به آتش کشیده شدن مسجدالاقصی در 30 مرداد سال 1348 توسط صهیونیست ها، سرآغاز شکل گیری سازمان کنفرانس اسلامی (همکاری های اسلامی بعدی) شد.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - روز 30 مرداد 1348 بخشی از مسجدالاقصی در فلسطین اشغالی توسط صهیونیستها به آتش كشیده شد و خسارات قابل توجهی به آن وارد آمد.
اسراییل این حادثه را كه خشم و انزجار مسلمانان سراسر جهان را برانگیخت به یك جهانگرد یهودی استرالیایی نسبت داد.
آزادی مجرم به بهانه بیماری روانی
«دنیس مایكل روهان» سیاح استرالیایی كه صهیونیستها وی را عامل به آتش كشیدن مسجدالاقصی معرفی كردند، در یك حركت نمایشی محاكمه شد و متعاقبا منابع خبری اسراییل اعلام كردند كه چون نامبرده دچار بیماری روانی بوده آزاد شده است.
حادثه آتش‌سوزی در مسجدالاقصی یك سال پس از تصرف بخش شرقی بیت‌المقدس توسط نیروهای اسراییلی در جریان جنگ 6 روزه ژوئن 1967 (خرداد 1346) صورت گرفت.
«گلدا مایر» و پیشبرد تخریب مسجدالاقصی
در آن زمان گلدامایر عضو حزب كار اسراییل كه به تازگی در پی مرگ «لوی اشكول» تصدی دولت را بر عهده داشت، نخست وزیر اسراییل بود.
او از جمله سیاستمدارانی بود كه بر كاوش در بخشهای زیرین مسجدالاقصی برای یافتن آنچه كه «هیكل سلیمان و سایر ابنیه مقدس یهودیان» خوانده شده بود، اصرار می‌ورزید.
تلاش برای اسلام زدایی از بیت المقدس
رژیم صهیونیستی از نخستین روزهای اشغال بیت‌المقدس اقدامات زیادی برای زدودن آثار و تعلقات اسلامی این شهر به عمل آورد. از جمله این اقدامات بستن بانكهای عربی، تخریب خانه‌ها و یا اماكن اسلامی، افزایش آبادیهای یهودی نشین، جمع‌آوری پولهای عربی و رواج پول اسراییلی، مجبور ساختن اعراب به تعویض شناسنامه‌های عربی و تبدیل آنها به شناسنامه‌های اسراییلی، سایر اشكال هویت زدایی از مردم مسلمان بیت‌المقدس بود.
در جریان جنگ اول اعراب و اسراییل و همچنین جنگ 6 روزه رژیم صهیونیستی علیه كشورهای اسلامی چندین بار بیت‌المقدس توسط جنگنده‌های اسرییلی بمباران شد و در یكی از حملات هوائی دروازه مركزی مسجدالاقصی و یكی از منارهای آن خسارت دید.
شروع کاوش های باستان شناختی
از ماه مارس 1968 (اسفند 1346) صهیونیستها به وسیله گروههای باستان شناسی و به بهانه كشف آثار معبد سلیمان در اطراف و زیر عمارت مسجدالاقصی دست به كار حفاری شدند و در محیط حرم شریف نیز حفاریهایی انجام داده و در بخش زیرین مسجد تونلهای متقاطعی حفر كردند.
هدف از این گونه اقدامات، تخریب تدریجی مسجدالاقصی، نماد اتحاد ملت مسلمان فلسطین و سپس احداث دوباره معبد یهود به جای آن بود.
حادثه به آتش كشیدن مسجدالاقصی نیز یكی دیگر از همین اقدامات است كه ویران كردن این بنا را دنبال می‌كند.
آتش در مسجد
در ماجرای آتش سوزی مسجدالاقصی دست كم 200 متر مربع از سقف مسجد كاملا ویران شد، گنبد مسجد در 5 نقطه آن سوخت و یكی از آثار مسجد همراه با یك منبر قدیمی با ارزش كه هشتصد سال سابقه داشت طعمه حریق شده و از بین رفت.
این جنایت كه خشم مسلمانان جهان را برانگیخت، سبب شد تا بسیاری از نشریات كشورهای اسلامی از لزوم عكس‌العمل در برابر صهیونیستها سخن به میان آوردند. این بزرگترین جنایت صهیونیستها علیه مسجدالاقصی طی 10 ماهی بود كه از تصرف بیت‌المقدس شرقی توسط آنان می‌گذشت.
