یک کارشناس مسایل خاورمیانه معتقد است: اگر دولت یمن از ابزارهای خشونت آمیز علیه تظاهر کنندگان استفاده کند، بروز یک جنگ طولانی و خونین در انتظار این کشور خواهد بود.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) – حسن هانی زاده*: کشور قبیله ای یمن که پس از سرنگونی رژیم دیکتاتوری علی عبدالله صالح به سمت دولت سازی و تشکیل یک نظام پارلمانی حرکت می کرد، بار دیگر؛ گرفتار چالش های حاکمیت قبیله ای شد و به سمت جنگ قبیله ای در حرکت است.
یمن در طول شش دهه گذشته همواره با دو چالش داخلی و برون مرزی در گیر بوده که این دو چالش همواره تقابل جریان های سیاسی وابسته به قبایل را به همراه داشته است.
بافت اجتماعی یمن به گونه ای است که سران قبایل پرنفوذ، همواره در ساختار حاکمیت نقش پررنگی دارد و معمولا هر دولتی براساس سهم خواهی قبایل شکل می گیرد.
نیروهای مسلح و سازمان های اطلاعاتی یمن براساس شایستگی و توانمندی افراد تشکیل نمی شود بلکه سهم هریک از قبایل در پیکره این نهادها کاملا تعریف شده است. بیشترین سهم در دولت، نیروهای مسلح و نهادهای فرهنگی و اقتصادی در اختیار قبایل حاشد، الاحمر، العبیدی، البکیلی، الجابری، العجی، العولقی و الدهمی قرار دارد و هرگونه تغییری در این سهم بندی، قطعا تقابل جریان های سیاسی را به دنبال خواهد داشت.
چالش دیگری که ساختار سیاسی یمن را همواره مورد تهدید قرار می دهد، دخالت عربستان سعودی در مسایل داخلی یمن است، زیرا این کشور به عنوان همسایه ثروتمند و قدرتمند یمن در شکل گیری نهادهای دولتی نقش دارد. پس از سرنگونی رژیم صالح، دیکتاتور سابق، انتظار می رفت ساختار قدرت بر اساس شایستگی افراد شکل گیرد.
اما انتقال قدرت در یمن براساس نقشه راه عربستان صورت گرفت. عبدربه منصور هادی که پیش از آن معاون علی عبدالله صالح بود، قدرت را در دست گرفت و حوثی های شیعه را که سال ها خارج از چرخه قدرت بودند بار دیگر به حاشیه راند.
دلیل این امر آن است که عربستان سعودی همواره نسبت به ورود حوثی های شیعه به چرخه قدرت به شدت حساس است، بنابراین در تشکیل حکومت جدید سهمی به حوثی ها داده نشد.
حوثی ها طایفه ای از بدنه زیدی ها هستند که شیخ بدرالدین الحوثی رهبر معنوی این طایفه در سال 1991 برای مقابله با نفوذ وهابی ها یک تشکل سیاسی جدید تحت عنوان الشباب المومن تشکیل داد.
از سال 2004 میلادی تا سال 2012 رژیم سابق یمن با استفاده از کمک های نظامی عربستان، شش بار به مناطق حوثی ها حمله کرد که طی آن هزاران نفر از افراد حوثی کشته و هزاران نفر دیگر مجبور به مهاجرت شدند.
در جریان سرنگونی صالح که خود از طایفه زیدی های حاشد بود، حوثی ها در کنار سایر قبایل نقش پر رنگی ایفا کردند.
پس از یک سال از سرنگونی رژیم علی عبدالله صالح و انتخاب هادی به عنوان رییس جمهوری انتظار می رفت که حوثی ها در دولت محمد سالم باسنده مشارکت داشته باشند اما متاسفانه هادی و او تحت فشار عربستان سعودی به حوثی ها اجازه مشارکت در دولت جدید را ندادند.
این امر و همچنین لغو یارانه های انرژی از سوی دولت به افزایش موج نارضایتی ها منجر شد و حوثی ها با استفاده از این فضا، از هواداران خود خواستند تا دست به تظاهرات بزنند.
این تظاهرات میلیونی از صنعا آغاز شد و به سرعت به شهرهای جوف، لحج، عمران، صعده، ذمار، حدیده و مارب گسترش یافت.
از موارد عجیب اتفاقات اخیر یمن این است که طوایف پرنفوذ الاحمر، حاشد، بکیل و العبیدی که بیشترین سهم را در حاکمیت 33ساله علی عبدالله صالح داشتند با حوثی ها اعلام همبستگی کردند.
برآیند گزارش ها نشان می دهد که درحال حاضر بیش از سه میلیون نفر از مردم یمن، به ویژه زیدی ها که 60درصد از جمعیت 29میلیون نفری این کشور را تشکیل می دهند، تهدید کردند که اگر دولت هادی به مطالبات حوثی ها پاسخ ندهد، ساختمان های دولتی را تصرف خواهند کرد.
بنابراین اگر دولت یمن از ابزارهای خشونت آمیز علیه تظاهر کنندگان شهرهای مختلف یمن استفاده کند، بروز یک جنگ طولانی و خونین در انتظار این کشور قبیله ای خواهد بود.
براساس گزارش رسانه های یمن، عربستان سعودی درحال حاضر تلاش می کند تا با کمک دوستان خود در شورای امنیت سازمان ملل یک قطعنامه علیه حوثی های یمن صادر کند.
اگر این قطعنامه صادر شود و یمن تحت بند هفت منشور سازمان ملل قرارگیرد، دست کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای برای دخالت نظامی در یمن باز خواهد شد.
