امروزه نام کامپوزیت خیلی به گوش می رسد اما این واژه همچنان برای بسیاری از مردم نا آشنا و ناشناخته است. واژه ای که نقش مهمی در توسعه و ساخت بسياري از شاهكارهاي مهندسي قرن اخير و پیشرفت کشورهای پیشرو داشته است. واژه ای که اگر از آن غفلت کنیم،چندین گام از تکنولوژی روز دنیا عقب می مانیم. اهمیت شناخت و کاربرد این مواد باعث شد تا خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) گفت و گویی با دكتر محمود شكريه، ریيس موسسه كامپوزيت ايران و عضو هيات علمى دانشكده مهندسى دانشگاه علم و صنعت ترتیب دهد که در ادامه می آید.كامپوزيت ها يا مواد مركب از جمله مواد مهندسي و ساختماني جديدي است كه از تركيب و اختلاط چند ماده حاصل مى شود. استفاده از اين مواد، ايده جديدي نيست مثلا چينى ها و مصريان باستان هنگام ساخت بنا براى استحکام گل از مخلوط كاه، گل و شن استفاده می کردند. امروزه این مواد مرکب به سه دسته پليمرى، فلزى و سراميكى تقسيم بندى مى شود؛ کامپوزيت هاى پليمرى (ترکیب شده از الياف و پلاستيك) به علت مستحكم و سبك بودن بيش از دو دسته ديگر كاربرد دارد .اين نوع كامپوزيت ها بيشتر در ساخت هواپيماهاى نظامى، غيرنظامى و بدنه هواپيما، پيشگيرى از خوردگى صنايع نفتی، گازی و پتروشيمى و ساخت صنایع خودروسازى (اتومبیل،موتورسیکلت و دوچرخه)، هوا فضا (ساخت بالگرد، هواپيما، موشك و سفينه هاى فضايى(، دریایی (ساخت لوله ها، سازه هاى زير آب ، قایق ها و پاروهای ورزشی)، ساختمانی (ساخت سازه های بتونی در معرض زلزله)، پزشکی (پر كردن دندان، ساخت استخوان و دست و پاى مصنوعى) مورد استفاده قرار می گيرد.
اگر مقایسه ای بین ایران و کشورهای پیشرو و صاحب این فناوری ها داشته باشیم، ایران برای رسیدن به جایگاه مطلوب و هم تراز شدن با این کشورها چقدر فاصله دارد؟
در حال حاضر گفته می شود اگر کشورى به طور متوسط به ازاي هر شهروندش سه كيلوگرم از مواد كامپوزيتي استفاده كند، توسعه يافته تلقى مي شود. کشورهای آمريكا، آلمان، انگلستان و ژاپن از جمله کشورهایی محسوب می شوند که صاحب اقتدار در این عرصه هستند. ميزان مصرف اين مواد در ايران طی 16 - 15 سال اخير بسیار ناچیز و حدود 200 گرم (2/0 کیلوگرم) بود و فاصله بسيار زيادى با كشورهاى پيشرو داشت اما خوشبختانه با انجام فعالیت های جدی برای توسعه این فناوری هم اکنون میزان مصرف آن طی سال های اخیر به 2/1 کیلوگرم افزايش يافته و هم اکنون كشور ما همتراز با كشورهاى سنگاپور، مالزى و تركيه قرار گرفته است و برخی از محصولات تولید شده شرکت های داخلی ما نیز در بازارهای بین المللی به سایر کشورها صادر می شود.
برای همه گیر شدن چنین دستاوردی چه باید کرد؟
پايه اصلى توليد رزين ها (همان پلاستيك (نفت است. صنعت پتروشيمى مى تواند ماده نفت خام را به پليمر تبديل كند. ما اگر بتوانيم رزين هاى مختلف پليمرى مانند پلى استر و اپوكسى را توليد و صادر كنيم و مصرف سوخت خودروها را كاهش دهيم، ديگر نيازى به فروش نفت خام نخواهيم داشت و نیاز بازار دنیا را نیز مرتفع خواهیم کرد.
برای رسیدن به چنین جایگاهی با چه مشکلاتی روبرو هستیم؟
هرچند طی چند سال اخیر در زمينه توليد و صادرات رزين هاى پلى استر به دنيا پيشرفت خوبى داشته ايم اما باید به مساله پیشگیری از ضایعات خوردگی توجه زیادی کنیم. آمار سالانه حاکی از افزایش ضايعات خوردگى صنایع دريايى، نفت، پتروشيمى و گاز است.
آیا استانداردهای لازم هنگام ساخت این فناوری ها رعایت می شود؟
هر صنعت،استاندارد خاص خود را دارد و هر صنعتگرى موظف به اجراى آن است. اين استانداردها سال هاست كه از سوى سازمان بين المللى آمريكا تدوين شده است. مثلا ما در گذشته براى تصفيه خانه آب تهران از بتون هاى سرطان زاى آزبست استفاده مى كرديم در حالى كه اکنون با به كارگيرى اين فناورى از مواد كامپوزيتى زيست سازگار كه مورد تایيد اين سازمان است، استفاده مى كنيم.
