تاثير بحراني را كه ادوارد اسنودن؛افشاگر برنامه‌هاي جاسوسي
آمريكا براي اين كشور در روابط خارجي‌اش با كشورهاي اتحاديه اروپا و روسيه و
ساير كشورهاي جهان به وجود آورده است؛ چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
در زمان پاسخ دادن به اين سوال بايد دقت كنيم كه ادوارد اسنودن هنوز در
فرودگاه مسكو است و هنوز معلوم نيست كدام كشور به او پناهندگي سياسي خواهد
داد.تا كنون به نظر نمي‌رسد كه موضوع اسنودن روي روابط روسيه و آمريكا
تاثير زيادي گذاشته باشد. گرچه دو طرف به يكديگر پرخاش‌هاي سياسي كرده‌اند،
ولي اين پرخاش‌ها بيشتر به منظور تبليغات بوده است تا اينكه نشان‌دهنده
اثرات منفي زياد روي روابط آمريكا و روسيه باشد. حتي پوتين رئيس‌جمهور
روسيه اظهار داشت كه اجازه نخواهد داد ادوارد اسنودن به رابطه با كشور
«دوست ما» يعني آمريكا صدمه‌اي بزند.
برخي از كشورهاي اتحاديه اروپا مانند انگلستان و فرانسه يا به طرفداري از
آمريكا پرداخته‌اند يا اگر مانند آلمان به انتقاد پرداخته‌اند، اين انتقاد
خيلي ضعيف بوده است.
به طور كلي اتحاديه اروپا در قضيه اختلاف بين آمريكا و ادوارد اسنودن به
طرفداري از دولت آمريكا پرداخته است و خود نيز دنباله‌روي سياست آمريكا
بوده است.
تاثير افشاگري‌هاي ادوارد اسنودن را روي درز اطلاعات امنيتي آمريكا چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
دولت آمريكا به خصوص پس از روي كار آمدن اوباما؛خيلي تلاش كرده است تا به
تنبيه شديد افرادي بپردازد كه اخبار مربوط به سازمان‌هاي جاسوسي آمريكا را
به بيرون درز مي‌دهند. براي اين منظور، ادوارد اسنودن را به خيانت به
آمريكا متهم كرده است و اگر دولت آمريكا بتواند او را به آمريكا بازگرداند،
اسنودن به شدت مجازات خواهد شد. همين‌طور تعداد قوانيني كه براي جلوگيري
از درز اطلاعات وجود دارد، در حال افزايش هستند. به‌طور كلي، تاثير
افشاگرايانه ادوارد اسنودن، فضاي مدني آمريكا را تحت تاثير منفي قرار خواهد
داد.
افشاگري‌هاي اسنودن چه تاثيري بر حوزه افكار عمومي و ديپلماسي
عمومي گذاشته است؟ آيا با افشاگري‌هاي جاسوسي اسنودن، به پرستيژ بين‌المللي
آمريكا خدشه‌اي جبران‌ناپذير وارد شده يا خواهد شد؟
البته در مورد چارچوب مطالبي كه ادوارد اسنودن به درز اطلاعات پرداخته است،
چيز تازه‌اي نيست. افرادي كه اهل مطالعه هستند، بسيار به اين موضوع آگاهي
داشتند كه مثلا تلفن‌ها يا پست الكترونيكي (ايميل‌ها) در آمريكا به خصوص پس
از حادثه 11 سپتامبر 2001 كنترل مي‌شدند. ولي موضوعي كه باعث شوك تعداد
زيادي از افراد عادي در جامعه آمريكا شد اين بود كه اين كنترل روي
ميليون‌ها نفر از مردم عادي آمريكا اثر گذاشته است.كساني كه فكر مي‌كردند
كنترل تلفن‌ها يا كنترل پست الكترونيكي (ايميل‌ها) فقط دارد روي خارجي‌ها
يا افرادي انجام مي‌گيرد كه مظنون به اعمال تروريستي هستند، متوجه نشده
بودند كه چگونه اين كنترل‌ها در زندگي روزمره آنها ريشه دوانده‌اند و به
چگونگي نقش دولت در كنترل زندگي روزمره مردم فكر نكرده بودند. شكي در اين
نيست كه پايه قانون مدني آمريكا بسيار سست شده است و نقش دولت در كنترل
زندگي مردم، در درازمدت اثرات منفي روي سيستم آمريكا و هم پرستيژ
بين‌المللي آمريكا خواهد گذاشت.
ارزيابي شما از تاثير بازيگران «فروملي» روي پروسه روابط بين‌الملل
كه با پرونده «ويكي‌ليكس» آغاز شده و اكنون به پرونده «اسنودن» رسیده است،
چيست؟
ويكي‌ليكس مجموعه زيادي از درز اطلاعات بود كه برخي از آنها معمولي و برخي
ديگر از نظر بين‌المللي مهم بودند.اين مجموعه از اطلاعات توسط تعداد زيادي
از افراد در كشورهاي مختلف پخش مي‌شد و هنوز هم اطلاعات جديدي توسط اين
افراد گمنام پخش مي‌شوند.