در آن صورت، یمن وضعیتی مشابه افغانستان، سومالی و عراق پیدا خواهد کرد و با توجه به اینکه تمامی قبایل یمن مسلح هستند، بروز یک جنگ خونین و طولانی محتمل به نظر می رسد.
*کارشناس مسایل خاورمیانه
یمن در طول شش دهه گذشته همواره با دو چالش داخلی و برون مرزی در گیر بوده که این دو چالش همواره تقابل جریان های سیاسی وابسته به قبایل را به همراه داشته است.
بافت اجتماعی یمن به گونه ای است که سران قبایل پرنفوذ، همواره در ساختار حاکمیت نقش پررنگی دارد و معمولا هر دولتی براساس سهم خواهی قبایل شکل می گیرد.
نیروهای مسلح و سازمان های اطلاعاتی یمن براساس شایستگی و توانمندی افراد تشکیل نمی شود بلکه سهم هریک از قبایل در پیکره این نهادها کاملا تعریف شده است. بیشترین سهم در دولت، نیروهای مسلح و نهادهای فرهنگی و اقتصادی در اختیار قبایل حاشد، الاحمر، العبیدی، البکیلی، الجابری، العجی، العولقی و الدهمی قرار دارد و هرگونه تغییری در این سهم بندی، قطعا تقابل جریان های سیاسی را به دنبال خواهد داشت.
چالش دیگری که ساختار سیاسی یمن را همواره مورد تهدید قرار می دهد، دخالت عربستان سعودی در مسایل داخلی یمن است، زیرا این کشور به عنوان همسایه ثروتمند و قدرتمند یمن در شکل گیری نهادهای دولتی نقش دارد. پس از سرنگونی رژیم صالح، دیکتاتور سابق، انتظار می رفت ساختار قدرت بر اساس شایستگی افراد شکل گیرد.
اما انتقال قدرت در یمن براساس نقشه راه عربستان صورت گرفت. عبدربه منصور هادی که پیش از آن معاون علی عبدالله صالح بود، قدرت را در دست گرفت و حوثی های شیعه را که سال ها خارج از چرخه قدرت بودند بار دیگر به حاشیه راند.
دلیل این امر آن است که عربستان سعودی همواره نسبت به ورود حوثی های شیعه به چرخه قدرت به شدت حساس است، بنابراین در تشکیل حکومت جدید سهمی به حوثی ها داده نشد.
حوثی ها طایفه ای از بدنه زیدی ها هستند که شیخ بدرالدین الحوثی رهبر معنوی این طایفه در سال 1991 برای مقابله با نفوذ وهابی ها یک تشکل سیاسی جدید تحت عنوان الشباب المومن تشکیل داد.
از سال 2004 میلادی تا سال 2012 رژیم سابق یمن با استفاده از کمک های نظامی عربستان، شش بار به مناطق حوثی ها حمله کرد که طی آن هزاران نفر از افراد حوثی کشته و هزاران نفر دیگر مجبور به مهاجرت شدند.
در جریان سرنگونی صالح که خود از طایفه زیدی های حاشد بود، حوثی ها در کنار سایر قبایل نقش پر رنگی ایفا کردند.
پس از یک سال از سرنگونی رژیم علی عبدالله صالح و انتخاب هادی به عنوان رییس جمهوری انتظار می رفت که حوثی ها در دولت محمد سالم باسنده مشارکت داشته باشند اما متاسفانه هادی و او تحت فشار عربستان سعودی به حوثی ها اجازه مشارکت در دولت جدید را ندادند.
این امر و همچنین لغو یارانه های انرژی از سوی دولت به افزایش موج نارضایتی ها منجر شد و حوثی ها با استفاده از این فضا، از هواداران خود خواستند تا دست به تظاهرات بزنند.
این تظاهرات میلیونی از صنعا آغاز شد و به سرعت به شهرهای جوف، لحج، عمران، صعده، ذمار، حدیده و مارب گسترش یافت.
از موارد عجیب اتفاقات اخیر یمن این است که طوایف پرنفوذ الاحمر، حاشد، بکیل و العبیدی که بیشترین سهم را در حاکمیت 33ساله علی عبدالله صالح داشتند با حوثی ها اعلام همبستگی کردند.
برآیند گزارش ها نشان می دهد که درحال حاضر بیش از سه میلیون نفر از مردم یمن، به ویژه زیدی ها که 60درصد از جمعیت 29میلیون نفری این کشور را تشکیل می دهند، تهدید کردند که اگر دولت هادی به مطالبات حوثی ها پاسخ ندهد، ساختمان های دولتی را تصرف خواهند کرد.
بنابراین اگر دولت یمن از ابزارهای خشونت آمیز علیه تظاهر کنندگان شهرهای مختلف یمن استفاده کند، بروز یک جنگ طولانی و خونین در انتظار این کشور قبیله ای خواهد بود.
براساس گزارش رسانه های یمن، عربستان سعودی درحال حاضر تلاش می کند تا با کمک دوستان خود در شورای امنیت سازمان ملل یک قطعنامه علیه حوثی های یمن صادر کند.
اگر این قطعنامه صادر شود و یمن تحت بند هفت منشور سازمان ملل قرارگیرد، دست کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای برای دخالت نظامی در یمن باز خواهد شد.
در آن صورت، یمن وضعیتی مشابه افغانستان، سومالی و عراق پیدا خواهد کرد و با توجه به اینکه تمامی قبایل یمن مسلح هستند، بروز یک جنگ خونین و طولانی محتمل به نظر می رسد.
*کارشناس مسایل خاورمیانه