سابقه اسلام در بیت المقدس
شهر بیت‌المقدس در سالهای اولیه بعد از رحلت پیامبر اسلام (ص) با روش‌های مسالمت‌آمیز از سلطه رومی‌ها بیرون آمد و به مسلمین سپرده شد.
در سال 74 هـ در همان مكانی كه پیامبر اسلام به معراج رفتند، مسجدالاقصی احداث گردید. این مسجد باشكوه، مرحله تكمیل همان مسجد كوچك بود كه پیش از آن در همان مكان وجود داشت.
سابقه تاریخی و حرمتی كه از دیر باز بر این مكان مقدس مترتب بوده، سبب شد اقدام شوم صهونیستها در به آتش كشیدن مسجدالاقصی به صورت یك فاجعه دینی جلوه كرده، واكنش خشم‌آلود بین‌المللی را به ویژه در جهان اسلام به همراه آورد.
تاسیس سازمان كنفرانس اسلامی
آتش‌سوزی در مسجدالاقصی یكی از دلایل شكل‌گیری سازمان كنفرانس اسلامی در مهر 1348 بود. سازمان یك ماه پس از این حادثه، طی اجلاسی با شركت سران كشورهای اسلامی در رباط پایتخت مراكش اعلام موجودیت كرد.
شكست اعراب از رژیم صهیونیستی در جنگ 6 روزه كه اثرات خرد كننده‌ای در روحیه مردم و بسیاری از دولت‌ها گذارده بود، خلا یك تشكل اسلامی را به روشنی نشان می‌داد.
در این جنگ به فاصله 6 روز، نیروهای اسراییلی توانستند صحرای سینا را از مصر، جولان را از سوریه وكرانه باختری از جمله بخش شرقی بیت‌المقدس را از اردن به تصرف خود درآوردند.
تاسیس سازمان كنفرانس اسلامی به عنوان جلوه‌ای از اتحاد و تشكل دولتهای اسلامی، مرهمی بر این زخم بود؛ هر چند كه در تاسیس هدایت و سازماندهی این كنفرانس چهره‌هایی مانند شاه ایران و ملك فیصل عربستان، نقش اصلی و شاخص را داشتند.
موجودیت سازمان كنفرانس اسلامی در پایان اولین نشست سران دولتهای اسلامی در سوم مهر 1348 در رباط مراكش اعلام شد. ملك حسن دوم پادشاه پیشین مراكش میزبان اجلاس و محمد رضا پهلوی افتتاح كننده آن بود.
سازمان کنفرانس اسلامی در مقابل اتحادیه عرب
نكته‌‌‌ای كه در این رابطه قابل تامل است، حمایت دولتهای غربی از برگزاری این اجلاس و اصرار آنها به عدم برگزاری اجلاس اتحادیه عرب بود.
مخالفت غرب با برگزاری نشست كشورهای عربی به این خاطر بود كه در آن زمان بسیاری از دولتهای عربی تحت نفوذ جمال عبدالناصر قرار داشتند و تشكیل هر اجلاسی كه محدود به كشورهای عرب می‌شد، ممكن بود با توجه به نفوذ ناصر، منجر به تندروی علیه اسراییل گردد و آمریكا و اروپا مخالف چنین پیشامدی بودند. از این رو دولتهایی مانند عربستان و شاه ایران در پی رایزنی غربیها پیشگام برگزاری اجلاس خنثی و بدون واكنش شدند.
جلسه ای بی رمق
شاه در سخنان خود كلمه‌ای از آتش‌سوزی در مسجدالاقصی به میان نیاورد و تنها دولتهای اسلامی را به تفاهم و همدلی با یكدیگر دعوت كرد.
اجلاس رباط به گونه‌ای اداره شد كه در قطعنامه پایانی آن حتی از آوردن كلمه بیت المقدس نیز امتناع شده بود و به جای آن از واژه عبری «اورشلیم» استفاده شده بود.
در این كنفرانس حتی پیشنهاد سازمان آزادیبخش فلسطین در مورد متشكل شدن كشورهای اسلامی در برابر اسراییل و تحریم علیه حكومت تل آویو مجال طرح نیافت و شدیدترین موضع اجلاس رباط علیه اسراییل، درخواست از این كشور برای بازگشت به پشت مرزهای قبل از جنگ ژوئن 1967 بود.
