به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا،تجربه‌ی ساخت مسجد در هر دوره‌ی تاریخی حتی بعد از صفویه، از نظر نوع معماری در همان دوره در اوج بوده است. با توجه به مساجدی كه در دوره‌ی پهلوی دوم و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ساخته شدند،واضح است در این دوران، كسانی كه اقدام به ساخت و طراحی مساجد كردند، از یک سو از پیشینه‌ی این موضوع خبر نداشتند و از سوی دیگر، تحصیلات دانشگاهی آن‌ها براساس الگوهای غربی بود كه پیش‌نیاز ساخت مسجد از آن الگوها به‌درستی برنمی‌آمد.
معماری مساجد در دوره‌های مختلف تاریخی با یكدیگر ارتباط معنوی داشته است
حضور مدرنیسم و سایر مكاتب بعد از دوره‌ی مدرن از جمله عواملی است كه هماهنگی زیادی با ساخت مسجد و پیشینه‌ی آن در كشور نداشته است و این مساله فقط مخصوص ایران نیست، جهان اسلام نیز با این مشكل روبه‌رو شده است. البته افراد خیلی كمی هم بوده‌اند كه موفقیت‌هایی در این زمینه كسب كردند.
هریک از طرح‌های مساجد با ناهماهنگی‌های خاص خود همراه است. مسجد دانشگاه تهران، مسجد الغدیر در خیابان میرداماد یا مسجد امیر در خیابان امیرآباد نمونه‌هایی خوبی هستند كه نتوانستند الگو شوند و طرح‌های مناسبی برای پیشینه‌ی خود باشند.
فارغ‌التحصیلان رشته‌ی معماری با معماری مسجد و به‌طور كلی معماری ایرانی بیگانه‌اند. حتی گاهی با اصول معماری ارتباط تنگاتنگی ندارند. در حالی كه معماری مساجد در دوره‌های تاریخی مانند سلجوقی، صفوی و قاجار با یكدیگر ارتباط معنوی تنگاتنگی داشته است.
معماری هر منطقه متاثر از اقلیم و فرهنگ آن جامعه است و معماری ایرانی ـ اسلامی هنوز در حد یک حرف و فكر است و از نظر ماهوی چیزی نیست. به‌عنوان مثال، ساختمان مركزی اداره‌ی پست قدیم در تهران كه توسط «نیكولای ماركوف» روسی ساخته شد، متاثر از معماری ایرانی است، چون المان‌های آن با این اقلیم و بوم هماهنگ است.
حفظ كردن مكان برای ساخت یک مسجد، با توجه به نوع معماری آن، یک ضرورت است و برای تحقق این حس، دانایی لازم است. در واقع باید با ذهن باز مطالعه كرد و با درک واقعیت‌های امروز، شاهكاری را در معماری مساجد ایجاد كرد. در كشور امارات دفاتری وجود دارد كه یک طراح مسجد نخست باید طرح و مرجع خود را برای تایید به آن دفاتر ببرد تا پس از تایید، مجوز ساخت توسط دیگر نهادهای متولی داده شود. این در حالی است كه در ایران فقط شهرداری تاییدیه‌ی ساخت همه‌ی بناها، حتی بناهای مذهبی را صادر می‌كند.
مسجد عنصری شاخص در ایران است و متاسفانه كارشناسی در این زمینه در کشور نداریم كه به عنصر سیمای شهری توجه داشته باشد یا آن را بررسی كند. این در حالی است كه هیچ ارگانی متولی كیفیت ساخت مساجد و طراحی و معماری آن‌ها نیست، حتی به این بناها از جنبه‌ی زیبایی‌شناسی نیز توجه نمی‌شود. / پایان پیام
شهاب‌الدين ارفعی مدرس دانشگاه
منبع:معماران