تعداد نظرات: ۱ نظر
بررسی کیفیت و استاندارد خودروهای کشور:
اهمیت استاندارد در صنعت خودرو تا آنجاست که وجود کوچکترین نقص فنی در ساختار آن، جان سرنشینانش را با خطر مواجه می‌کند٬ از این رو رعایت حداقل استاندارد در تولید خودرو، از الزامات صنعت خودرو سازی محسوب می‌شود.
به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانا(داناخبر)، معیارهایی که برای صنعت و به طور خاص خودرو مطرح می شود٬ طیف گسترده ای از الزامات فنی در طول فرایند ساخت قطعات و مونتاژ٬ افزایش بازده در بهره برداری از منابع در طول زمان٬ کاهش تلفات در منابع و بهبود مستمر تولید٬ افزایش ایمنی سرنشینان... تا کاهش آلاینده های حاصل از احتراق سوخت را شامل می‌شوند.
در این میان سوالی که مطرح می‌شود این است که مشتریان با چه معیارهای کیفی به خودروها نمره می‌دهند و خودروسازان چه عواملی را بر کیفیت خودروهای تولیدی خود موثر می‌دانند. در کنار این‌ها پاسخ به این سوال که چرا خودروهای خارجی با کیفیت هنگام مونتاژ در کشورمان به خودروهای بی‌کیفیتی تبدیل می‌شوند، خالی از لطف نیست.
پول بیشتر، کیفیت بالاتر
بیشتر خودروسازان داخلی بر این باورند که میزان مبلغی که از سوی مشتری برای خودروی تولیدی آن‌ها پرداخت می‌شود، تعیین‌کننده میزان کیفیت نهایی است که باید از سوی خودروسازان در ساخت محصول تضمین شود.
از سویی دیگر خودروسازان همواره با ادعای اینکه که قیمت خودروهایشان آن‌قدر بالا نیست، بی‌کیفیتی خودروهای خود را برگردن قیمت و در واقع جیب مشتری می‌اندازند.
این درحالی است که تنها نگاهی سریع به قیمت‌های جهانی خودروها و مقایسه آن‌ها با قیمت خودروهای داخلی این توجیه خودروسازان را بی اعتبار می‌کند.
علاوه بر این خودروسازان باید به این سوال پاسخ بدهند که آیا قیمت‌گذاری یک خودرو ملاک مناسبی برای تامین فاکتورهای کیفی است که بعضا با جان سرنشینان یک خودرو نیز در ارتباط است و اینکه چون یک خودرو به عقیده آن‌ها ارزان به دست مشتری می‌رسد، باید جان وی را در خطر قرار داد؟
براساس این گزارش، «محمدسعید فلاحی» قائم مقام سایپا در واکنش به این موضوع که چرا میان خودروسازان و مشتریان و مسوولان بر سر کیفیت خودروها اختلاف دیدگاه وجود دارد، گفته‌بود: به نظرم این موضوع ناشی از برداشت نامناسب نسبت به واژه «کیفیت» است، وگرنه کیفیت معنایی مشخص و معین و ثابت دارد.
هچنین وی با اشاره به اینکه مشتریان نباید از خودرو 10 میلیونی انتظار کیفیت در حد خودروی 50 میلیونی داشته باشند، تاکید کرده‌بود: خودروسازان نمی‌توانند توقع افراد را ملاک کیفیت قرار دهند، زیرا هر محصولی را با توجه به شرایط قیمتی و فنی آن تولید می‌کنند. با توجه به موارد گفته شده بایستی از هر خودرو به اندازه قیمت آن توقع کیفیت مطلوب را داشت.
معیارهای موردتوجه مشتریان چیست؟
زیبایی از معیارهای ابتدایی برای جلب توجه مشتریان و از مواردی است که شرکت های مطرح خودروسازی برای دستیابی به آن رقابت تنگاتنگی دارند.
اغلب دیده شده است که خودرویی با کیفیت متوسط، به دلیل داشتن معیارهای زیباییِ مورد پسند مشتری، بر خودروی با کیفیت‌تر اما از لحاظ زیبایی ضعیفتر ترجیح داده شده است.
مصداق این اتفاق رقابت شرکت های خودرو سازی ایتالیایی و آلمانی در دهه های 70 تا 80 میلادی است؛ شرکت های آلمانی که به لحاظ فناوری در جایگاه بالاتری نسبت به شرکت های ایتالیایی همپای خود که معیارشان "زیباییِ مشتری‌پسند" خودرو بود قرار داشتند، اما در جلب مشتری به طور کلی پایاپای یکدیگر بودند.