اعتراض شدید امام خمینی به کنفرانس رباط
اقدام صهیونیستها در آتش زدن مسجدالاقصی با واكنش تند حضرت امام خمینی (ره) روبرو شد. امام خمینی كه در نجف اقامت داشتند، اقدام جنایتكارانه صهیونیستها و تشكیل اجلاس رباط و سیاستهای رژیم شاه را مورد انتقاد شدید قرار دادند.
روزنامه «الجمهوریه» چاپ بغداد در شماره 588 خود در 1348/8/1 تحت عنوان «مرجع دینی حضرت آیتالله خمینی خواستند كه مسجدالاقصی تجدید بنا نشود» چنین نوشت:
«حضرت آیتالله خمینی، مرجع دینی، از كلیه مسلمانان خواستند كه صفوف خود را در برابر دشمنان متحد سازند. حضرت آیتالله طی گفتگویی با خبرگزاری عراق اظهار داشتند: كنفرانس اسلامی كه در رباط منعقد گردید منشا خدمتی به سود مسلمانان نشد بلكه به دشمنان اسلام كمك كرد زیرا بعضی از شركت كنندگان در این كنفرانس نیت صادقانه نداشتند و به علاوه تناقضاتی میان شركت‌كنندگان در این كنفرانس وجود داشت.
حضرت آیتالله افزودند: تا زمانی كه فلسطین اشغال شده آزاد نشده است مسلمانان مسجدالاقصی را نباید تجدید بنا كنند. بگذارند جنایت صهیونیسم همواره در برابر چشمان مسلمانان مجسم باشد و مایه حركتی برای آزادی فلسطین گردد.»
امام خمینی ضمن بحث راجع به «حكومت اسلامی» در بهمن 1348 نیز نظر خود را راجع به آتش‌سوزی مسجدالاقصی و نقشه صهیونیستی و غارتگرانه‌ای كه رژیم شاه در زیر پوشش جمع‌آوری اعانه برای تجدید بنای مسجدالاقصی دنبال می‌كرد، چنین بیان كرد:
«... مسجدالاقصی را آتش زدند، ما فریاد می‌كنیم كه بگذارید مسجدالاقصی به همین حال نیم سوخته باقی باشد. این جرم را از بین نبرید ولی رژیم شاه حساب باز می‌كند و صندوق می‌‌گذارد و به اسم بنای مسجدالاقصی از مردم پول می‌گیرد تا شاه بتواند از این راه استفاده نماید و جیب خود را پر كند و ضمنا آثار جرم اسراییل را از بین ببرد...»
اسراییل این حادثه را كه خشم و انزجار مسلمانان سراسر جهان را برانگیخت به یك جهانگرد یهودی استرالیایی نسبت داد.
آزادی مجرم به بهانه بیماری روانی
«دنیس مایكل روهان» سیاح استرالیایی كه صهیونیستها وی را عامل به آتش كشیدن مسجدالاقصی معرفی كردند، در یك حركت نمایشی محاكمه شد و متعاقبا منابع خبری اسراییل اعلام كردند كه چون نامبرده دچار بیماری روانی بوده آزاد شده است.
حادثه آتش‌سوزی در مسجدالاقصی یك سال پس از تصرف بخش شرقی بیت‌المقدس توسط نیروهای اسراییلی در جریان جنگ 6 روزه ژوئن 1967 (خرداد 1346) صورت گرفت.
«گلدا مایر» و پیشبرد تخریب مسجدالاقصی
در آن زمان گلدامایر عضو حزب كار اسراییل كه به تازگی در پی مرگ «لوی اشكول» تصدی دولت را بر عهده داشت، نخست وزیر اسراییل بود.
او از جمله سیاستمدارانی بود كه بر كاوش در بخشهای زیرین مسجدالاقصی برای یافتن آنچه كه «هیكل سلیمان و سایر ابنیه مقدس یهودیان» خوانده شده بود، اصرار می‌ورزید.
تلاش برای اسلام زدایی از بیت المقدس
رژیم صهیونیستی از نخستین روزهای اشغال بیت‌المقدس اقدامات زیادی برای زدودن آثار و تعلقات اسلامی این شهر به عمل آورد. از جمله این اقدامات بستن بانكهای عربی، تخریب خانه‌ها و یا اماكن اسلامی، افزایش آبادیهای یهودی نشین، جمع‌آوری پولهای عربی و رواج پول اسراییلی، مجبور ساختن اعراب به تعویض شناسنامه‌های عربی و تبدیل آنها به شناسنامه‌های اسراییلی، سایر اشكال هویت زدایی از مردم مسلمان بیت‌المقدس بود.
