به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا،زمانیکه مسوولان تصمیم گرفتند استان خراسان بزرگ را به سه بخش شمالی، رضوی و جنوبی تقسیم کنند، تنها نگاهشان نحوه اداره استان ها و به حداقل رساندن مشکلات در نحوه خدمات رسانی به مردم بود و کمتر به بحث میراث فرهنگی و اینکه چگونه می توانند در این زمینه خدمات رسانی کنند، توجه کردند.
همین مساله سبب شد تا استان خراسان جنوبی در میان استان های محروم قرار گیرد و از حداقل امکانات برخوردار شود.
اگر بخواهیم به بحث گردشگری این منطقه نیز اشاره کنیم باید بگوییم که همین محرومیت تاثیر بسزایی در بخش گردشگری و توسعه آن گذاشت.
اما در سلسله گزارش های معرفی مناطق گردشگری سعی می کنیم بیشتر به این دسته از استان‌ها بپردازیم و مناطق گردشگری آنان را معرفی خواهیم کرد.
یکی از جاذبه های استان خراسان جنوبی امارت کلاه فرنگی است؛ این بنا که امروزه با نام ارگ کلاه فرنگی شناخته می شود به نام های دیگری هم مشهور بوده اشت از جمله ارگ حسام الدوله.
ارگ حسام الدوله (مشهور به کلاه فرنگى) منسوب به امیر حسن خان شیبانى است و برخى آن را « ارگ کلاه فرنگى» مى نامند. این ارگ متعلق به امیر علم خزیمه بوده که ایشان آن را به فرماندارى بیرجند اهدا کرد . سازمان میراث فرهنگى این بنا را به عنوان یک ساختمان قدیمى و ارزشمند به ثبت رسانده است.
این ارگ به شکل شش ضلعى و در راس به شکل مخروط و به رنگ سفید است و چشم عابرین را از لحاظ زیبایى و طراحى خیره مى کند و مصالح این ساختمان از گل، آجر، آهک و ساروچ است.
این اثر تاریخی زمانی مقر حکومتی بود و از یادگارهای اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار است.
عمارت ارگ صرف نظر از فرم ویژه "زیگوارتی" و "شش اشکوبه" از چند بخش مهم تشکیل شده است. بخش هم کف بنا با داشتن کاملترین نقشه و فضاسازی، جایگاه ویژه‌ای در این بنا دارد. فضای ورودی ارگ جلوتر از طبقه هم کف ساخته شده و با چند قوس زیبا و چشمگیر طاق هایی را در آن بوجود آورده است.
مجموع فضاهای به وجود آمده در طبقه هم كف، علاوه بر دارا بودن تزیینات و فنون تزیینی گوناگون به گونه‌ای طراحی شده كه فضاهای مختلف مانند هشتی ، گنبدی‌ها و اتاق‌ها به وسیله دالان‌های ارتباطی با هم مرتبط هستند.
حوضخانه بنا نیز مركزیتی را در طبقه هم‌كف به وجود آورده به طوریكه ورودی های مختلفی از فضای پیرامون حوضخانه به این محل گشوده می‌شوند. محوطه حوضخانه یک متر از كف اصلی بنا پایین تر است و به صورت هشت ضلعی طراحی و ساخته شده است. فضای پیرامون این مكان دارای طاق نماهای تزیینی با مقرنس های زیبا است به تعداد طاق نماها ، سكوهای كوتاهی در بخش تحتانی آن تعبیه شده است.
روشنایی فضای حوضخانه از طریق گنبد کلاه فرنگی و توسط پنجره‌های نورگیر تامین می‌شود. آب نمای زیبایی نیز با فرم مخصوص علاوه بر تهویه حوضخانه ، هوای مطبوعی را در این مكان به وجود می‌آورد.
از جمله تزیینات به كار رفته در فضای حوضخانه، مقرنس، رسمی‌بندی، كاربندی های لانه زنبوری و تزیینات گلدانی است. طبقه اول بنا كه به صورت هشت ضلعی بر روی طبقه هم كف ساخته شده، دارای فضای كمتری است و چند اطاقك در آن ساخته شده است. همچنین سه طبقه دیگر بنا به صورت نمادی ساخته شده و صرفا به دلیل فرم پذیری بنا است. /پایان پیام
