به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه دانش و فناوری:
اگر فرزند دانش‌آموزی دارید که ساعت‌ها محو تماشای ریلزهای اینستاگرام یا شورتس یوتیوب است، اما پس از چند دقیقه مطالعه کردن بی‌حوصله می‌شود، باید بدانید که تنها نیستید. این یک پدیده جهانی است که به دلیل طراحی مهندسی‌شده این پلتفرم‌ها رخ داده و پیامدهای آن به ویژه برای نوجوانان در حال رشد، نگران‌کننده است.
۱. از بین بردن توانایی تمرکز عمیق
مغز انسان برای پردازش اطلاعات پیچیده و یادگیری مطالب جدید به تمرکز عمیق نیاز دارد. محتوای کوتاه با ارائه پاداش فوری (خنده، هیجان، اطلاعات سریع) در بازه‌های زمانی چندثانیه‌ای، سیستم پاداش مغز را به شدت تحریک می‌کند. هنگامی که دانش‌آموز عادت کند هر ۳۰ ثانیه یک پاداش جدید دریافت کند، فعالیت‌هایی مانند مطالعه یک فصل کتاب یا حل یک مسئله ریاضی که نیازمند دقایق یا ساعاتی تمرکز مداوم هستند، برایش کسل‌کننده و غیرقابل تحمل به نظر می‌رسند. مغز او به دنبال "پاداش سریع بعدی" می‌گردد و در غیاب آن، احساس بی‌حوصلگی و اضطراب می‌کند.
۲. تضعیف حافظه فعال (Working Memory)
حافظه فعال مانند میز کار مغز است که اطلاعات را برای پردازش و تحلیل موقت نگه می‌دارد. محتوای کوتاه، اطلاعات سطحی و گذرا را به ذهن می‌آورد و فرصتی برای پردازش عمیق و انتقال آن به حافظه بلندمدت ایجاد نمی‌کند. با مرور زمان، این سبک مصرف اطلاعات، ظرفیت و قدرت حافظه فعال را کاهش می‌دهد. یک دانش‌آموز ممکن است پس از دیدن دهها ریلز، حتی نتواند موضوع سه تای آخر را به خاطر بیاورد. این امر به طور مستقیم بر توانایی حل مسائل چندمرحله‌ای در ریاضی و درک متون پیچیده تأثیر منفی می‌گذارد.
۳. ایجاد اختلال در عملکرد اجرایی مغز
عملکردهای اجرایی، مهارت‌های شناختی سطح بالایی هستند که شامل خودکنترلی، برنامه‌ریزی، مدیریت زمان و تصمیم‌گیری می‌شوند. این مهارت‌ها دقیقاً چیزی است که برای موفقیت تحصیلی ضروری است. عادت به مصرف منفعلانه و بی‌وقفه محتوای کوتاه، این توانایی را تضعیف می‌کند. دانش‌آموز نمی‌تواند در برابر میل چک کردن گوشی مقاومت کند، برای انجام تکالیفش برنامه‌ریزی مناسبی ندارد و به راحتی حواسش پرت می‌شود.
راهکارهایی برای والدین و معلمان:
ایجاد "مناطق عاری از تلفن همراه":
ساعاتی از روز (به ویژه هنگام انجام تکالیف و زمان خواب) و مکان‌هایی از خانه (مانند اتاق خواب و میز شام) را به مناطق عاری از گوشی تبدیل کنید.
ترویج "خوانندگی عمیق":
کودکان و نوجوانان را به مطالعه کتاب‌های چاپی که نیازمند درگیری ذهنی و تداوم توجه هستند، تشویق کنید.
آموزش سواد دیجیتال:
به جای منع مطلق، درباره مکانیسم طراحی این پلتفرم‌ها و تأثیرات آن بر مغز با آنان صحبت کنید. آنان را به "مصرفگرایانی آگاه" تبدیل کنید.
جایگزین‌سازی:
فعالیت‌های جایگزین جذاب و فیزیکی مانند ورزش، بازی‌های فکری و هنر را در برنامه روزانه آنان بگنجانید.
سخن پایانی:
محتوای کوتاه مانند "شکر دیجیتال" است؛ مصرف کم آن بی‌ضرر است، اما افراط در آن به سلامت ذهنی آسیب می‌زند. نجات نسل آینده از "حواس‌پرتی مزمن" نیازمند یک عزم جمعی از سوی خانواده‌ها، نظام آموزشی و خود پلتفرم‌هاست. ما در حال آزمودن یک آزمایش بزرگ بر روی مغز یک نسل هستیم و نتیجه آن، آینده علمی و اجتماعی کشور را رقم خواهد زد.