در جریان جنگ اول اعراب و اسراییل و همچنین جنگ 6 روزه رژیم صهیونیستی علیه كشورهای اسلامی چندین بار بیت‌المقدس توسط جنگنده‌های اسرییلی بمباران شد و در یكی از حملات هوائی دروازه مركزی مسجدالاقصی و یكی از منارهای آن خسارت دید.
شروع کاوش های باستان شناختی
از ماه مارس 1968 (اسفند 1346) صهیونیستها به وسیله گروههای باستان شناسی و به بهانه كشف آثار معبد سلیمان در اطراف و زیر عمارت مسجدالاقصی دست به كار حفاری شدند و در محیط حرم شریف نیز حفاریهایی انجام داده و در بخش زیرین مسجد تونلهای متقاطعی حفر كردند.
هدف از این گونه اقدامات، تخریب تدریجی مسجدالاقصی، نماد اتحاد ملت مسلمان فلسطین و سپس احداث دوباره معبد یهود به جای آن بود.
حادثه به آتش كشیدن مسجدالاقصی نیز یكی دیگر از همین اقدامات است كه ویران كردن این بنا را دنبال می‌كند.
آتش در مسجد
در ماجرای آتش سوزی مسجدالاقصی دست كم 200 متر مربع از سقف مسجد كاملا ویران شد، گنبد مسجد در 5 نقطه آن سوخت و یكی از آثار مسجد همراه با یك منبر قدیمی با ارزش كه هشتصد سال سابقه داشت طعمه حریق شده و از بین رفت.
این جنایت كه خشم مسلمانان جهان را برانگیخت، سبب شد تا بسیاری از نشریات كشورهای اسلامی از لزوم عكس‌العمل در برابر صهیونیستها سخن به میان آوردند. این بزرگترین جنایت صهیونیستها علیه مسجدالاقصی طی 10 ماهی بود كه از تصرف بیت‌المقدس شرقی توسط آنان می‌گذشت.
سابقه اسلام در بیت المقدس
شهر بیت‌المقدس در سالهای اولیه بعد از رحلت پیامبر اسلام (ص) با روش‌های مسالمت‌آمیز از سلطه رومی‌ها بیرون آمد و به مسلمین سپرده شد.
در سال 74 هـ در همان مكانی كه پیامبر اسلام به معراج رفتند، مسجدالاقصی احداث گردید. این مسجد باشكوه، مرحله تكمیل همان مسجد كوچك بود كه پیش از آن در همان مكان وجود داشت.
سابقه تاریخی و حرمتی كه از دیر باز بر این مكان مقدس مترتب بوده، سبب شد اقدام شوم صهونیستها در به آتش كشیدن مسجدالاقصی به صورت یك فاجعه دینی جلوه كرده، واكنش خشم‌آلود بین‌المللی را به ویژه در جهان اسلام به همراه آورد.
تاسیس سازمان كنفرانس اسلامی
آتش‌سوزی در مسجدالاقصی یكی از دلایل شكل‌گیری سازمان كنفرانس اسلامی در مهر 1348 بود. سازمان یك ماه پس از این حادثه، طی اجلاسی با شركت سران كشورهای اسلامی در رباط پایتخت مراكش اعلام موجودیت كرد.
شكست اعراب از رژیم صهیونیستی در جنگ 6 روزه كه اثرات خرد كننده‌ای در روحیه مردم و بسیاری از دولت‌ها گذارده بود، خلا یك تشكل اسلامی را به روشنی نشان می‌داد.
در این جنگ به فاصله 6 روز، نیروهای اسراییلی توانستند صحرای سینا را از مصر، جولان را از سوریه وكرانه باختری از جمله بخش شرقی بیت‌المقدس را از اردن به تصرف خود درآوردند.
تاسیس سازمان كنفرانس اسلامی به عنوان جلوه‌ای از اتحاد و تشكل دولتهای اسلامی، مرهمی بر این زخم بود؛ هر چند كه در تاسیس هدایت و سازماندهی این كنفرانس چهره‌هایی مانند شاه ایران و ملك فیصل عربستان، نقش اصلی و شاخص را داشتند.
موجودیت سازمان كنفرانس اسلامی در پایان اولین نشست سران دولتهای اسلامی در سوم مهر 1348 در رباط مراكش اعلام شد. ملك حسن دوم پادشاه پیشین مراكش میزبان اجلاس و محمد رضا پهلوی افتتاح كننده آن بود.
