دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفت و گو با خبرنگار گروه سلامت خبرگزاری دانا(داناخبر) به تشریح الگوی تغذیه ای مناسب برای پیش گیری از سوء تغذیه در ایام نوروز و اجتناب از افراط و تفریط ها در مصرف مواد غذایی پرداخت.
-در ایام نوروز مصرف مواد غذایی آماده و نیم پذیر افزایش پیدا می کند در این خصوص چه توصیه ای می کنید؟
باید در خريد همبرگر آماده، گوشت های چرخ كرده، جوجه كبابی آماده طبخ، ماهی نمک سود و دودی، ماهی و محصولات گوشتی فريز شده دقت لازم اعمال شود. گاهی برخی از محصولات گوشتی از زمان شروع فساد و ليز شدن، توسط معدودی از فروشندگان سودجو بصورت فريز درآورده شده و در معرض فروش قرار می گيرند. به همين ترتيب، گوشت های در حال سياه شدن و تغيير رنگ داده به همراه مقدار زيادی چربی، كنجاله سويا، و ضايعات گوشتی درون چرخ های گوشت شست و شو نشده به گوشت چرخ شده تبديل شده و با قيمت نسبتا ارزان فروخته می شوند. ضمنا مرغ های ليز شده نيز سرنوشت مشابهي داشته و با مقداری پياز و گلرنگ (گياهی رنگی جايگزين زعفران ولی مسموم کننده) و روغن و نمک (برای خوشمزه تر و سنگين وزن شدن) مخلوط شده و به جوجه كبابي آماده طبخ تبديل می شوند.
به مردم توصیه می شوداز خريد ميوه های كهنه، شيرينی به مقدار فراوان، سمنوی كهنه و بويژه خريد از مغازه های غير بهداشتی و نامطمئن خودداری کنند. ترجيحا از خريد شير، سرشير، خامه، بستني، ماست و پنير محلی غير پاستوريزه نيز باید خودداری شود.
-چگونه می توان از سوء تغذیه در این ایام جلوگیری کرد؟
با اجتناب
از خوردن آجيل فراوان، ميوه به مقدار زياد، مواد غذايی پرچرب، شيرين و نمكين در
مهمانی ها، می توان از چاقی و سوء تغذيه اجتناب کرد. مصرف ميوه فراوان نه تنها
ارزش غذايی بالايی ندارد، بلكه ويتامين های آن از راه ادرار دفع شده و قند آنها در
بدن به چربي تبديل می شود. به هنگام صرف غذا به مقدار مناسب از قبیل برنج، مقداری
خورشت (از قسمت هايی كه چربی كمتری دارند) و يا ترجيحا كباب در بشقاب خود قرار
داده و بخشی از ظرفيت بشقاب را نيز به سالاد (كم سس) و سبزيجات اختصاص دهيد. مصرف
تكه ای نان و يک پياله ماست مكمل غذای شما خواهد بود.
-سبزیجات سرشار از انواع ویتامین ها هستند. آیا توصیه ای در خصوص مصرف این دسته از مواد وجود دارد؟
مصرف سبزيجات تازه و حتی غير تازه همواره توسط متخصصان تغذيه مورد تاكيد جدی قرار گرفته و اين محصولات بدليل دارا بودن ويتامين هايی از قبيل ويتامين ، اسيد فوليک، پيش سازهای ويتامين A(کاروتنوئيدها و بويژه کاروتن)، ويتامين E و مقدارکمی انواع ديگر از ويتامين ها و همچنين انواع مواد معدنی، نقش بسيار مهمی را در حفظ سلامت بدن ايفا می کنند. كلسيم، منيزيم، فسفر، مقداری آهن، کمی روی(zn)، مقداری يد و مقداری هم سلنيوم از جمله مواد معدنی بسيار ارزشمندی هستند که در سبزيجات يافت می شوند و تاثير بسيار گرانبهايی بر سلامت افراد دارند.
-مصرف سبزیجات از بروز چه بیماری هایی جلوگیری می کند؟
فيبر موجود در سبزيجات از بيماری های گوارشی و بويژه سرطان های گوارشی و غير گوارشی جلوگيری می کند. ضمنا رنگيزه های موجود در سبزيجات رنگی خاصيت ضد سرطانی دارند و بويژه از قديم نقش سبزيجات در سلامت پوست بخوبی شناخته شده است. طبق توصيه های تغذيه ای که در هرم غذايی تغذيه ذکر شده، لازم است يک فرد معمولی هر روز 4-3 واحد سبزيجات (خام يا پخته) مصرف کند. اين مقدار معادل 4 ليوان سبزيجات خام، و يا 2 ليوان سبزيجات پخته و يا آب سبزيجات است و منظور از سبزيجات نيز کليه محصولات گياهی از قبيل کدو، کاهو، گوجه فرنگی، خيار، نخودفرنگی، لوبيا سبز، شلغم، چغندر، ريواس، کلم، گل کلم، بروکلی، آرتيشو و امثال آنها هستند.
