عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی:
مهدی پازوکی با اشاره به لزوم تامین هزینه های دولت از راه مالیات، گفت: پول نفت باید فقط صرف تاسیسات زیربنایی و سرمایه گذاری های بین نفتی شود.
به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) مهدی پازوکی، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، با اشاره به قانون برنامه چهارم و پنجم توسعه در کشور گفت: «دولت باید بودجه جاری اش را از محل مالیات ها تامین کند. در قانون بودجه سال 93 میزان مالیات 70 هزار میلیارد تومان است در حالی که بودجه جاری کل کشور 149 هزار میلیارد تومان است. پس بنابراین ما در تراز عملیاتی بودجه، کسری داریم. چیزی حدود 70 هزار میلیارد کسری که دولت از طریق سایر درآمدهاش مثل نفت، فروش اوراق مشارکت، فروش املاک دیگر دولت در حال جبران است.»
مالیات آری - نفت خیر!
به نوشته فرارو، وی تصریح کرد: «در یک اقتصاد سالم، منبع اصلی هزینه های جاری دولت باید مالیات باشد. در این باره قانون هم داریم. پول نفت باید فقط صرف تاسیسات زیربنایی و سرمایه گذاری های بین نفتی باشد. زیرا نفت متعلق به نسل های آینده هم هست.»
مالیات و تولید ناخالص داخلی
این اقتصاددان با تاکید بر نقش مالیات در بودجه کشورها گفت: «نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی یکی از شاخص هایی است که در تمام جهان وجود دارد. این شاخص در ایران، در حال حاضر حدود 11 درصد است. در حالی که در اقتصادی همچون مالزی این نسبت 21 درصد، در ترکیه 25 درصد (که دولت خدمات کمتری هم از دولت ما به جامعه ارائه می دهد) و در کشورهای اسکاندیونای هم 50 درصد است. بنابراین در این زمینه می توان گفت که این شاخص در ایران از استاندارهای جهانی به شدت پایین تر است.»
نرخ مالیات نباید افزایش یابد
وی افزود: «در این شرایط یکی از منابعی که باید حتما در بودجه سال آینده به آن توجه شود بحث مالیات هاست. اما با این که نرخ مالیات ها افزایش پیدا کند کاملا مخالفم. افزایش نرخ مالیاتی در شرایطی که اقتصاد ما هنوز درگیر رکود است باعث افزایش و بیشتر شدن مشکلات رکودی در کشور می شود. در این شرایط باید پایه مالیاتی و گستره مالیاتی افزایش پیدا کند. به این معنا که جلوی معافیت های مالیاتی گرفته شود.»
جلوی فرار مالیاتی را بگیریم
پازوکی تصریح کرد: «بخش عمده ای از اقتصاد ما مالیات نمی دهند و یا فرار مالیاتی دارند. دولت می تواند اگر بخواهد با سیستم های پیشرفته این افراد را شناسایی و از فرار آنان جلوگیری کند. اما دولت باید این را هم مدنظر داشته باشد که با روش های سنتی خود نمی تواند کاری از پیش ببرد. ما با استفاده از علم آی تی و سیستم اطلاعاتی پیشرفته و کارا این امکان را داریم تا در کوتاه ترین زمان ممکن به این سیستم دسترسی داشته باشیم. کل نهادهای مملکت باید مالیات بر درآمد دهند نه فقط مالیات بر حقوق پرسنل.»
مرگ یا مالیات؟!
وی ادامه داد: « یک ضرب المثل معروفی در اقتصاد آمریکا وجود دارد که می گوید: «از مرگ می شود فرار کرد اما از مالیات نمی شود». ما هم باید چنین نگاهی به مالیات داشته باشیم. ما باید پایه مالیاتی را گسترش دهیم و جلوی فرارهای مالیاتی را بگیریم و کسانی که مالیات نمی دهند را وارد تور مالیاتی کنیم. این کار هم بر اساس سیستم منضبطی که امروز در جهان وجود دارد امکان پذیر است نه روش های سنتی پیشین. ما باید بپذیریم که جهان مدرن را، اندیشه مدرن اداره می کند نه ابزار مدرن. ما باید بپذیریم که با یک مدیریت سنتی نمی توانیم یک جامعه صنعتی را اداره کنیم. مدرن به منظور غربی شدن نیست که متاسفانه در جامعه ایران به اشتباه جا افتاده است. بلکه روش علمی و با عقلانیت حرکت کردن است.»
