به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا (دانا خبر) به نقل از CHN،بررسی های اخیر از میزان آب در نیمه جنوبی دریاچه ارومیه شدت بحران را پیش از پیش آشکار می کند. در حال حاضر حداکثر 250 میلیون مترمکعب آب در نیمه جنوبی دریاچه وجود دارد که کمی بیشتر از میزان آب در دریاچه پشت سد شهرچای است. این میزان آب در پهنه ای به وسعت حدودا 240 کیلومتر مربع با عمق بسیار کم پخش شده، لذا با سرعت تبخیر می شود و با ادامه روند کنونی تا پایان تابستان 1393 بخش جنوبی دریاچه ارومیه بجز در محدوده بسیار کوچکی در زیر پل میانگذر به طور کامل خشک خواهد شد.
ناصر آق، بنیانگذار پژوهشکده آرتمیا با اعلام این خبر گفت: «این اتفاق چیزی فراتر از یک فاجعه و بسیار متفاوت تر از آمار و ارقامی که توسط برخی از رسانه ها یا سازمان ها اعلام می شود.»
او اضافه کرد: «فرصت های طلایی برای احیای دریاچه ارومیه با هزینه کمتر از بین رفته است اما هنوز هم روزنه های امید به طور کامل بسته نشده و اگر فرصت های باقیمانده را از دست ندهیم و واقع بینانه تر و علمی تر به قضیه نگاه بکنیم هنوز هم می توان دریاچه ارومیه را بصورت فاز بندی شده احیا کرد.»
او تاکید کرد که حل مشکل دریاچه ارومیه آنقدرها هم که مطرح می شود پیچیده و سخت نیست و قطعا می توان دریاچه ارومیه را نجات داد.
میانگذر شهید کلانتری هیچ تاثیری بر خشک شدن دریاچه ارومیه ندارد
اما به گفته آق، تنها محدوده ای که از خطر خشکی قریب الوقوع درامان خواهد ماند، محدوده زیر میانگذر است. او در پاسخ به این پرسش که این پل چه تاثیری بر خشکی دریاچه ارومیه داشته است، گفت: «میانگذر شهید کلانتری هیچ تاثیری بر خشک شدن دریاچه ارومیه ندارد. دریاچه ارومیه با مشکل کم آبی مواجه است نه با مشکل گردش آب. دوستانی که این موضوع را مطرح می کنند شاید متوجه نیستند که در حال حاضر حدود 90 درصد از محدوده دو طرف جاده میانگذر خشک شده است و دو طرف دریاچه ارومیه فقط در ناحیه زیر پل بخاطر عمق بیشتر به هم متصل هستند.»
به گفته او، بنابراین وجود یا عدم وجود میانگدر نمی تواند هیچ تاثیر منفی بر خشک شدن دریاچه ارومیه داشته باشد. گردش آب با هدف تعادل یونی و اکولوژیک دو طرف میانگذر زمانی مهم هست که طرفین جاده پر از آب باشد. اگر مشکل خشکسالی پیش نمی آمد و دریاچه ارومیه با ایجاد یک جاده در طول کل عرض دریاچه به دو نیم کامل تقسیم می شد آیا باز هم باعث خشک شدن دریاچه می شد؟ به هیچ وجه، ولی این عمل باعث شکل گیری دو اکوسیستم کاملا متفاوت می شد که می توانست از نظر اقتصادی حتی بنفع منطقه باشد.
او با اشاره به یک مثال تاریخی در این مورد گفت: «دریاچه بزرگ نمک در ایالت یوتای آمریکا مشابهت زیادی به دریاچه ارومیه دارد. بیش از 6 دهه از دو نیم شدن کامل این دریاچه توسط یک میانگذر برای عبور قطار می گذرد ولی آن دریاچه نه تنها خشک نشد بلکه با ایجاد دو اکوسیستم متفاوت با شوری بالا در شمال و با شوری پایینتر در جنوب به بزرگترین تالاب تولید آرتمیا در دنیا تبدیل شد بطوریکه آمریکا سالانه بیش از 2 هزار تن آرتمیا از آن دریاچه تولید و بیش از 70 درصد بازار جهانی به این محصول با ارزش را تامین می کند. بنده طرحی را 7 سال پیش برای دو نیم کردن کامل دریاچه ارومیه مطرح کرده بودم که درصورت اجرا می توانست از خشک شدن بخش جنوبی دریاچه ارومیه آنطور که امروز شاهد آن هستیم جلوگیری کند.»
اما موضوع انتقال آب از سایر حوزه ها به دریاچه ارومیه هنوز هم مطرح می شود. آق در پاسخ به این پرسش که این انتقال تا چه حد می تواند اجرایی و موثر باشد، گفت: «این مورد را معمولا کسانی مطرح می کنند که در منطقه مستقر نیستند و از کم و کیف مسائل، میزان آب های موجود در منطقه و از نحوه مدیریت این آب ها اطلاع کافی ندارند. درواقع ارایه دهندگان این طرح ها ساده ترین و پر هزینه ترین روش را برای تامین آب دریاچه ارومیه مطرح می کنند اینگونه طرحها چندین برابر سایر طرحها هزینه و زمان نیاز دارد و حتی درصورت موفقیت نوشداری پس از مرگ دریاچه خواهد بود.»
به گفته او، انتقال آب از ارس یا هر حوزه دیگر نه تنها اتلاف وقت و بودجه های کلان است بلکه نشان دهنده ناتوانی مسوولان در مدیریت بهینه آب های منطقه نیز هست. متاسفانه مسوولان به جای اینکه برای استفاده بهینه از آبهای موجود به روش های علمی برنامه ریزی کنند و با بالا بردن راندمان آبیاری کشاورزی، اصلاح الگوی کشت، مدیریت بهینه آب های سطحی و زیر زمینی، جلوگیری از هدر رفتن سالانه دو میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی و صرفه جویی در مصارف صنعتی و شهری مشکل را در حداقل زمان و با حداقل بودجه حل کنند، از طرح های انتقال آب از سایر حوزه ها دیگر با بودجه های نجومی حمایت می کنند که حتی درصورت موفقیت حداکثر معادل همانقدر آبی که امروزه در بخش کشاورزی هدر می رود به دریاچه انتقال خواهد داد (یعنی حدود دو میلیارد مترمکعب).
انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه غیر منطقی است
او تاکید کرد: «بنابراین برنامه انتقال آب از ارس یا دریای خزر آن هم در این شرایط سخت و در ابتدای فعالیت دولت آقای دکتر روحانی امری غیر منطقی و غیر ضروری است که باید از آن اجتناب شود. بهترین، عاقلانه ترین، علمی ترین و کم هزینه ترین روش برای تامین آب مورد نیاز دریاچه ارومیه مدیریت بهینه آبهای موجود در منطقه است.»
