ترین نوع سكته‌هاست و احتمال مرگ نیز در افراد دچار آن بسیار بالاست.
علل سكته‌های قلبی و مغزی
دكتر علی مقدادی متخصص مغز و اعصاب و دانشیار دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در مورد علل سكته قلبی و مغزی گفت: آخرین بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد روزانه 250 تا 300 نفر در كشور دچار سكته مغزی می‌شوند و این در حالی است كه عوامل خطر ابتلا به سكته‌های مغزی و قلبی با هم مشترك هستند.
وی می‌افزاید: فشار خون، دیابت، چربی خون بالا، چاقی، تغییر الگوی زندگی و تغذیه نامناسب از جمله این فاكتورهاست كه موجب می‌شود امکان ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و سكته‌های مغزی در كشور افزایش یابد.
مقدادی با بیان این كه آمار ابتلا به سكته‌های مغزی در ایران رو به افزایش است یاد‌آوری می‌كند: با توجه به این كه جمعیت كشور به سمت سالمندی حركت می‌كند، در سال‌های آینده شاهد شیوع بیشتر سكته‌های مغزی خواهیم بود. در سالمندان به دلیل بیماری‌های عروقی، دیابت و پرفشاری خون در عروق مغز لخته ایجاد می‌شود و سكته مغزی اتفاق می‌افتد اما سكته همیشه مختص افراد مسن نیست بلكه در جوانان نیز رخ می‌دهد. بخصوص اگر بیمار كمتر از 40 سال سن داشته باشد.
سكته در جوانان
این متخصص مغز و اعصاب در مورد سكته جوانان گفت: بررسی‌ها نشان داده است جوانانی كه دچار سكته مغزی می‌شوند زندگی پر استرسی دارند و استرس ناگهانی و شدید می‌تواند باعث گرفتگی عروق شان شود و در یك لحظه خون‌رسانی را مختل كند و سكته اتفاق بیفتد.
وی با اشاره به این مطلب كه مصرف مواد مخدر، مواد روانگردان، محرك یا آرامبخش روی ساختار عروقی مغز تأثیر دارند تصریح کرد: مصرف داروهایی از خانواده كوكایین، شیشه و كراك هم باعث مرگ بافت مغزی می‌شود.
دكتر مقدادی در مورد علت اصلی سكته جوانان افزود: علت اصلی سكته جوانان نوعی بیماری به نام نشانگان «آنتی‌فسفولیپید» است. در این بیماری آنتی‌بادی‌هایی ایجاد می‌شوند كه با فاكتورهای انعقادی خون تداخل می‌كنند و باعث بروز لخته در عروق می‌شوند. 46 درصد سكته‌های مغزی بیماران زیر 40 سال در اثر وجود همین آنتی‌بادی‌ها بوجود می‌آید كه این نشانگان به 2 گروه اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند در گروه اولیه هیچ علتی وجود ندارد در گروه ثانویه هم در اثر مصرف برخی از داروها آنتی‌بادی در خون بوجود می‌آید، البته این آنتی‌بادی ممكن است در خون افراد عادی هم دیده شود ولی این به آن معنا نیست كه حتماً فرد در آینده دچار سكته مغزی خواهد شد.
بیماری‌های قلبی در كشور
دكتر طاهره سماوات، متخصص قلب و عروق و سرپرست اداره قلب و عروق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در مورد شیوع بیماری‌های قلبی در كشور اظهار کرد: آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد كه حدود 39 درصد از علل مرگ در كشور، بیماری‌های قلبی و عروقی است كه عوامل خطر آن عبارتند از: فشار خون بالا، دیابت، چاقی و اختلالات چربی خون كه ریسك فاكتورهایی مانند كم‌تحركی، مصرف دخانیات و تغذیه نامناسب، عوامل خطر را تشدید می‌كنند.
سماوات افزود: حدود 17.3 درصد از جمعیت كشور از 15 تا 64 سال مبتلا به فشار خون هستند و این در حالی است كه اگر بخواهیم آمار افراد بالای 64 سال را در نظر بگیریم، تعداد كسانی كه به فشار خون مبتلا هستند، خیلی بیشتر می‌شود.
بیشتر علت سکته های مغزی ناشی از فشار خون است
وی با اشاره به این‌كه 62 درصد سكته‌های مغزی ناشی از فشارخون بالا است خاطرنشان کرد: از هر چهار نفر، یك نفر به این بیماری مبتلاست و متوسط سن مبتلایان به سكته قلبی در كشور بین ۵۸ تا ۶۰ سال است. مردان تا سن ۵۰ سالگی بیش از زنان دچار سكته قلبی می‌شوند اما پس از ۵۰ سالگی، بروز سكته قلبی در هر دو جنس زن و مرد یكسان می‌شود.
این متخصص قلب و عروق در مورد آمار اضافه وزن و چاقی اظهار کرد: اضافه وزن و چاقی افراد در كشور ما، به‌خصوص در خانم‌ها بالا است، تا آنجا كه بیش از 50 درصد از خانم‌های ایرانی اضافه وزن دارند و 16.7 درصد افراد جامعه نیز قند خون بالا دارند.
آمار سكته‌های قلبی
دكتر شیوا هژبری كارشناس اداره قلب و عروق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در این زمینه گفت: بر اساس مطالعات انجام شده متوسط سن سكته‌های قلبی حدود 60 سال است كه متناسب استانداردهای جهانی است ولی در چند سال اخیر آمار سكته‌های قلبی در سنین كمتر افزایش بیشتری یافته است كه علت آن را باید بررسی كرد.
وی با اشاره به این مطلب كه از اسفند 90 تا آذر92 حدود 41 هزار و 136 سكته قلبی را ثبت كرده‌ایم افزود: نبود تحرك بدنی، مصرف موادغذایی ناسالم كه حاوی نمك‌ها هستند، فشار خون و مشكلات مادرزادی از مهمترین علل سكته‌های قلبی عروقی در كشور است.
این كارشناس قلب و عروق در مورد اثر آلودگی هوا بر افزایش سكته‌های مغزی و قلبی یاد‌آوری می‌كند: ما چون در شرایط آلودگی هوا منواكسید كربن استنشاق می‌كنیم دچار مشكلات تنفسی می‌شویم كه در نهایت باعث بیماری‌های قلبی و سكته می‌شود. آمار سكته در جوانان در حال افزایش است و این در حالی است كه این بیماری در جوانان تأثیرات نامطلوب اقتصادی‌هم به همراه دارد چرا كه موجب ناتوانی آنان پیش از سال‌های اوج فعالیت می‌شود.