پرداخت مالیات، ملاک رتبه بندی قرار گیرد
وی تاکید کرد: «اگر قرار است در سازمان برنامه به شرکتی رتبه دهیم باید بررسی کنیم که اگر مالیات خودش را نداده به آن رتبه ندهیم و یا بانک ها به شرکت هایی که مالیات خودشان را ندادند وام ندهند. پیگیری این موارد همه از طریق کد ملی امکان پذیر است.»
ریخت و پاش را کاهش دهیم
پازوکی با انتقاد به عملکرد دولت پیشین گفت: «دولت یازدهم نباید همچون گذشتگان در بودجه اش ریخت و پاش داشته باشد. در حال حاضر خیلی از نهادهای متعلق به بخش خصوصی وجود دارند که از دولت بودجه دریافت می کنند. صرفه جویی در بودجه به معنای کاهش هزینه های ضروری نیست بلکه به معنای کنترل ریخت و پاشی هایی است که در سال های اخیر در بودجه به وجود آمده است.»
صرفه جویی چیست؟
وی توضیح داد: «صرفه جویی یعنی حذف هزینه های غیر ضرور. دولت مکلف نیست به خیلی از جاها پول دهد. مثلا گسترش دانشگاه های پیام نور یکی از این موارد است که به نفع آموزش عالی کشور هم نیست. این دانشگاه ها بدون بالا بردن دانش افراد تنها به آنان مدرک می دهند و هزینه دولت را افزایش. با وجود دانشگاه آزاد دیگر نیازی به دانشگاه پیام نور نیست. به نظر من این تعداد باید به شدت کاهش پیدا کند و در هر استان یک واحد بیشتر نباشد. در سال های اخیر در شهرها از محل بودجه دولت دانشگاه هایی تنها برای بانوان درست شده است. این ها همه هزینه های غیر ضروری ای هستند که به بودجه دولت تحمیل می شوند. بخش خصوصی می تواند در این شرایط اقدام کند اما دولت لزومی ندارد دوات در این زمینه ها هزینه کند.»
این استاد دانشگاه افزود: «مثلا تمام دانشگاه های علوم پزشکی و یا دانشگاه های دولتی در هر استان یک مهمان سرا به هزینه دولت دارند. چرا؟ چه نیازی به این کار است؟ افراد می توانند از مکان هایی که برای این سفر ها در نظر گرفته شده استفاده کنند که هزینه های استهلاک آن هم بر عهده دولت نباشد. ما باید فرهنگ توریستی را در کشور راه اندازی کنیم. پس اول باید به دنبال توریست داخلی باشیم و پس از آن توریست خارجی.»
مردم حق دارند بدانند
این اقتصاددان شفافیت را عامل دیگر تاثیرگذار بر بودجه دانست و گفت: «حق مردم دانستن است. این که بدانند چه کسانی چه میزان بودجه می گیرند. شفافیت هم به مردم و هم به دولت کمک می کند. مردم باید بدانند که چه کسانی از دولت کمک می گیرند و چگونه این کمک ها را خرح می کنند. افرادی هستند که وام های کلانی گرفته اند و با این پول کارخانه تاسیس کرده اند. اما افرادی هم هستند که وام گرفته اما هیچ کار تولیدی با این وام انجام نداده اند. تمام این موارد باید توسط دولت اعلام شود.»
