به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا(دانا خبر)، صنایع دستی ایران حاصل تنوع قومی شگفت‌انگیز، خلاقیت و هنر مردم این مرز و بوماست. صنایع دستی همیشه جلوه‌ای از هنر، فرهنگ و تمدن كهن هر سرزمین است. گردشگران با تهیه صنایع دستی، تكه‌ای از روح مقصدی را كه به آن سفر كرده‌اند همراه خود به خانه می‌برند.
در این گزارش با برخی از صنایع دستی کشورمان بیشتر آشنا می شویم.
قالی بافی
هنر فرش بافی و قالی بافی که از هنرهای شناخته شده و بومی ایرانی است دارای پشتوانه ای دوهزار ساله در ایران است که تجارب بی شماری را به همراه داشته که دانستن آنها باعث پیشرفت قابل توجهی در هنر بافت فرش خواهد بود.
بسیاری از جهانیان، ایران را به نام فرشش می شناسند از قالی معروف تبریز گرفته كه توسط زنان روستایی و شهری بافته می شود تا قالی هریس كه جزو قالی های نفیس و ظریف ابریشمی محسوب می شود و شهرت جهانی دارد .
قالی كرمان هم از دیرباز مورد توجه و اهمیت بوده تا جایی كه حتی به ضرب‌المثل‌ها نیز راه یافته است. وجود یک قالی كرمانی 400 متری در سنای آمریكا و قالی موسوم به آزادی در زیر ناقوس بزرگ مجسمه آزادی شاهدی است بر كیفیت بی‌نظیر قالی های كرمانی. قالی های كردستان هم خواستار زیادی میان جهانیان دارد. مثلا ویژگی شاخص قالی بیجار ساختار متراكم آن است كه مانند تخته محكم بوده و نمی‌توان آن را تا كرد.
سفالگری
سُفالگری ساختن ظروف با گل است و به ظرف ساخته شده از این طریق سفال می گویند. از مشهورترین سفالینه ها می توان به کوزه و پیاله سفالین اشاره کرد. قبل از رواج شیشه سفالینه ها رایج ترین مظروفات بشر بودند. مرغوبترین خاک در صنعت سفالگری خاک رس است که به دلیل وجود مقادیر بالای آهن در آن، به رنگ سرخ است. سفالگری از نخستین صنایع بشر است.
هم اینک در اکثر نقاط ایران از جمله در لالجین همدان، میبد یزد، شهرضای اصفهان، زنوز آذربایجان، کلپورگان سیستان و بلوچستان، جویبار مازندران و سیاهکل گیلان ظروف سفالین تهیه می شود. تولید وسایل و محصولات سفال و سرامیک در هر یک از نقاط نامبرده با اختلافی اندک در نوع مواد اولیه، رنگ و طرح تهیه می شود و به همین دلیل محصولات هر ناحیه به خوبی قابل تشخیص از فرآورده های سایر نقاط است. شهرهای حاشیه كویر ایران از دیگر مراكز مهم سفالگری محسوب می‌شود. مركز اصلی این صنعت در خراسان شمالی، شهرستان گناباد و به ویژه روستای مند است. از دیگر مراكز فعال در صنعت سفال استان‌ه ای سمنان، زنجان، اردبیل، قم و فارس هستند.
میناکاری
میناکاری یا میناسازی هنری است که سابقه ای در حدود پنج هزار سال دارد و از صنایع دستی محسوب می شود. امروزه این هنر بیشتر بر روی مس انجام می شود ولی می توان بر روی طلا و نقره نیز آن را به عمل آورد. طلا تنها فلزی است که به هنگام ذوب شدن مینا اکسید نمی شود از اینرو امکان اجرای طرحی همراه با جزییات و با شباهت هر چه تمامتر بر روی مینا را ایجاد می کند در حالی که میناهای مسین و نقره ای چنین کیفیتی را ندارند. شکل گیری مینا نیز از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت بالا است که رنگ ها در طول زمان و بر اساس دما بوجود می آیند. امروزه در ایران کانون تولید میناکاری شهر اصفهان است و استادان برجسته ای در تولید آثار مینا مشغول به فعالیت هستند.
منبت کاری
منبت کاری یکی از هنرها و صنایع دستی ایران است. در این هنر نقش ها به صورت نقش برجسته روی زمینه کار قرار می گیرند.
منبت کاری بیشتر به صورت کنده کاری روی چوب اجرا می شود. البته در برخی دیگر از رشته های هنری چوبی مثل خراطی، و ابزار زنی و معرقکاری نیز نوعی کنده کاری اجرا می شود بنابراین نمی توان به آنها عنوان منبت کاری اطلاق نمود زیرا منبتکاری نوعی کنده کاری غیر همگن برای رسیدن به نقش برجسته مطابق طرحهای مورد نظر است.
قلمزنی
قلمزنی عبارت است از تزیین و کندن نقوش بر روی اشیای فلزی به ویژه مس، طلا، نقره، برنج و یا به عبارت دیگر ایجاد خطوط و نقوش به وسیله قلم با ضربه چکش و بر روی اجسام فلزی. قلمزنی یکی از رشته های هنرهای سنتی ایران است که در دسته بندی، در رده هنرهای صناعی و در گروه فلزکاری قرار دارد.
امروزه برای قلمزنی نخست داخل یا زیر ظرف یا سینی مورد نظر را که معمولاً از جنس نقره یا طلا است از محلول قیر و گچ پر می کنند تا سروصدای قلم کمتر به گوش برسد و همچنین مانع از سوراخ شدن ظرف در حین کار شود. سپس نقش مورد نظر را روی ظرف رسم کرده و قلم مناسب را انتخاب کرده و روی سطح ظرف قرار می دهند و با چکش بر انتهای قلم می کوبند تا شیارها و نقشها با تغییر شدت ضربه روی ظرف ایجاد شوند.
قلمهای این هنر متنوع هستند و نامهای خاص خود را دارند مانند قلم سایه و قلم نیمبر. پس از ایجاد نقشها، قیر را جدا می کنند و روی شیارها گرده زغال می ریزند و روی ظرف را با روغن جلای سیاه می پوشانند. به این ترتیب نقشهای قلمزده شده به شکل خطهایی تیره و مشخص دیده می شود.
نمونه ای از هنر قلم زنی استان مرکزی که یک بادیاب (بادیه، جام بزرگ پایهدار) مسی بود در ورودی سازمان مالکیت های معنوی سازمان جهانی مالکیت فکری در سوئیس قرار دارد.
جاجیم بافی
جاجیم گونه ای زیرانداز دورویه است. جاجیم دستبافی است از پارچه ی کلفت شبیه به پِلاس که از پلاس نازکتر است و آن را از نخهای رنگین و ظریف پشمی یا پنبهای یا آمی زهای از این دو می بافند. جاجیمها پرز ندازند و می توان از هر دو روی آن استفاده کرد. کوچگردان از آن بهره ی زیادی می گیرند و کاربرد آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است.
جاجیم بافی به عنوان یکی از صنایع دستی در ایران رایج در بعضی استانها از جمله آذربایجان شرقی، اردبیل ، کرمانشاه، کردستان، همدان و فارس است که از دیرباز بین خانواده های روستایی و عشایر رواج داشته است. جاجیم به عنوان زیرانداز استفاده می شود وهمچنین هنگام کوچ عشایر برای بسته بندی و جابه جایی اسباب و لوازم و گاهی به عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می گیرد.