-با توجه به اینکه در این ایام دسترسی مردم به سبزیجات تازه کاهش پیدا می کند برای تهیه سبزیجات از فروشگاه ها چه تصویه ای می شود؟
ما در این مواقع شاهد استقبال مردم برای تهیه سبزیجات بسته بندی، خرد شده و گاهی فریز هستیم بنابراین در این صورت و با توجه به اين نكته كه شركت های مختلفی توليد و بسته بندی اين محصولات را بعهده دارند، لذا توجه ويژه به محتوای اين كيسه ها و همچنين سالم بودن (عدم پارگی) كيسه های آنها دارای اهميت ویژه ای می شود.
-در ایام نوروز مصرف میوه با این باور که به هر میزان که مصرف شود اشکالی ایجاد نخواهد کرد افزایش پیدا می کند آیا این باورها صحیح است ؟
تمام ارزش های غذايی عنوان شده در خصوص سبزیجات برای میوه ها نیز صدق می کند. بدین منظور رعايت مقدار مصرف در حد نياز بدن بسیار مهم است. ميوه ها مقداری قند دارند، كه به هنگام مصرف زياد انواع ميوه، گرچه ويتامين های آنها بدليل محلول بودن در آب از طريق ادرار از بدن خارج می شود، ولی قندشان در بدن باقی می ماندو ضمن ايجاد چربی اضافي بدن (چاقي) و سيری كاذب ايجاد می کند كه اين خود مي تواند از مصرف متعادل ديگر مواد غذايی جلوگيری كند.
-به هنگام سفر افراد به مقدار چشم گیری میوه از دستفروشان تهیه می کنند و آن را با اندکی آب شست و شو می دهند در این خصوص و برای کاهش میزان آلودگی این مواد چه نکاتی را می توان رعایت کرد؟
اگر افراد در بين راه ناچار به خريد ميوه شدند و
مواد ضد عفونی در اختيار نداشتند، باید حداقل مدت چند دقيقه آنها را در محلول پاک
كننده و یا محلول های تهیه شده در منزل(يک
قاشق غذاخوری مايع ظرفشويی در يک ظرف 4 ليتری آب) قرار داده و پس از شست و شوی
دقيق پايانی در اين محلول، ميوه ها را بخوبی با آب تميز شسته و آنگاه استفاده کنند.
-آیا باید در مصرف مغزها صرفه جویی شود؟
مغزدانه ها از ارزش تغذيه ای بالايی برخوردارند؛ با اين حال، آجيل ها عموما در هرم غذايی علم تغذيه جزو گروه غذاهای متفرقه قرار می گيرند که توصيه می شود در مصرف آنها صرفه جويی شود. در واقع، بدليل بالا بودن چربی موجود در مغزدانه ها، مقدار انرژی توليدی آنها در بدن نيز زياد است ؛ به گونه ای که هر صدگرم مغزدانه بين 300 تا 600 کيلوکالری انرژی توليد می کند.
-برای صرف غذا و جلوگیری از سوء تغذیه چه توصیه های می شود؟
به افراد
توصیه می شود تا جايي كه ممكن است غذاهای چرب، شيرين، نمکی، نوشابه های گازدار، تنقلات کم
ارزش تغذيه ای و آجيل كمتر ميل کنند تا علاوه بر جلوگيری از ابتلا به درد دل و
اسهال و عوارض مشابه، مواد مغذی مورد نياز بدن نيز به اندازه کافی دريافت کنند.
همانگونه که مشخص است، نمک زياد موجود در غذا و در برخی تنقلات، زمينه ايجاد
پرفشاری خون و بيماری های قلبی-عروقی را فراهم می سازد و در کسانی که اندک آمادگی
داشته باشند، لطمات جدی و فوری نيز ممکن است ظاهر شوند.
-در این ایام فعالیت و تحرک افراد دچار تغییر می شود که این موضوع می تواند خطراتی را برای فرد به همراه داشته باشد در این باره چه تاکیداتی وجود دارد؟
به افراد یادآور می شوم از نشستن طولانی مدت و تماشای طولاني تلويزيون و انجام بازی های كامپيوتری اجتناب کنندو فعاليت بدنی مناسبی را نيز برای خود در نظر بگيرند. رفتن به پارک ها و محل های تفريحی و صرف غذای كافي (و نه بيش از نياز) در اين گونه محل ها اگر با مقداری پياده روی همراه باشد، بهترين روش ديد و بازديد خواهد بود.