وی ادامه داد: «جامعه باید بداند چه اتفاقاتی در کشور در حال وقوع است. همچون اتفاقی که در صنعت بیمه افتاد و فساد به جایی رسید که قوه قضاییه دخالت کرد. هرچه جامعه شفاف باشد و هرچه سطح دانایی مردم را بالا تر ببریم، به نفع جامعه است. اطلاعات بودجه ای نباید مخفی باشد. جز اسرار امنیت ملی هیچ چیز نباید محرمانه باشد. اقتصاد ایران امروز از نان شب بیشتر به شفافیت نیاز دارد.»
پول بدون نظارت با فساد همراه است
پازوکی با اشاره به افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر گفت: «افزایش قیمت دلار برای دولت اهمیتی ندارد و رقم آنچنانی ای نمی شود که بخواهد از این طریق کسری بودجه خودش را جبران کند. اقتصاد باید در ایران درست شود. یکسان سازی نرخ ارز یکی از مواردی است که حتما باید در دستور کار دولت قرار بگیرد. خود چند نرخی بودن ارز رانت ایجاد می کند.»
وی تصریح کرد: «بانک مرکزی لیست کسانی که طی 10 سال گذشته بالای 500 هزار دلار ارز گرفته اند منتشر کند تا مردم بدانند در این سال ها کسانی که ارز دولتی دریافت کرده اند با آن چه کردند. این حق آنان است. این کار نه تنها ناامنی در کشور ایجاد نمی کند، بلکه شفافیت آن از بروز فساد هم جلوگیری می کند. در نهایت تمام این ها به نفع بودجه است.»
وی افزود: «یکی از شاخص هایی که امروز سازمان ملل در کشورها بررسی می کند شفافیت است. پول اگر بدون نظارت باشد فساد می آورد. در این شرایط ما باید با مدیریت اقتصادی در زمینه ارز طوری عمل کنیم که قیمت ارز را به سمت تعادل ببریم.»
پازوکی شفافیت را تنها راه مبارزه با فساد دانست و گفت: «دولت باید با فسادهای اقتصادی ای که طی سال های گذشته اقتصاد ایران را مثل خوره خورده و باعث شده طبقه جدیدی در ایران به وجود آید مبارزه کند. مرفه های بی دردی که بدون کار و تلاش و علم واندیشه به درآمدهای نجومی رسیده اند حاصل این فسادها هستند. آنان جز استفاده از رانت های اقتصادی چیزی ندارند. از طریق تاباندن نور بر تاریکده اشباح اقتصادی این افراد، می توان جلوی فساد را گرفت.»
مالیات آری - نفت خیر!
به نوشته فرارو، وی تصریح کرد: «در یک اقتصاد سالم، منبع اصلی هزینه های جاری دولت باید مالیات باشد. در این باره قانون هم داریم. پول نفت باید فقط صرف تاسیسات زیربنایی و سرمایه گذاری های بین نفتی باشد. زیرا نفت متعلق به نسل های آینده هم هست.»
مالیات و تولید ناخالص داخلی
این اقتصاددان با تاکید بر نقش مالیات در بودجه کشورها گفت: «نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی یکی از شاخص هایی است که در تمام جهان وجود دارد. این شاخص در ایران، در حال حاضر حدود 11 درصد است. در حالی که در اقتصادی همچون مالزی این نسبت 21 درصد، در ترکیه 25 درصد (که دولت خدمات کمتری هم از دولت ما به جامعه ارائه می دهد) و در کشورهای اسکاندیونای هم 50 درصد است. بنابراین در این زمینه می توان گفت که این شاخص در ایران از استاندارهای جهانی به شدت پایین تر است.»
نرخ مالیات نباید افزایش یابد
وی افزود: «در این شرایط یکی از منابعی که باید حتما در بودجه سال آینده به آن توجه شود بحث مالیات هاست. اما با این که نرخ مالیات ها افزایش پیدا کند کاملا مخالفم. افزایش نرخ مالیاتی در شرایطی که اقتصاد ما هنوز درگیر رکود است باعث افزایش و بیشتر شدن مشکلات رکودی در کشور می شود. در این شرایط باید پایه مالیاتی و گستره مالیاتی افزایش پیدا کند. به این معنا که جلوی معافیت های مالیاتی گرفته شود.»
