یادداشت؛
طرح کلان ملی ساخت منظومه ماهواره‌ای متشکل از ده ماهواره که توسط دانشگاه های علم و صنعت، امیرکبیر و تهران ساخته خواهند شد، در آخرین روزهای دولت دهم توسط شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب رسید.
محمدامین آهنگری کارشناس ارشد هوا و فضا، در یادداشتی که در اختیار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) قرار داده است، به بررسی این طرح پرداخته است.
بنا به گفته رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر این منظومه ماهواره‌ای در راستای حل نیاز کشور به پوشش دایمی ماهواره ای در زمینه های ارسال اطلاعات امن در شبکه بانکی، تلفن های دیجیتال ماهواره ای، ارتباط با نقاط دور افتاده و برقراری ارتباط امن با مراکز مورد نظر توسعه خواهد یافت.
صرف نظر از اینکه ایده تصویب این پروژه تا چه حد منطبق بر نیازهای کشور است، تصویب طرح کلان ساخت منظومه ماهواره‌ای نشان دهنده تقویت رویکردی است که تلاش می‌کند دانشگاه‌ها را از جایگاه واقعی خود در صنعت فضایی دور کند.
این طرح کلان در حالی تصویب می‌شود که پیش از این نیز با تصویب یک طرح کلان ملی دیگر، طراحی و ساخت سفینه حامل موجود زنده با وجود موفقیت سازمان فضایی در ارسال غرور آفرین موجود زنده به فضا توسط کاوشگر پیشگام به دانشگاه امیرکبیر محول شد.
هرچند ساخت ماهواره توسط دانشگاه‌ها در جهان امری بی سابقه نیست اما باید توجه داشت که این ماهواره‌ها بسیار کم هزینه و کوچک بوده و تنها با هدف تربیت نیروی انسانی زبده برای صنایع یا بررسی ایده‌های جدید اجرا می‌شوند. این‌گونه فعالیت‌ها توسط دولت‌ها به خوبی حمایت می‌شوند. حتی در ایالات متحده برنامه ای تحت عنوان نانوماهواره‌های دانشگاهی با حمایت نهادهای دولتی از سال ۱۹۹۹ میلادی در حال اجراست که تنها هدف آن آموزش نیروی انسانی است. همچنین بسیاری از شرکت‌ها برای توسعه و بهبود زیرسامانه‌های خود از دانشگاه‌ها کمک می‌گیرند. این در حالی است که تعریف ماهواره دانشگاهی در ایران به ساخت ماهواره‌های تجاری و صنعتی که استفاده عملی داشته و قابل بهره برداری عملی هستند تغییر کرده است.
پروژه‌های اولیه ماهواره‌های دانشگاهی مانند نوید علم و صنعت که پرتاب نیز شد در راستای کسب تجربه و تحقیق تعریف شده بودند و در حال حاضر ۵ ماهواره از ۱۷ ماهواره‌ای که توسط محققان کشوردرحال ساخت است، نیز توسط دانشگاه‌ها و کمابیش در راستای اهداف تحقیقاتی و آموزشی ساخته خواهند شد. اما رویکرد اخیر که تصور می‌کند با صرف هزینه بسیار می‌توان از دانشگاه توقع ساخت منظومه ماهواره‌ای مخابراتی داشت یا به عبارتی دیگر می‌توان نقش صنعتی صنعت فضایی را بر روی شانه‌های دانشگاه گذاشت تنها موجب سلب اعتماد و از میان رفتن ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فعلی دانشگاه خواهد شد.
باید پذیرفت صنعت محل انباشت و استفاده از تجربه برای انجام فعالیت‌های مستمر و دراز مدت صنعتی است که محصول را برای استفاده عملی آماده می‌کند و دانشگاه‌ها همواره بستری مناسب برای پرورش نیروهای متخصص و جایگاهی برای رشد ایده‌های جدید بوده‌اند. علاوه بر این دانشگاه محل رجوع صنعت برای یافتن پاسخ‌های نوآورانه به مشکلات است و نباید نقش این نهاد را که به دلیل ذات خلاق و پویای آن سرشار از تحرک، تجربه و خطاست را به یک مرکز صنعتی محافظه کار و نتیجه گرا تغییر داد که اقتصادی بودن و استمرار و استفاده از تجربیات صنعتی گذشته شرط موفقیت در آن است.