سازمان کنفرانس اسلامی در مقابل اتحادیه عرب
نكته‌‌‌ای كه در این رابطه قابل تامل است، حمایت دولتهای غربی از برگزاری این اجلاس و اصرار آنها به عدم برگزاری اجلاس اتحادیه عرب بود.
مخالفت غرب با برگزاری نشست كشورهای عربی به این خاطر بود كه در آن زمان بسیاری از دولتهای عربی تحت نفوذ جمال عبدالناصر قرار داشتند و تشكیل هر اجلاسی كه محدود به كشورهای عرب می‌شد، ممكن بود با توجه به نفوذ ناصر، منجر به تندروی علیه اسراییل گردد و آمریكا و اروپا مخالف چنین پیشامدی بودند. از این رو دولتهایی مانند عربستان و شاه ایران در پی رایزنی غربیها پیشگام برگزاری اجلاس خنثی و بدون واكنش شدند.
جلسه ای بی رمق
شاه در سخنان خود كلمه‌ای از آتش‌سوزی در مسجدالاقصی به میان نیاورد و تنها دولتهای اسلامی را به تفاهم و همدلی با یكدیگر دعوت كرد.
اجلاس رباط به گونه‌ای اداره شد كه در قطعنامه پایانی آن حتی از آوردن كلمه بیت المقدس نیز امتناع شده بود و به جای آن از واژه عبری «اورشلیم» استفاده شده بود.
در این كنفرانس حتی پیشنهاد سازمان آزادیبخش فلسطین در مورد متشكل شدن كشورهای اسلامی در برابر اسراییل و تحریم علیه حكومت تل آویو مجال طرح نیافت و شدیدترین موضع اجلاس رباط علیه اسراییل، درخواست از این كشور برای بازگشت به پشت مرزهای قبل از جنگ ژوئن 1967 بود.
اعتراض شدید امام خمینی به کنفرانس رباط
اقدام صهیونیستها در آتش زدن مسجدالاقصی با واكنش تند حضرت امام خمینی (ره) روبرو شد. امام خمینی كه در نجف اقامت داشتند، اقدام جنایتكارانه صهیونیستها و تشكیل اجلاس رباط و سیاستهای رژیم شاه را مورد انتقاد شدید قرار دادند.
روزنامه «الجمهوریه» چاپ بغداد در شماره 588 خود در 1348/8/1 تحت عنوان «مرجع دینی حضرت آیتالله خمینی خواستند كه مسجدالاقصی تجدید بنا نشود» چنین نوشت:
«حضرت آیتالله خمینی، مرجع دینی، از كلیه مسلمانان خواستند كه صفوف خود را در برابر دشمنان متحد سازند. حضرت آیتالله طی گفتگویی با خبرگزاری عراق اظهار داشتند: كنفرانس اسلامی كه در رباط منعقد گردید منشا خدمتی به سود مسلمانان نشد بلكه به دشمنان اسلام كمك كرد زیرا بعضی از شركت كنندگان در این كنفرانس نیت صادقانه نداشتند و به علاوه تناقضاتی میان شركت‌كنندگان در این كنفرانس وجود داشت.
حضرت آیتالله افزودند: تا زمانی كه فلسطین اشغال شده آزاد نشده است مسلمانان مسجدالاقصی را نباید تجدید بنا كنند. بگذارند جنایت صهیونیسم همواره در برابر چشمان مسلمانان مجسم باشد و مایه حركتی برای آزادی فلسطین گردد.»
امام خمینی ضمن بحث راجع به «حكومت اسلامی» در بهمن 1348 نیز نظر خود را راجع به آتش‌سوزی مسجدالاقصی و نقشه صهیونیستی و غارتگرانه‌ای كه رژیم شاه در زیر پوشش جمع‌آوری اعانه برای تجدید بنای مسجدالاقصی دنبال می‌كرد، چنین بیان كرد:
«... مسجدالاقصی را آتش زدند، ما فریاد می‌كنیم كه بگذارید مسجدالاقصی به همین حال نیم سوخته باقی باشد. این جرم را از بین نبرید ولی رژیم شاه حساب باز می‌كند و صندوق می‌‌گذارد و به اسم بنای مسجدالاقصی از مردم پول می‌گیرد تا شاه بتواند از این راه استفاده نماید و جیب خود را پر كند و ضمنا آثار جرم اسراییل را از بین ببرد...»
