به گزارش پایگاه خبری دانا، ۶۵ روز از سال آبی جاری (ابتدای مهرماه) گذشته است و با وجود بارش‌های اندکی که در روزهای اخیر رخ داده است، اما بسیاری از سدهای کشور همچنان درگیر کم‌آبی هستند.
تازه‌ترین گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان از آن دارد که حدود ۱۰ سد بزرگ و مهم کشور با کاهش ۲۵ تا ۷۵ درصدی حجم موجودی آب روبرو هستند.
بر این اساس سد اکباتان، آبشینه همدان از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهرماه) تا ۵ آذر با یک میلیون مترمکعب حجم مخزن و یک درصد پرشدگی کاهش ۸۵ درصدی نسبت به مدت مشابه پارسال دارد.
سد شهر بیجار در استان گیلان هم با ۴۲ میلیون مترمکعب موجودی آب و ۴۰ درصد پرشدگی از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذرماه با کاهش ۵۸ درصدی همراه است.
سد تهم زنجان هم از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذرماه ۱۴ میلیون متر مکعب موجود آب دارد و درصد پرشدگی این سدهم ۱۷ درصد است که نسبت به پارسال کاهش ۵۵ درصدی دارد.
چاه نیمه‌ها در استان سیستان و بلوچستان هم از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذر ۱۴۷ میلیون مترمکعب آب با ۱۰ درصد پرشدگی دارند که در مقایسه با مدت مشابه پارسال کاهش ۵۴ درصدی را نشان می‌دهد.
سد شهید رجایی در استان مازندران از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذرماه با ۱۸ درصد پرشدگی ۲۸ میلیون مترمکعب موجودی آب دارد که نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۴ درصد کاهش‌یافته است.
سد ایلام در استان ایلام هم از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذرماه ۱۸ میلیون مترمکعب موجودی آب دارد که درصد پرشدگی آن ۳۰ درصد است که نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
سد کرخه با ۶۴۶ میلیون مترمکعب و درصد پرشدگی ۱۲ درصد از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذرماه با کاهش ۴۲ درصدی همراه شده است.
سد پانزده خرداد در حوضه آبریز قم رود هم از ابتدای سال آبی جاری ۵۲ میلیون مترمکعب با ۲۷ درصد پرشدگی کاهش ۳۹ درصدی را نسبت به دوره مشابه پارسال نشان می‌دهد.
سد سفیدرود گیلان از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذرماه ۱۱۵ میلیون مترمکعب موجود آب و ۱۱ درصد پرشدگی نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۷ درصد کاهش‌یافته است.
سد دوستی خراسان رضوی هم از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ آذرماه در حالی ۲۰۹ میلیون مترمکعب موجودی و ۱۷ درصد پرشدگی دارد که نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
سد کال صالح در استان مرکزی هم از ابتدای سال آبی جاری ۳۵ میلیون مترمکعب موجود آب دارد و درصد پرشدگی آن نیز ۳۶ درصد است که نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۹ درصد کاهش‌یافته است.
راهکارهای سه نهاد بین‌المللی برای تامین آب شرب سالم
به‌تازگی سه نهاد بین‌المللی سازمان جهانی بهداشت، گروه بانک جهانی و یونیسف در گزارشی به مشکلات مرتبط با تأمین آب شرب سالم در کشورهای جهان پرداختند و تأکید کردند که بدون حضور مؤثر دولت‌ها و برنامه‌ریزی درست نه‌تنها امکان تأمین آب شرب سالم با بهای مناسب در آینده نزدیک وجود نخواهد داشت، بلکه شرایط از آنچه اکنون هست نیز به‌مراتب بدتر خواهد شد.
به‌صورت مشخص در این گزارش آمده است که نخستین رویکرد هدف ششم توسعه پایدار SDG۶ «دسترسی کامل، عادلانه و همگانی، به آب آشامیدنی سالم و با بهای مناسب تا سال ۲۰۳۰» است و در دهه‌های گذشته به‌واسطه سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این حوزه میزان برخورداری جمعیت جهان از آب آشامیدنی سالم افزایش قابل‌توجه داشته است.
با این وجود هنوز تفاوت‌های فاحش جغرافیایی در برخورداری از این خدمت زیربنایی در کشورهای مختلف جهان وجود دارد و هم اکنون افزون بر ۲ میلیارد نفر از دسترسی به آب آشامیدنی سالم محروم‌اند، وضعیتی که نشان می‌دهد جهان نه‌تنها در تحقق هدف‌های توسعه پایدار در سال ۲۰۳۰ ناکام بوده، بلکه حتی به آن، نزدیک هم نشده است.
