به گزارش پایگاه خبری دانا در نظام جمهوری اسلامی ایران، رهبری رکن اساسی و محور اصلی نظام بوده و این جایگاه رفیع، در قانون اساسی به عنوان ضامن عدم انحراف سازمان‌های مختلف از وظایف اصیل اسلامی خود شناخته شده است.
حوزه وسیع و سنگین مسئولیت‌های رهبری و نقش بنیادین آن در سلامت نظام سیاسی ایجاب می‌کند که شایسته‌ترین فرد عهده دار آن شده و شخص رهبر دارای بالاترین صلاحیت‌های علمی، اخلاقی، سیاسی و از برترین توانایی‌ها برخوردار باشد؛ از همین رو برای آنکه انتخاب این مقام بر طبق معیارهای لازم صورت بگیرد، انتخاب رهبر از سوی مردم به وسیله نمایندگان خبره آنان صورت می‌پذیرد، به این ترتیب که خبرگان منتخب مردم هستند و رهبر منتخب خبرگان. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسئولیت‌های ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت.
در صورتی که رهبری از انجام وظایف قانونی خود که در قانون اساسی ذکر شده، ناتوان شود از مقام خود کنار گذاشته می‌شود که تشخیص این امر بر عهده خبرگان رهبری است.
بر این اساس اولین مجلس خبرگان رهبری در شرایطی که کشور در حال نبردی نابرابر با حکومت عراق و دنیای استکبار بود و متجاوزان برای شکست ملت قهرمان ایران، هرروز متوسل به شیوه‌ای جدید در جنگ می‌شدند، تشکیل شد، اما حضور گسترده مردم در صحنه‌های گوناگون انقلاب از قبیل انتخابات مجلس خبرگان مانند همیشه ارمغانی از یأس و ناامیدی را برای دشمنان فراهم آورد.
در این میان انتخابات اولین دوره مجلس خبرگان رهبری با شرکت ۱۸ میلیونی مردم شجاع و مقاوم ایران در ۱۹ آذر ۱۳۶۱ برگزار گردید و ۷۵ نفر از نمایندگان مجلس خبرگان تعیین شدند و در نهایت اولین نشست مجلس خبرگان رهبری که در واقع نخستین مجلس خبرگان جامعه اسلامی پس از خبرگان قانون اساسی بود در ۲۳ تیرماه ۱۳۶۲ تشکیل گردید و با پیام حضرت امام (ره) افتتاح شد.
مهم‌ترین اقدام در کارنامه نخستین مجلس خبرگان رهبری، تلاش به موقع آن پس از ارتحال حضرت امام خمینی (ره) در تعیین رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه‌ای می‌باشد. مدت هر دوره مجلس خبرگان، هشت سال و دوره سوم مجلس خبرگان از سال ۱۳۷۸ آغاز شد.
جلسه خبرگان در چهاردهمین روز خرداد ۶۸ و در ششمین سالِ عمر مجلس اول خبرگان، به‌عنوان نقطه عطفی ماندگار در تاریخ این مجلس لقب گرفت، روزی که لحظه لحظه آن برای کشور و حتی جهان اسلام، تاریخ‌ساز و ترسیم کننده نقشه راه انقلاب اسلامی ملت ایران بود.
جلسه سرنوشت ساز
با رحلت جانگداز معمار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خمینی (ره) اعضای خبرگان گردهم آمدند تا برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده دشمنان نظام اسلامی، شخصیتی را که دارای ویژگی‌های ذکر شده در قانون بوده و اعضا برای انتخابش اجماع دارند، به‌عنوان رهبری نظام پس از امام خمینی (ره) انتخاب کنند.
پس از ساعت‌ها شور و مشورت بالاخره اکثریت اعضای خبرگان ملت، به انتخاب آیت الله خامنه‌ای به عنوان رهبر انقلاب رأی می‌دهند و به این ترتیب، نظام اسلامی یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین گردنه‌های تاریخی خود را با عنایت الهی و بصیرت اعضای خبرگان ملت، با موفقیت پشت سر می‌گذارد.
کمیسیون‌های مجلس خبرگان
وظایف خبرگان ملت در شش کمیسیون تعریف شده است:
۱) کمیسیون تحقیق موضوع اصل یکصد و یازده قانون اساسی: به منظور اجرای اصل یکصد و یازدهم قانون اساسی و برای نظارت بر استمرار شرایطی که در اصل پنجم و یکصد و نهم قانون اساسی برای رهبری ذکر شده است و تصمیم‌گیری در موارد فقدان آن، تشکیل می‌شود.
۲) کمیسیون آئین‌نامه، موضوع اصل ۱۰۸ قانون اساسی: به منظور بررسی و تدوین قوانین مربوط به خبرگان، از جمله انتخابات و آئین‌نامه داخلی مجلس خبرگان، تشکیل می‌گردد.
۳) کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی: درباره همه موارد مربوط به شرایط و صفات رهبر و درباره همه کسانی که در مظان رهبری قرار دارند، تحقیق و بررسی به عمل آورد و نتایج آن را به هیئت رئیسه ارائه می‌کند. گزارش این کمیسیون، سری تلقی می‌شود و به صورت اسناد طبقه‌بندی شده، حفاظت می‌گردد و بدون تصویب مجلس خبرگان، در اختیار دیگری قرار نمی‌گیرد، مگر رهبری، که در صورت لزوم به اطلاع وی می‌رسد.
۴) کمیسیون بررسی راه‌های پاسداری و حراست از ولایت فقیه: تحقیق، معرفی و تدریس و ترویج اندیشه حکومت اسلامی و ولایت فقیه.
۵) کمیسیون سیاسی اجتماعی: بررسی و اطلاع رسانی مسائل سیاسی اجتماعی در ارتباط با وظایف خبرگان.
۶) کمیسیون امور مالی و اداری: بررسی امور مالی و اداری مجلس خبرگان.
