تحلیلگر ارشد گروه بین المللی بحران معتقد است تحریم های سخت سال های اخیر نه نتیجه برنامه اتمی که محصول راهبرد «ایران هراسی» غرب بود.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - علی واعظ *: آنچه وضع تحریم‌های همه جانبه بر ایران را در چند سال اخیر ممکن ساخت، بیش از آنکه محصول فعالیت‌های هسته‌ای ایران بوده باشد، ناشی از چهره منفی ای بود که از کشور در فضای بین‌المللی طی چند سال عملیات گسترده ایران هراسی ترسیم شده بود. این تصویر مخدوش، ایران را کشوری معرفی می‌کرد که نیتی جز دستیابی به سلاح هسته‌ای ندارد، در مذاکره جدی نیست و با دنیا سر تقابل دارد. در یک سال گذشته دو عامل این تصویر را دگرگون کرده: یکی جدیت ایران در مذاکرات هسته‌ای و دیگری پایبندی‌اش در عمل به تعهداتش ذیل برنامه اقدام مشترک ژنو.جدیت ایران در گفت و‌گوها مورد اعتراف دیگران از جمله وزیر خارجه آمریکا بوده است. در پایبندی ایران به تعهداتش هم شکی نیست، چراکه از زمان اجرایی شدن توافق ژنو، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماهانه با ارایه گزارشی به این مهم شهادت داده که برخلاف 1+5 که ابتدا در برقراری کانال‌های بانکی برای بازگرداندن بخشی از دارایی‌های مسدود شده ایران کاستی‌هایی داشت، ایران همواره تعهداتش را به طور تمام و کمال اجرا کرده است.
از آنجا که دست بدخواهان برای انکار جدیت ایران در مذاکرات بسته است، آنها دائما به دنبال بهانه‌ای برای ثابت کردن تخلف ایران در انجام تعهداتش هستند تا از این طریق کنگره آمریکا را تشویق کنند تا تحریم‌های جدیدی را علیه کشور وضع کند. البته هدف غایی آنها این است که چنین اقدامی توسط کنگره واکنشی را ازسوی ایران برانگیزد که در نهایت روند دیپلماسی هسته‌ای را از ریل خارج کند.
در این راستا دو اقدام در چند هفته گذشته صورت گرفت. در ابتدا یک موسسه امریکایی تندرو با رجوع به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد گازدهی و آزمایش یک سانتریفیوژ نسل پیشرفته ایران (IR-5) مدعی شد که این امر نقض فاحش توافقنامه ژنو است. این در حالی است که بر اساس متن برنامه اقدام مشترک ژنو «ایران برنامه تحقیق و توسعه (R & D) تحت نظارت، ازجمله برنامه تحقیق وتوسعه جاری غنی‌سازی خود را که باهدف انباشت اورانیوم غنی شده صورت نمی‌گیرد، ادامه خواهد داد». اینکه کلمه «جاری» ناظر به چه وضعیتی در مورد سانتریفیوژ IR-5 است، پرسشی است که جز مذاکره‌کنندگان کسی قادر به پاسخ دادن به آن نیست، چراکه متن جزییات اجرایی توافقنامه ژنو منتشر نشده است. اما اینکه خود مذاکره‌کنندگان 1+5 این امر را نقض تعهد بر‌نشمردند، گویای اهداف سوء‌گروه‌هایی است که به دنبال ایجاد بدبینی هستند.
به هر حال در یک توافقنامه پیچیده فنی گاه ممکن است برخی نکات مبهم وجود داشته باشد که با حفظ روحیه تعامل می‌توان براحتی از آنها عبور کرد. اصولا ادعای چنین تخلف عامدانه‌ای در مراکز غنی‌سازی که تحت نظارت روزانه بازرسان آژانس قرار دارند به لطیفه می‌ماند.
در اقدامی دیگر یک رسانه آمریکایی ادعا کرد: اقدام ایران در تهیه تجهیزات برای رآکتور اراک خلاف تعهدات این کشور در چارچوب برنامه اقدام مشترک است. این در حالی است که بر اساس توافقنامه ژنو ایران تعهد داده است که تجهیزات جدید در رآکتور اراک نصب نشود، ولی در مورد خریداری آنها ملزم به هیچ محدودیتی نیست. به‌هر روی بین قطعنامه‌ها و توافقنامه ژنو تفاوت بسیار است و همان‌طور که سخنگوی وزارت خارجه امریکا پیرو نشر این اخبار توضیح داد این اقدام هیچ ربطی به تعهد ایران تحت برنامه اقدام مشترک ندارد.
این دو نمونه نشان از تلاش کسانی دارد که می‌دانند گاه یک تصویر، هر چند گذرا و غیردقیق، ارزشی بیش از هزاران جمله دارد. آنها تصویر ایران را تیره و تار می‌خواهند و از ابهامات توافقنامه‌ها برای نیل به این هدف سوء استفاده می‌کنند. این نوع تندرویی‌ها احتمالا در فردای عقد و اجرای یک توافق جامع هم در پیش گرفته خواهد شد. مقابله با چنین اقداماتی نیازمند احتیاط از جانب مقامات کشور، توجه وافر به جزییات، هماهنگی بین نهادهای مربوطه، اطلاع‌رسانی دقیق و واکنش سریع به اخبار مغرضانه است. دستاورد دولت یازدهم در بازسازی چهره ایران امری ساده نیست بلکه دستاوردی بزرگ و ملی است که همگان باید در حفظ و ارتقای آن بکوشند.
*تحلیلگر ارشد ایران در گروه بین‌المللی بحران
منبع: ایران
