تاریخچه پل خواجو
به گزارش گروه ایرانشناسی و گردشگری خبرگزاری دانا، پل بابا رکن الدین یا پل خواجو، در شهر اصفهان و روی رودخانه زاینده رود در شرق سی وسه پل قرار دارد. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل را پل شاهی، بابا رکن الدین، شیراز و حسن آباد هم نامیده اند و از بناهای شاه عباس دوم صفوی است که در سال ۱۰۶۰هجری قمری بنا شده است. درازای پل ۱۳۳ متر و پهنای آن ۱۲متر است. این پل را به نام های دیگری نیز خوانده اند ولی به سبب قرار گرفتن در محله خواجو به پل خواجو مشهور است.
شالوده اصلی پل از زمان های قبل توسط حسن بیک ترکمان از امرای تیموری بنا شده بود که در زمان صفوی به صورت دو طبقه با ۲۱ چشمه و به عنوان یک شاهکار مهندسی و سدسازی تاریخی ایران بنا شده و نقشه ای شبیه به سی و سه پل دارد.
طبقه زیرین این پل، بر شالوده سنگی قرار گرفته و در پایه آن شیارهایی تعبیه شده که با گذاشتن کشوها در آن، آب تا ارتفاع ۶ متری بالا آمده و دریاچه ای در پشت آن ایجاد می کرده است.
یکی از امتیازات این پل، وجود کاشی کاری و تزیینات کناره های پل و غرفه های بالا است که در پیش آمدگی وسط پل و اتاق ها و ایوان های مشرف به رودخانه موجود است و محل اقامت تفریحی شاه عباس دوم بوده است.
معماری پل خواجو
پل خواجو به دلیل معماری و تزیینات کاشی کاری آن از دیگر پل های زاینده رود مشهورتر است. این پل در دوران صفوی یکی از زیباترین پل های جهان به شمار می رفت و بیشتر به منزله سد و بند بوده است. در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل ساختمانی بنا شده که شامل چند اتاق مزین به نقاشی است. این ساختمان که (شاه نشین) نامیده می شود در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی روی دریاچه مصنوعی به این مکان فراخوانده می شدند.
در گوشه های ضلع شرقی پل خواجو دو شیرسنگی وجود دارد که ظاهرا نماد سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویه هستند. این پل دارای ۲۴دهانه است که از مکعب های به دقت تراش خورده ساخته شده و در بخش میانی، با سدهای چوبی برای گرفتن جلو رودخانه مسدود شده است.
پل خواجو از اواخر تیموری شالوده هایی داشته و به امر شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۰ به صورت امروزی آن ساخته شده است. نام پل خواجو، تحریف کلمه «خواجه » است که به مناسبت لقب بزرگان و خواجه های عصر صفوی نام گذاری شده است . این پل در انتهای شرق خیابان کمال اسماعیل اصفهانی و انتهای جنوبی خیابان خواجو واقع شده است. به طوری که باستان شناسان تحقیق کرده اند پل مزبور روی پلی که در پیش وجود داشته و خرابی به آن راه یافته بوده بنا شده است.
مهندسی پل خواجو
پل خواجو در نگاه نخست اثری هنرمندانه از معماری صفوی است؛ اما برجستگی جلوه‌های هنری این بنا ارزش‌های مهندسی آن را پنهان کرده است. خصوصیات مهندسی پل بازخوانی آن را در ردیف مهندسی تحلیلی قرار می‌دهد؛ مهندسی‌ای که با کیفیت و کمیت زمانی و مکانی ارتباطی تنگاتنگ داشته و درک آن از راه تحلیل و مدل‌سازی ممکن است.
پل خواجو مثالی مناسب در به کارگیری مهندسی تحلیلی، یعنی استفاده هم زمان و هماهنگ از سیستم مدیریت شهری و روش‌های مهندسی هیدرولیک و سازه است که با تحلیل خصوصیات سازه و معماریِ آن روشن می‌شود. این مثال ماندگار و کارآمد در زمان خود، همراه با دیگر تاسیسات تاخیرانداز، مادی‌ها، بندها، باغ‌ها و درختان شهری، فضای زیست محیطی شهر کویری را از رطوبت مناسب برخوردار می‌کرد. مکان‌یابی پل در مهار و جهت‌دهی و ذخیره‌ی
سفره‌های آب زیرزمینی، هوشمندانه است. 21 کانال اصلی و دیگر ظرایف کالبدی در ورودی‌ها و سکوها از تلاطم و سرعت آب می‌کاهد. با استهلاک نیروی مخرب آب در تغییر مسیرهای درونِ کالبد و مواجهه‌ی سطوح و جریانات آب با یکدیگر، در پایین دست پل حوضچه‌ی آرامشی ایجاد می‌شود که در آن ماهی هم پرورش می‌داده‌اند. /پایان پیام