در ادامه این گزارش ضمن اشاره به عواملی چون تغییرات اقلیمی، رقابت بخش‌های کشاورزی و محیط‌زیست، اولویت‌های پایین سرمایه‌گذاری در بخش آب و کیفیت آب به‌عنوان چالش‌های مهمی که فرایند تداوم پیشرفت‌ها برای نِیل به هدف ششم توسعه پایدار و سرعت بخشیدن به دسترسی همگان به آب آشامیدنی سالم را با چالش روبه‌رو میکند، راهکارهایی برای برون‌رفت از بحران کنونی و تضمین آینده بهتر در این حوزه ارائه و تأکید شده است، بدون تقویت کمک دولت‌ها، افزایش ظرفیت‌های مالی و بدون لحاظ اقشار فقیر، آسیب‌پذیر و حاشیه‌نشینان، چنین آینده‌ای ممکن و حتی متصور هم نخواهد بود.
راهکارها و توصیه‌های ارائه شده توسط سه نهاد بین‌المللی در پنج بخش امور حاکمیتی و نهادی، امور مالی، ظرفیت‌سازی، جمع‌آوری و پردازش اطلاعات و نوآوری دسته‌بندی‌شده و در بخش نخست یعنی توصیه‌های حاکمیتی و نهادی بر موضوعاتی، چون لزوم تقویت نهادهای فعال، وضع قانون و مقررات ثابت و رفع کاستی‌های موجود در مسیر نهادهای فعال، حمایت از مصرف‌کنندگان، ارتقای نوآوری‌ها، ارائه آزادی عمل به مجریان، ایجاد سازمان‌های پشتیبان، بهبود عملکرد متولیان، تضمین کیفیت آب، توجه به تغییرات اقلیمی توسط دولت‌ها و توجه به امور زنان و حساسیت‌های آن‌ها تأکید شده است.
همچنین در بخش توصیه‌های امور مالی بر افزایش تامین منابع مالی از بخش‌های عمومی و خصوصی و خیرین، ارتقای کارآمدی ارائه‌دهندگان خدمات در استفاده بهینه از منابع مالی، تشویق سرمایه‌گذاران توسط دولت‌ها با تنظیم مقررات ثابت و شفاف، سرمایه‌گذاری در بخش آب با اولویت اقشار ضعیف توسط دولت‌ها و مواردی نظیر آن اشاره شده است.
در بخش ظرفیت‌سازی نیز در این گزارش بر موضوعاتی نظیر لزوم حمایت دولت‌ها از مؤسسه‌های ذی‌صلاح و کارآمد، با کارکنانِ باانگیزه و توانمند، به‌کارگیری افراد با دانش، تجربه و صلاحیت کافی در برنامه‌ریزی بلندمدت، حمایت دولت‌ها از اجرای برنامه‌های مدون آموزشی و غیره تأکید شده است.
در گزارش مذکور بر موضوع جمع‌آوری و پردازش اطلاعات تأکید فراوانی شده و در این باره آمده است: دولت‌ها باید مطمئن شوند که همه داده‌ها و اطلاعات موردنیاز برای آگاهی و درک بهتر از کاستی‌ها و نابرابری‌ها در خدمات آب آشامیدنی را در اختیار دارند تا بتوانند تصمیم‌های مناسب اتخاذ کنند و همچنین دولت‌ها باید از جمع‌آوری و پردازش نظام‌مند داده‌ها، پایش اطلاعات در سامانه‌های ملی در همه سطوح (شهر، شهرستان، استان و ملی) و به‌کارگیری مستمر روش‌های استاندارد استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده حمایت کنند.
در بخش توصیه‌های نوآوری نیز اشاره شده که دولت‌ها باید از طریق سیاست‌ها و مقررات حمایتی و پایش و ارزیابی سختگیرانه، از نوآوری و پژوهش حمایت کنند و چشم‌انداز راهبردی و رهبری سیاسی را برای شناسایی رویکردهای نوین توسعه فراهم و آن را در مقیاس‌های لازم اعمال کنند و نیز نوآوری در روش‌ها و رویکردها و فناوری‌ها را مورد تشویق قرار دهند.
