معرفی آخرین نسل ربات‌های جراح و نقش آن‌ها در افزایش دقت، کاهش تهاجم و سرعت بخشیدن به بهبودی بیماران در جراحی‌های پیچیده.
اتاق عمل‌های جراحی در دهه‌های اخیر شاهد تحولی شگرف بوده‌اند که یکی از چشمگیرترین مظاهر آن، ظهور و تکامل ربات‌های جراح است.
این فناوری پیشرفته، که با الهام از نیاز به دقت بالاتر، دسترسی بهتر به نواحی دشوار بدن و کاهش آسیب به بافت‌های سالم شکل گرفته، انقلابی در جراحی‌های پیچیده ایجاد کرده است.
به گزارش پایگاه خبری دانا: ربات‌های جراح، برخلاف تصور عامیانه، جراحان را کاملاً جایگزین نمی‌کنند، بلکه ابزارهای قدرتمندی در دستان جراحان ماهر هستند که امکان انجام جراحی‌هایی با دقت، ظرافت و کنترل بی‌نظیر را فراهم می‌آورند.
سیستم‌های رباتیک جراحی مدرن، مانند سیستم داوینچی (da Vinci Surgical System) که شناخته‌شده‌ترین نمونه آن است، از چندین جزء کلیدی تشکیل شده‌اند: یک کنسول جراح، یک ارابه بیمار (Patient Cart) که بازوهای رباتیک را نگه می‌دارد، و یک سیستم بینایی سه‌بعدی با وضوح بالا.
جراح در کنسول، که معمولاً در نزدیکی میز عمل قرار دارد، می‌نشیند و از طریق نمایشگرهای سه‌بعدی، میدان دیدی بزرگنمایی شده و با عمق از ناحیه جراحی پیدا می‌کند.
بازوهای رباتیک که مجهز به ابزارهای جراحی بسیار ظریف و قابل چرخش هستند، توسط جراح از طریق کنترل‌های دقیق در کنسول هدایت می‌شوند. این کنترل‌ها حرکات دست جراح را ترجمه کرده و به حرکات بسیار دقیق‌تر و پایدارتر ابزارهای رباتیک تبدیل می‌کنند؛ به طوری که لرزش‌های طبیعی دست جراح فیلتر شده و حرکات با دامنه بیشتری نسبت به حرکات دست انسان انجام می‌شوند.
مزایای استفاده از ربات‌های جراح متعدد و قابل توجه هستند. اولاً، دقت فوق‌العاده. ابزارهای رباتیک می‌توانند با دقتی در حد میلی‌متر و با دامنه حرکتی ۳۶۰ درجه در مفاصل خود، در فضاهای تنگ و باریک بدن مانور دهند.
این امر به ویژه در جراحی‌های ظریف مانند جراحی پروستات، جراحی قلب، جراحی مغز و ستون فقرات، و جراحی‌های داخل شکم و قفسه سینه که نیاز به دقت بالا برای حفظ اعصاب، عروق خونی و بافت‌های حساس دارند، حیاتی است. ثانیاً، کاهش تهاجم (Minimally Invasive Surgery). برخلاف جراحی‌های باز سنتی که نیازمند برش‌های بزرگ هستند، جراحی رباتیک معمولاً از طریق چند برش کوچک (هر کدام به اندازه حدود ۱ تا ۲ سانتی‌متر) انجام می‌شود.
این برش‌های کوچک، آسیب کمتری به بافت‌ها وارد کرده، خونریزی را کاهش داده، و نیاز به بخیه و بستن زخم را به حداقل می‌رسانند. ثالثاً، بهبودی سریع‌تر. به دلیل تهاجم کمتر و آسیب بافتی کمتر، بیماران تحت جراحی رباتیک معمولاً درد کمتری را تجربه می‌کنند، مدت زمان بستری شدن در بیمارستان برای آن‌ها کوتاه‌تر است و سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره خود بازمی‌گردند.این امر می‌تواند هزینه‌های کلی مراقبت‌های بهداشتی را نیز کاهش دهد.
رابعاً، دید بهتر سیستم‌های بینایی سه‌بعدی و بزرگنمایی شده رباتیک، دیدی واضح‌تر و عمیق‌تر از ناحیه جراحی به جراح می‌دهند که این امر در تشخیص دقیق مرزهای تومور، رگ‌های خونی و اعصاب بسیار کمک‌کننده است.
کاربرد ربات‌های جراح در حال گسترش به حوزه‌های مختلف پزشکی است. در جراحی‌های ارتوپدی، ربات‌ها به جراحان در کاشت دقیق‌تر ایمپلنت‌های مفصلی (مانند تعویض مفصل ران و زانو) کمک می‌کنند.
در جراحی‌های زنان و زایمان، برای انجام هیسترکتومی (برداشتن رحم) یا میومکتومی (برداشتن فیبروم) استفاده می‌شوند. حتی در جراحی‌های چشم و گوش و حلق و بینی نیز کاربردهای نوینی در حال ظهور است. آینده رباتیک جراحی نیز بسیار هیجان‌انگیز است.
نسل‌های آینده ربات‌ها ممکن است با قابلیت‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌تر، امکان جراحی از راه دور (تله‌سرجری) در مناطق دورافتاده، و حتی قابلیت انجام برخی مراحل جراحی به صورت خودکار (تحت نظارت جراح) را فراهم کنند.
تحقیقات همچنین بر روی توسعه ربات‌های کوچک‌تر، انعطاف‌پذیرتر و حتی ربات‌های نانومتری برای ورود به جریان خون یا اندام‌های داخلی در حال انجام است. با وجود تمام مزایا، باید به یاد داشت که جراحی رباتیک نیازمند آموزش تخصصی و گسترده برای جراحان و تیم‌های جراحی است.
همچنین، هزینه اولیه تهیه و نگهداری این سیستم‌ها بالاست و هنوز در همه مراکز درمانی در دسترس نیست. با این حال، روند رو به رشد پذیرش و توسعه این فناوری نشان می‌دهد که ربات‌های جراح به زودی به بخشی جدایی‌ناپذیر و استاندارد از اتاق عمل‌های مدرن تبدیل خواهند شد و دقت و کارایی جراحی را به سطوح بی‌سابقه‌ای ارتقا خواهند داد.
