سایه خشک‌شدن و تبدیل‌شدن به دشت نمک، هنوز از سر دریاچه ارومیه دور نشده که احتمالی جدید به نگرانی در این حوضه آبریز تبدیل شده است. نگرانی از بروز بیماری‌های نوظهوری که اگر دریاچه خشک شود، بلای جان زیست‌مندان منطقه خواهد شد. بلایی که در سال‌های اخیر با افزایش غبارهای نمکی و احتمال بروز بیماری‌هایی مرتبط با این غبارها همچون بیماری‌های ریوی، خود را قریب‌الوقوع نشان داده است.
به گزارش خبرگزاری دانا، علیرضا سیدقریشی، کارشناس مسئول زیستگاه‌های
آبی اداره‌کل آذربایجان‌غربی دراین‌باره می‌گوید: «درصورت خشک‌شدن
دریاچه‌ارومیه احتمال بروز یک‌سری بیماری‌های ریوی و نوظهور در این حوضه
آبی وجود دارد.»
او در حاشیه بازدید از سایت توسعه‌کشاورزی‌پایدار در حوضه دریاچه‌ارومیه در جمع خبرنگاران، توضیح می‌دهد که «در ٣٠ تا ٤٠سال گذشته به‌دلیل سوءمدیریت در منابع آبی و کاهش بارندگی و افزایش دما، شاهد تغییر در اکوسیستم دریاچه‌ارومیه شدیم. از اواخر دهه ٧٠ وارد یک دوره کاهش بارندگی و خشکسالی شدیم که برخی از کارشناسان معتقدند، زمان شروع بحران دریاچه از این دهه است اما واقعیت این است که کاهش بارندگی سبب کم‌شدن روان‌آب‌ها به سطح دریاچه ارومیه شد.» قریشی با اشاره به این‌که در ١٨سال گذشته میزان متوسط ورودی آب به دریاچه ارومیه ٢,٤میلیارد مترمکعب بوده است، می‌گوید: در سال‌های پیش از این، میزان ورودی آب ٤.٩میلیارد مترمکعب بود، به عبارتی در چند‌سال گذشته حدود ٣٠٠میلیون مترمکعب آب ورودی به دریاچه ارومیه کاهش یافته است. هرچقدر منابع آبی کاهش یافت، سطح زیرکشت افزایش یافت که این مسأله موجب شد آب ورودی به دریاچه ارومیه در حد بسیار زیاد و محسوس کاهش یابد که همزمان با آن نیز افزایش دما و تبخیر را نیز شاهد هستیم.»
او تأکید می‌کند که «در صورت خشک‌شدن دریاچه ارومیه قطعا با مشکلاتی مانند بروز گرد و غبار نمک از سطح دریاچه، کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی و احتمال بروز بیماری‌های نوظهور مواجه خواهیم شد. همچنین به علت خشک‌شدن سطح دریاچه، جزایر موجود در آن به هم متصل شده‌اند بنابراین احتمال دارد حیات‌وحش موجود در این جزایر خارج شوند و شرایطی بحرانی را در منطقه ایجاد کنند.»
کارشناس مسئول زیستگاه‌های آبی اداره‌کل آذربایجان‌غربی با اشاره به این‌که درحال‌حاضر سطح تراز اکولوژیک دریاچه (حداقل تراز آب دریاچه) هزار و ٢٧٤ متر از سطح آب‌های آزاد است، یادآوری می‌کند که «این سطح درحال‌حاضر ٣,٤٦ متر کمتر از این تراز اکولوژیک قرار دارد. البته با یک‌سری اقدامات انجام شده و میزان بارندگی امسال سطح تراز آب دریاچه ثابت مانده است.»