گفتنی است در بخش پایانی این گزارش نیز با تأکید بر اینکه تا سال ۲۰۳۰ فرصت‌های مناسبی برای جبران کاستی‌ها و حرکت به سمت جلو در حوزه آب در اختیار دولت‌ها قرار دارد، آمده است: سازمان ملل و کشورهای عضو آن، به همراه سایر نهادهای ذی‌ربط در بخش آب، از این فرصت باید استفاده کنند و از یکدیگر بیاموزند و برای دستیابی به هدف «دسترسی همگانی و عادلانه به آب آشامیدنی سالم، با بهای مناسب تا سال ۲۰۳۰» با یکدیگر همکاری کنند
عملیات پایش دریای خزر تا پایان امسال انجام می‌شود
«سیده معصومه بنی‌هاشمی» در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: برنامه‌ریزی انجام پایش فصل زمستان در کل سواحل جنوبی دریای خزر شامل پایش و مطالعه کیفیت آب در دریا و مصب رودخانهها، مطالعات رسوبشناختی و بررسی تغییرات سواحل و تعیین میزان پس‌روی دریا در ۱۴ ایستگاه شاخص دریایی و مصب ۱۰ رودخانه اصلی، تالاب انزلی و خلیج گرگان تا پایان سال در حال انجام است.
وی ادامه داد: سال گذشته نیز این پایش در کل سواحل جنوبی خزر انجام شد.
مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر ابراز امیدواری کرد: با حمایت از این اقدام و مطالعات میدانی که تنها پایش دورههای منظم ملی درباره منابع دریا و بخش ساحل خزر است و ارائه گزارش‌های تحلیلی از وضعیت منابع آب دریا که در ادامه تهیه می‌شود، بتوان در راستای شناخت این ظرفیت منحصربه‌فرد و دیده‌بانی شرایط آن بهویژه تغییرات دورهها و آثار ناشی از شرایط تغییر اقلیم و فعالیتهای انسانی، مستندات علمی و تخصصی مناسب و قابل قبولی برای مدیریت و برنامه‌ریزی پایدار سواحل شمالی کشور و منابع آب دریایی ارائه کرد.
بنی‌هاشمی اضافه‌کرد: این مرکز گزارش‌های مستمر در خصوص منابع آب خزر و رصد نوسان‌های سطح آب دریا و ارائه پیشبینی شرایط آتی و آثار کاهش سطح آب مرتبط ارائه می‌دهد.
وی افزود: دو گزارش سال ۱۴۰۱ در فصل بهار و تابستان، توسط وزیر نیرو به دفتر ریاست‌جمهوری ارسال و بر اساس دستور وی همه دستگاهها و وزارتخانهها مکلف به ارائه برنامه اقدام درباره مسائل مبتلا به کاهش سطح آب خزر و تداوم این روند شدند و این اقدام‌ها در حال پیگیری است.
ورودی آب به مخازن سدهای کشور ۱۳ درصد رشد کرد
گرچه امسال سومین پاییز همراه با خشکسالی را سپری می‌کنیم و میزان بارش‌های آن با کاهش همراه است، اما از ابتدای سال آبی جاری و با بارش‌های نه‌چندان مناسب وضعیت سدهای مهم کشور بهبود اندکی یافته است.
بر اساس تازه‌ترین گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، حجم آب موجود در سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا پنجم آذرماه در حالی به رقم ۱۸ میلیارد و ۳۰ میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه پارسال که این رقم ۱۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب بوده، از رشد ۲ درصدی برخوردار شده است.
این میزان در ۲۸ آبان‌ماه رقم ۱۷ میلیارد و ۹۳۰ میلیون مترمکعب بوده است که از رشد برخوردار شده است.
کل آب ورودی به مخازن سدهای کشور نیز از ابتدای سال آبی جاری تا پنجم آذرماه به رقم ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب رسیده که در مقایسه با مدت مشابه در سال آبی پارسال که ۲ میلیارد و ۳۹۰ میلیون مترمکعب بوده رشد ۱۳ درصدی را نشان می‌دهد.
وضعیت خروجی آب از سدها هم به این‌گونه است که در این مدت سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب از سدها خارج شده است.
سال آبی گذشته رقم خروج آب از سدها سه میلیارد و ۹۹ میلیون مترمکعب بود که در مقایسه با میزان خروجی امسال پنج درصد کاهش را نشان می‌دهد.
سدهای هرمزگان همچنان در وضعیت خوب
در این بین وضعیت سدهای استان هرمزگان از بقیه سدهای کشور بهتر است، به‌گونه‌ای که سد استقلال با ۱۴۵ میلیون مترمکعب آب با رشد ۱۴۶ درصدی نسبت به پارسال همراه شده است. میزان پُرشدگی این سد اکنون ۶۱ درصد است.
سد شمیل و نیان هم با ۴۱ میلیون مترمکعب آب رشد ۱۸۲ درصدی نسبت به سال آبی پارسال دارد و میزان پرشدگی آن به ۴۱ درصد رسیده است.
درصد پرشدگی سدهای کشور هم که هفته گذشته ۳۶ درصد بود با رشد یک درصدی به ۳۷ درصد رسیده است.