در ایران، اما، به دلیل متنوع‌نبودن بازار خودرو و بسته‌بودن دست مشتریان در انتخاب خودروهای تولید داخل، خصوصا تا چندسال اخیر، مشتریان مجبور بودند تنها به جیب خود و برخی معیارهای فنی برای انتخاب خودرو توجه کنند و زیبایی عامل چندان مهمی برایشان نبود، هرچند این روند با افزایش نسبی تنوع خودروهای تولید داخل تا حدی در سال‌های اخیر مورد توجه آن‌ها و نیز خودروسازان قرارگرفته‌است.
استاندارد، فاکتور مهمی که مشتریان و تولیدکنندگان به آن توجهی نمی کنند
موضوع رعایت استاندارد دیگر برای صنعت خودروسازی ایران تبدیل به یک امر فانتزی شده‌است. استانداردهای بسیاری برای تولید خودروها در کشورهای مختلف جهان و نیز ایران درنظرگرفته‌شده‌است که گاها رعایت نمی‌شود و یا به‌طور ناقص مورد توجه قرارمی‌گیرد. برای نمونه می‌توان به استانداردهای آلایندگی خودروها اشاره کرد.
استانداردهای آلایندگی اروپا میزان بیشینه مجاز را برای انتشار گازهای آلاینده‌ی خودروهای نو که در کشورهای اتحادیه اروپا فروخته می‌شوند، تعریف می‌کند. استاندارد بودن یک موتور با تست موتور در یک چرخه آزمون معین، بررسی می شود. موتورهایی که با این استاندارد مطابقت نداشته باشند، قابل فروش در اروپا نیستند.
دولت جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا، جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی انواع خودروهای بنزینی، گازوییلی و دو گانه سوز ساخت داخل و وارداتی و موتورسیکلت‌ها را تعیین کرد.
بر این اساس، استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای سبک، سنگین و نیمه سنگین در سال‌های ١٣٨٩ و ١٣٩٠ یورو ٢ بود.
اما طی سال‌های ١٣٩١، ١٣٩٢ و ١٣٩٣ این خودروها باید استاندارد یورو ٤ را کسب کنند. استاندارد یورو٬4 استانداردی است که اتحادیه اروپا از سال 2005 برای تمام وسایل نقلیه تعیین کرده‌است.
این درحالی است که تمام خودروهای داخلی قادر به ارتقا سیستم خود نیستند و از بنزین یورو4 نمی توانند استفاده کنند و تنها خودروهایی که کلاس تولیدی آن‌ها از سال 2000 میلادی به بعد باشد، توانایی استفادر از این بنزین را دارند، چراکه متناسب با بنزین یورو2 و 4 تولید شده‌اند.
به عنوان نمونه خودروی پژوی 206 محصول سال 1996 میلادی است که با تغییراتی درسیستم خودرو می تواند از این بنزین استفاده کنند. با اینکه یورو2 و یورو4 تفاوت عمده ای ندارند و تنها مساله، بهسوزی یورو4 است٬ اما پلتفرم‌های خودروهای تولید داخل اکثرا براساس استاندارد یورو 2 است. از طرفی کیفیت خودرو ها در افزایش مصرف بنزین و میزان آلایندگی آن‌ها تاثیر مستقیم دارد که این به نوبه خود در مقیاس کلان حتی در اقتصاد ملی نیز تاثیر گذار است.
چرا خودروهای با کیفیت خارجی پس از مونتاژ در ایران تبدیل به خودروهای بی‌کیفیتی می‌شوند؟
مونتاژ یک خودرو خارجی در کشوری دیگر به مانند راه رافتن در مرز بین «بهتر» و «بدتر» است. اساسا خودرویی که طراحی می شود متناسب با ظرفیت های زیست محیطی و استانداردهای همان کشور است؛ برای مثال خودروهای طراحی شده در سرزمین های اروپایی که در ارتفاع کمتری نسبت به سطح دریا قرار دارد. به‌عنوان نمونه خودروی فرانسوی پژو (با همان استاندارهای فرانسوی) به طور نسبی نمی تواند برای کشوری که در ارتفاع بالاتری از سطح دریا قرار دارد (برای مثال روسیه) مناسب باشد. زیرا نسبت اکسیژن به سوخت با افزایش ارتفاع کاهش پیدا می کند و این امر در دراز مدت کارایی خودرو را کاهش می‌دهد.