وابستگی زندگی ٥میلیون نفر از دریاچه ارومیه
از روزی که غبارهای نمکی بلند شد و زمین‌های اطراف دریاچه روبه‌شوری گذاشت، بسیاری از مسئولان منطقه‌ای، کارشناسان محیط‌زیست و حتی اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه هشدار را شروع کردند که اگر وضع بحرانی دریاچه ارومیه به همین صورت ادامه یابد، میلیون‌ها نفر از ساکنان اطراف آن مجبور به مهاجرت می‌شوند. ساکنان حاشیه‌ای دریاچه و حتی کیلومترها دورتر از دریاچه به‌دلیل به‌خطر افتادن فرصت‌های شغلی، معیشت و سلامتی‌شان باید کوله‌بار را جمع کرده و به‌جایی مهاجرت کنند که از غبارهای نمکی درامان بمانند. به گزارش ایرنا، مدیرملی پروژه حفاظت از تالاب‌های ایران هم در بازدید از سایت‌های کشاورزی توسعه‌پایدار با بیان این‌که ٥میلیون نفر از دریاچه ارومیه منتفع می‌شوند، هشدار می‌دهد: «در صورت از بین رفتن کامل این دریاچه، این ظرفیت نیز از بین می‌رود.»
محسن سلیمانی‌روزبهانی با اشاره به این‌که زمانی که یک تالاب از بین برود، قطعا فرصت‌های معیشتی و شغلی زیادی از بین می‌رود، ادامه می‌دهد: «در تلاش هستیم برای مدیریت مناطق حفاظت‌شده و بخش‌های تالابی از رویکرد سنتی به‌سمت جامع‌نگر و پیشرفته حرکت کنیم، برای رسیدن به این موضوع باید سازمان‌ها و دست‌اندرکاران مختلف درقالب برنامه جامع مدیریت در کنار هم قرار گیرند.» او به نقش موثر مردم در حفاظت از تالاب‌ها و احیای دریاچه‌ارومیه اشاره می‌کند و فراهم‌کردن زمینه برای مشارکت مردم در فرآیند احیای دریاچه ارومیه را از اهداف اصلی طرح توسعه‌پایدار در حوضه آبریز این دریاچه می‌داند.
او ادامه می‌دهد: «از این‌رو درصدد اجرای طرح توسعه کشاورزی‌پایدار در حوضه آبریز دریاچه‌ارومیه هستیم که در این طرح جوامع محلی، دولت، بخش خصوصی، نهادهای مردمی و برخی سازمان‌های بین‌المللی در کنار هم قرار می‌گیرند. در گام‌اول این طرح تلاش شد،
٤١ روستا در سطح ٣٠هزار هکتار و ١٣هزار کشاورز درگیر شوند که موفقیت‌آمیز بود که در مرحله‌دوم این تعداد به ٧٤ روستا رسیده است. البته ٣٠هزار هکتار در مقابل ٥٠٠هزار هکتار اراضی کشاورزی در منطقه زیاد نیست اما برای شروع قابل قبول است.»
او در حاشیه بازدید از سایت توسعه‌کشاورزی‌پایدار در حوضه دریاچه‌ارومیه در جمع خبرنگاران، توضیح می‌دهد که «در ٣٠ تا ٤٠سال گذشته به‌دلیل سوءمدیریت در منابع آبی و کاهش بارندگی و افزایش دما، شاهد تغییر در اکوسیستم دریاچه‌ارومیه شدیم. از اواخر دهه ٧٠ وارد یک دوره کاهش بارندگی و خشکسالی شدیم که برخی از کارشناسان معتقدند، زمان شروع بحران دریاچه از این دهه است اما واقعیت این است که کاهش بارندگی سبب کم‌شدن روان‌آب‌ها به سطح دریاچه ارومیه شد.» قریشی با اشاره به این‌که در ١٨سال گذشته میزان متوسط ورودی آب به دریاچه ارومیه ٢,٤میلیارد مترمکعب بوده است، می‌گوید: در سال‌های پیش از این، میزان ورودی آب ٤.٩میلیارد مترمکعب بود، به عبارتی در چند‌سال گذشته حدود ٣٠٠میلیون مترمکعب آب ورودی به دریاچه ارومیه کاهش یافته است. هرچقدر منابع آبی کاهش یافت، سطح زیرکشت افزایش یافت که این مسأله موجب شد آب ورودی به دریاچه ارومیه در حد بسیار زیاد و محسوس کاهش یابد که همزمان با آن نیز افزایش دما و تبخیر را نیز شاهد هستیم.»
