وی افزود: در آموزه های دینی آنجا که صحبت از حیات و توجه به حقیقت آن است، صحبت از عقلانیت نیز به میان می آید. سوره مبارکه انفال در دل خود این حرف را دارد که بدترین انسانها کسانی هستند که با آنکه چشم و عقل دارند اما از آن استفاده نمی کنند، یعنی اطلاع و شناخت درست از وقایع ندارند. یا در روایات به گونه های متنوع و فراوان داریم که آنچه به انسان هویت می دهد عقل است و آنکه می تواند ما را برای رسیدن به این هدف و مقصد راهنما باشد عقل است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: از این آیات و روایات درمی یابیم که در اصول دین باید با عقل به شناخت لازم برسیم و راه دیگری جز آن نداریم. پیغمبر اکرم(ص) فرمود: اگر تصمیم گرفتید کاری را انجام دهید سرانجام آن را ببینید، اگر سرانجام آن بر رشد صحیح است پس آن را انجام دهید، اما اگر شما را به مقصد نمی رساند از انجام آن ابا کنید.
مصطفی پور یادآور شد: انسانی که دارای عقل عاقبت اندیش است اصول کارش را به شکل ویژه و صحیحی قرار می دهد. از بعد اقتصادی می توان این گونه مثال آورد، در یک شرکت مشغول به کار هستیم و قصد تدبیر برای یک فعالیت تولیدی داریم طبیعتا اولین موضوعی که باید در نظر بگیریم عاقبت این کار است که آیا این فعالیت اقتصادی رشد، پیشرفت، بازدهی و سود را می تواند متوجه این سازمان کند یا نه. اگر جواب مثبت بود این کار را انجام دهیم، در غیر این صورت باید از انجام آن کار خودداری کنیم. در نظام سیاسی نیز درست به همین شکل است. به فرموده مقام معظم رهبری در نظام سیاسی باید سه حوزه را در نظر بگیریم: حکمت، مصلحت و مدیریت.
وی درباره رابطه عقلانیت با اعتدال و میانه روی گفت: برای داشتن اعتدال باید در وهله اول معنای اعتدال را بدانیم. این واژه در لغت به معنای دوری از افراط و تفریط است. در اقتصاد یعنی نه اسراف کنیم نه صرفه جویی افراطی. از طرف دیگر قناعت را لحاظ کنیم و به قول سعدی نه چندان بخور کز دهانت درآید/ نه چندان که از ضعف جانت درآید. در مسائل سیاسی نیز این موضوع صدق می کند. اینجاست که به ویژه در بحث نظام سیاسی با موضوع آزادی مواجه می شویم. وقتی می گوییم آزادی باید بدانیم در چه محدوده ای آزادی مان را اعمال کنیم تا سر از بی بند و باری یا رهایی در نیاورد. به دنبال آزادی، بحث تعالی مطرح می شود. ما آزادی می خواهیم برای اینکه انسان رشد و تعالی کند. استعدادهای او شکوفا شود و این منوط بر این است که اعتدال را مد نظر داشته باشیم.
منبع: مهر