جلوی فرار مالیاتی را بگیریم
پازوکی تصریح کرد: «بخش عمده ای از اقتصاد ما مالیات نمی دهند و یا فرار مالیاتی دارند. دولت می تواند اگر بخواهد با سیستم های پیشرفته این افراد را شناسایی و از فرار آنان جلوگیری کند. اما دولت باید این را هم مدنظر داشته باشد که با روش های سنتی خود نمی تواند کاری از پیش ببرد. ما با استفاده از علم آی تی و سیستم اطلاعاتی پیشرفته و کارا این امکان را داریم تا در کوتاه ترین زمان ممکن به این سیستم دسترسی داشته باشیم. کل نهادهای مملکت باید مالیات بر درآمد دهند نه فقط مالیات بر حقوق پرسنل.»
مرگ یا مالیات؟!
وی ادامه داد: « یک ضرب المثل معروفی در اقتصاد آمریکا وجود دارد که می گوید: «از مرگ می شود فرار کرد اما از مالیات نمی شود». ما هم باید چنین نگاهی به مالیات داشته باشیم. ما باید پایه مالیاتی را گسترش دهیم و جلوی فرارهای مالیاتی را بگیریم و کسانی که مالیات نمی دهند را وارد تور مالیاتی کنیم. این کار هم بر اساس سیستم منضبطی که امروز در جهان وجود دارد امکان پذیر است نه روش های سنتی پیشین. ما باید بپذیریم که جهان مدرن را، اندیشه مدرن اداره می کند نه ابزار مدرن. ما باید بپذیریم که با یک مدیریت سنتی نمی توانیم یک جامعه صنعتی را اداره کنیم. مدرن به منظور غربی شدن نیست که متاسفانه در جامعه ایران به اشتباه جا افتاده است. بلکه روش علمی و با عقلانیت حرکت کردن است.»
پرداخت مالیات، ملاک رتبه بندی قرار گیرد
وی تاکید کرد: «اگر قرار است در سازمان برنامه به شرکتی رتبه دهیم باید بررسی کنیم که اگر مالیات خودش را نداده به آن رتبه ندهیم و یا بانک ها به شرکت هایی که مالیات خودشان را ندادند وام ندهند. پیگیری این موارد همه از طریق کد ملی امکان پذیر است.»
ریخت و پاش را کاهش دهیم
پازوکی با انتقاد به عملکرد دولت پیشین گفت: «دولت یازدهم نباید همچون گذشتگان در بودجه اش ریخت و پاش داشته باشد. در حال حاضر خیلی از نهادهای متعلق به بخش خصوصی وجود دارند که از دولت بودجه دریافت می کنند. صرفه جویی در بودجه به معنای کاهش هزینه های ضروری نیست بلکه به معنای کنترل ریخت و پاشی هایی است که در سال های اخیر در بودجه به وجود آمده است.»
صرفه جویی چیست؟
وی توضیح داد: «صرفه جویی یعنی حذف هزینه های غیر ضرور. دولت مکلف نیست به خیلی از جاها پول دهد. مثلا گسترش دانشگاه های پیام نور یکی از این موارد است که به نفع آموزش عالی کشور هم نیست. این دانشگاه ها بدون بالا بردن دانش افراد تنها به آنان مدرک می دهند و هزینه دولت را افزایش. با وجود دانشگاه آزاد دیگر نیازی به دانشگاه پیام نور نیست. به نظر من این تعداد باید به شدت کاهش پیدا کند و در هر استان یک واحد بیشتر نباشد. در سال های اخیر در شهرها از محل بودجه دولت دانشگاه هایی تنها برای بانوان درست شده است. این ها همه هزینه های غیر ضروری ای هستند که به بودجه دولت تحمیل می شوند. بخش خصوصی می تواند در این شرایط اقدام کند اما دولت لزومی ندارد دوات در این زمینه ها هزینه کند.»