او تأکید می‌کند که «در صورت خشک‌شدن دریاچه ارومیه قطعا با مشکلاتی مانند بروز گرد و غبار نمک از سطح دریاچه، کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی و احتمال بروز بیماری‌های نوظهور مواجه خواهیم شد. همچنین به علت خشک‌شدن سطح دریاچه، جزایر موجود در آن به هم متصل شده‌اند بنابراین احتمال دارد حیات‌وحش موجود در این جزایر خارج شوند و شرایطی بحرانی را در منطقه ایجاد کنند.»
کارشناس مسئول زیستگاه‌های آبی اداره‌کل آذربایجان‌غربی با اشاره به این‌که درحال‌حاضر سطح تراز اکولوژیک دریاچه (حداقل تراز آب دریاچه) هزار و ٢٧٤ متر از سطح آب‌های آزاد است، یادآوری می‌کند که «این سطح درحال‌حاضر ٣,٤٦ متر کمتر از این تراز اکولوژیک قرار دارد. البته با یک‌سری اقدامات انجام شده و میزان بارندگی امسال سطح تراز آب دریاچه ثابت مانده است.»
وابستگی زندگی ٥میلیون نفر از دریاچه ارومیه
از روزی که غبارهای نمکی بلند شد و زمین‌های اطراف دریاچه روبه‌شوری گذاشت، بسیاری از مسئولان منطقه‌ای، کارشناسان محیط‌زیست و حتی اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه هشدار را شروع کردند که اگر وضع بحرانی دریاچه ارومیه به همین صورت ادامه یابد، میلیون‌ها نفر از ساکنان اطراف آن مجبور به مهاجرت می‌شوند. ساکنان حاشیه‌ای دریاچه و حتی کیلومترها دورتر از دریاچه به‌دلیل به‌خطر افتادن فرصت‌های شغلی، معیشت و سلامتی‌شان باید کوله‌بار را جمع کرده و به‌جایی مهاجرت کنند که از غبارهای نمکی درامان بمانند. به گزارش ایرنا، مدیرملی پروژه حفاظت از تالاب‌های ایران هم در بازدید از سایت‌های کشاورزی توسعه‌پایدار با بیان این‌که ٥میلیون نفر از دریاچه ارومیه منتفع می‌شوند، هشدار می‌دهد: «در صورت از بین رفتن کامل این دریاچه، این ظرفیت نیز از بین می‌رود.»
محسن سلیمانی‌روزبهانی با اشاره به این‌که زمانی که یک تالاب از بین برود، قطعا فرصت‌های معیشتی و شغلی زیادی از بین می‌رود، ادامه می‌دهد: «در تلاش هستیم برای مدیریت مناطق حفاظت‌شده و بخش‌های تالابی از رویکرد سنتی به‌سمت جامع‌نگر و پیشرفته حرکت کنیم، برای رسیدن به این موضوع باید سازمان‌ها و دست‌اندرکاران مختلف درقالب برنامه جامع مدیریت در کنار هم قرار گیرند.» او به نقش موثر مردم در حفاظت از تالاب‌ها و احیای دریاچه‌ارومیه اشاره می‌کند و فراهم‌کردن زمینه برای مشارکت مردم در فرآیند احیای دریاچه ارومیه را از اهداف اصلی طرح توسعه‌پایدار در حوضه آبریز این دریاچه می‌داند.
او ادامه می‌دهد: «از این‌رو درصدد اجرای طرح توسعه کشاورزی‌پایدار در حوضه آبریز دریاچه‌ارومیه هستیم که در این طرح جوامع محلی، دولت، بخش خصوصی، نهادهای مردمی و برخی سازمان‌های بین‌المللی در کنار هم قرار می‌گیرند. در گام‌اول این طرح تلاش شد،
٤١ روستا در سطح ٣٠هزار هکتار و ١٣هزار کشاورز درگیر شوند که موفقیت‌آمیز بود که در مرحله‌دوم این تعداد به ٧٤ روستا رسیده است. البته ٣٠هزار هکتار در مقابل ٥٠٠هزار هکتار اراضی کشاورزی در منطقه زیاد نیست اما برای شروع قابل قبول است.»