يكي از دلايل مهمي كه «ويكي‌ليكس» پس از پناهنده شدن جوليان آسانژ به سفارت
اكوادور در لندن از هم نپاشيد، اين بود كه ويكي‌ليكس و وجود آن وابسته به
يك شخص خاص نبود.ولي تا آنجايي كه ما تا الان اطلاع داريم، درز اطلاعات از
سوي ادوارد اسنودن فقط زير نظر شخص او بوده است و افراد يا تشكيلات ديگري
در آن دخالت نداشته‌اند.
بنابراين، بازيگران «فرو ملي» نمي‌توانند كارهاي اسنودن را ادامه دهند.مگر
اينكه افراد جديدي پيدا شوند كه بخواهند كاري را كه اسنودن انجام داد،
تكرار كنند.
به طور كلي، بدون تشكيلات سازماني، دست بازيگران «فروملي» بسته است و احتمال موفقيت آنان در افشاي اطلاعات مهم كمتر خواهد بود.
آيا امكان دارد با افشا شدن كنترل روي تلفن‌ها و ايميل‌ها مردم
عادي در جامعه آمريكا و حتي اروپا؛ميزان استفاده كاربران از دنياي مجازي
كاسته شود؟ و به‌طور کلی انجمن‌هاي مدني و سياسي در اين زمينه چه اقداماتي
انجام داده‌اند.
در دنياي امروزي، به خصوص در كشور پيشرفته‌اي مانند آمريكا، استفاده نكردن
از فضاي مجازي امري غير ممكن تلقي مي‌شود.حتي كارهاي معمولي زندگي مانند
استفاده از آب آشاميدني، دسترسي به برق، نفت، گاز و استفاده از لوازم برقي
خانه و غيره، بدون استفاده از فضاي مجازي امكان‌پذير نيست. تنها گروه‌هاي
كوچكي مانند آميش «Amish» كه هنوز به علت اعتقادات مذهبي‌شان، خود را تا
اندازه زيادي از دنياي مدرن دور نگاه داشته‌اند، شايد بتوانند زندگي معمولي
خود را بدون دسترسي به فضاي مجازي و تلفن ادامه دهند اما مردم آمريكا قادر
به زندگي بدون دسترسي به اينترنت يا تلفن نيستند.
به اين دليل برخي از روشنفكران و منتقدان بر اين عقيده‌اند كه بيشتر مردم
آمريكا از اينكه دولت آزادي مدني آنان را محدود كرده يا به تلفن و پيام‌هاي
شخصي اينترنتي آنان گوش مي‌دهد، اهميت چنداني نمي‌دهند.زيرا مردم جامعه
آمريكا به خوبي به اين امر واقف هستند كه نه‌تنها كاري از دستشان بر
نمي‌آيد، بلكه هر گونه اعتراض آنان مي‌تواند باعث محدوديت در استفاده از
فضاي مجازي شود و زندگي و راحتي روزمره‌شان را دچار مشكل كند.بنابراين،
آنان ترجيح مي‌دهند كه سكوت اختيار كنند.
البته سازمان‌هاي مدافع حقوق مدني در آمريكا مانند اتحاديه حفاظت از
آزادي‌هاي مدني «ACLU» چالش‌هاي زيادي براي دولت آمريكا ايجاد كرده‌اند و
تلاش مي‌كنند تا از طريق قانون؛ دولت را وادار به پاسخگويي در برابر
قانون‌شكني‌هايش كنند.
گر چه در برخي اوقات، اينگونه چالش‌ها موفقيت هايي براي گروه‌هاي مدني به
وجود مي‌آورد، ولي بدون پشتيباني اكثريت مردم، اقدامات گروه‌هاي مدافع حقوق
مدني در مقابل غولي مانند دولت آمريكا نمي‌تواند كار چنداني انجام دهد.به
خصوص در مواردي كه دولت ادعا دارد كه كارهاي انجام شده، براي دفاع از منافع
ملي آمريكاست. به طور مثال در دو هفته گذشته، روزنامه‌هاي آمريكا اخبار
مفصلي در مورد دستگاه‌هاي تعقيب اتومبيل‌هاي شخصي مردم عادي چاپ كردند. طبق
اخبار منتشر شده، رفت و آمد اتومبيل‌هاي شخصي ميليون‌ها نفر از مردم عادي
مرتب از طريق دولت فدرال يا پليس محلي كنترل مي‌شود و ماموران دولتي و
انتظامي مي‌توانند كوچك‌ترين استفاده از اتومبيل‌هاي شخصي مردم را تمام‌وقت
كنترل كنند. با وجود افشاي اين خبر، اما بيشتر مردم آمريكا هيچگونه
عكس‌العملي در مورد نقض آشكار حقوق مدني خود در اين مورد به خصوص، تا كنون
نشان نداده‌اند و تنها چند سازمان دفاع از حقوق مدني در حال انجام دادن
اقدام قانوني در اين مورد هستند.حتي بيشتر قريب به اتفاق نمايندگان مجلس و
سناي آمريكا كه بايد محافظ قانون اساسي و حقوق افراد عادي باشند، در اين
مورد يا سكوت اختيار كرده‌اند يا از نقض حقوق مدني مردم به بهانه دفاع از
منافع آمريكا؛دولت را پشتيباني كرده‌اند.
متاسفانه بلوغ سياسي در اين چند دهه اخير در آمريكا كاهش زيادي پيدا كرده است.