این استاد دانشگاه افزود: «مثلا تمام دانشگاه های علوم پزشکی و یا دانشگاه های دولتی در هر استان یک مهمان سرا به هزینه دولت دارند. چرا؟ چه نیازی به این کار است؟ افراد می توانند از مکان هایی که برای این سفر ها در نظر گرفته شده استفاده کنند که هزینه های استهلاک آن هم بر عهده دولت نباشد. ما باید فرهنگ توریستی را در کشور راه اندازی کنیم. پس اول باید به دنبال توریست داخلی باشیم و پس از آن توریست خارجی.»
مردم حق دارند بدانند
این اقتصاددان شفافیت را عامل دیگر تاثیرگذار بر بودجه دانست و گفت: «حق مردم دانستن است. این که بدانند چه کسانی چه میزان بودجه می گیرند. شفافیت هم به مردم و هم به دولت کمک می کند. مردم باید بدانند که چه کسانی از دولت کمک می گیرند و چگونه این کمک ها را خرح می کنند. افرادی هستند که وام های کلانی گرفته اند و با این پول کارخانه تاسیس کرده اند. اما افرادی هم هستند که وام گرفته اما هیچ کار تولیدی با این وام انجام نداده اند. تمام این موارد باید توسط دولت اعلام شود.»
وی ادامه داد: «جامعه باید بداند چه اتفاقاتی در کشور در حال وقوع است. همچون اتفاقی که در صنعت بیمه افتاد و فساد به جایی رسید که قوه قضاییه دخالت کرد. هرچه جامعه شفاف باشد و هرچه سطح دانایی مردم را بالا تر ببریم، به نفع جامعه است. اطلاعات بودجه ای نباید مخفی باشد. جز اسرار امنیت ملی هیچ چیز نباید محرمانه باشد. اقتصاد ایران امروز از نان شب بیشتر به شفافیت نیاز دارد.»
پول بدون نظارت با فساد همراه است
پازوکی با اشاره به افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر گفت: «افزایش قیمت دلار برای دولت اهمیتی ندارد و رقم آنچنانی ای نمی شود که بخواهد از این طریق کسری بودجه خودش را جبران کند. اقتصاد باید در ایران درست شود. یکسان سازی نرخ ارز یکی از مواردی است که حتما باید در دستور کار دولت قرار بگیرد. خود چند نرخی بودن ارز رانت ایجاد می کند.»
وی تصریح کرد: «بانک مرکزی لیست کسانی که طی 10 سال گذشته بالای 500 هزار دلار ارز گرفته اند منتشر کند تا مردم بدانند در این سال ها کسانی که ارز دولتی دریافت کرده اند با آن چه کردند. این حق آنان است. این کار نه تنها ناامنی در کشور ایجاد نمی کند، بلکه شفافیت آن از بروز فساد هم جلوگیری می کند. در نهایت تمام این ها به نفع بودجه است.»
وی افزود: «یکی از شاخص هایی که امروز سازمان ملل در کشورها بررسی می کند شفافیت است. پول اگر بدون نظارت باشد فساد می آورد. در این شرایط ما باید با مدیریت اقتصادی در زمینه ارز طوری عمل کنیم که قیمت ارز را به سمت تعادل ببریم.»
پازوکی شفافیت را تنها راه مبارزه با فساد دانست و گفت: «دولت باید با فسادهای اقتصادی ای که طی سال های گذشته اقتصاد ایران را مثل خوره خورده و باعث شده طبقه جدیدی در ایران به وجود آید مبارزه کند. مرفه های بی دردی که بدون کار و تلاش و علم واندیشه به درآمدهای نجومی رسیده اند حاصل این فسادها هستند. آنان جز استفاده از رانت های اقتصادی چیزی ندارند. از طریق تاباندن نور بر تاریکده اشباح اقتصادی این افراد، می توان جلوی فساد را گرفت.»