این مورد نشان می‌دهد که مونتاژ یک خودرو در کشور دیگر تا چه حد نیازمند سازو کار دقیقی است. استانداردی که کارخانه مادر برای تولید محصولات خود در نظر می گیرد و تغییراتی که ممکن است در کشور مقصد به همراه داشته باشد، تفاوت در شاخص‌های سازمان استاندارد کشور مقصد٬ تا عدم رعایت نکات دقیق فنی تلرانس قطعات در فرایند مونتاژ را می‌تواند شامل شود.
این به مفهوم نفی مونتاژ خودرو در کشورهای دیگر نیست٬ چنانچه در صنعت فروش امتیاز مونتاژ خودرو به کشورهای دیگر از فرایندهای عادی و درآمد زا به شمار می آید؛ بلکه به این معناست که این امر نیازمند بررسی و نظارت دقیق در ارکان آن است تا کیفیت محصول تنزل پیدا نکند.
حلقه گمشده صنعت خودروی کشور چیست؟
در کشورهای اروپایی هر سال دو نظر سنجی برای بررسی کیفیت خودرو از دید مشتریان آن ها برگزار می شود:
1) بررسی قابل اعتماد بودن خودرو 2) بررسی کیفیت اولیه.
«بررسی قابل اعتماد بودن خودرو» یک مقیاس ارزیابی ایرادهاست که بعد از گذشت سه سال از مالکیت و استفاده خودرو طرح می‌شود.
در حالی که «بررسی کیفیت اولیه» مقیاس سنجش ایرادها و اشکالات در حین نود روز اولِ مالکیت و استفاده از خودرو است؛ که با توجه به اهمیت اهداف بلند مدت و کوتاه مدت شرکت های خودرو سازی٬ تصمیم به اولویت دادن به هر کدام از نظرسنجی ها برای تولید بهتر صورت می گیرد.
در ایران نظر سنجی های صورت گرفته از مشتریان به طور دقیق مورد بررسی قرار نمی گیرد، زیرا از نظر خودروسازان ایراداتی که مشتریان در بیان اشکالات یک خودرو بیان می‌کنند، اشکالاتی اتفاقی و غیرقابل‌استناد است و اساسا ایرادات مشتریان وارد نیستند. البته در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای اینکه نظر مشتریان در خصوص کیفیت خودروها بر بهبود این کیفیت تاثیرگذار باشند، اما در عمل شاهد بوده‌ایم که نظر مشتریان خیلی در تصمیم‌گیری‌های خودروسازان تاثیرگذار نبوده‌است.
در این میان سوالی که مطرح می‌شود این است که مشتریان با چه معیارهای کیفی به خودروها نمره می‌دهند و خودروسازان چه عواملی را بر کیفیت خودروهای تولیدی خود موثر می‌دانند. در کنار این‌ها پاسخ به این سوال که چرا خودروهای خارجی با کیفیت هنگام مونتاژ در کشورمان به خودروهای بی‌کیفیتی تبدیل می‌شوند، خالی از لطف نیست.
پول بیشتر، کیفیت بالاتر
بیشتر خودروسازان داخلی بر این باورند که میزان مبلغی که از سوی مشتری برای خودروی تولیدی آن‌ها پرداخت می‌شود، تعیین‌کننده میزان کیفیت نهایی است که باید از سوی خودروسازان در ساخت محصول تضمین شود.
از سویی دیگر خودروسازان همواره با ادعای اینکه که قیمت خودروهایشان آن‌قدر بالا نیست، بی‌کیفیتی خودروهای خود را برگردن قیمت و در واقع جیب مشتری می‌اندازند.
این درحالی است که تنها نگاهی سریع به قیمت‌های جهانی خودروها و مقایسه آن‌ها با قیمت خودروهای داخلی این توجیه خودروسازان را بی اعتبار می‌کند.
علاوه بر این خودروسازان باید به این سوال پاسخ بدهند که آیا قیمت‌گذاری یک خودرو ملاک مناسبی برای تامین فاکتورهای کیفی است که بعضا با جان سرنشینان یک خودرو نیز در ارتباط است و اینکه چون یک خودرو به عقیده آن‌ها ارزان به دست مشتری می‌رسد، باید جان وی را در خطر قرار داد؟
براساس این گزارش، «محمدسعید فلاحی» قائم مقام سایپا در واکنش به این موضوع که چرا میان خودروسازان و مشتریان و مسوولان بر سر کیفیت خودروها اختلاف دیدگاه وجود دارد، گفته‌بود: به نظرم این موضوع ناشی از برداشت نامناسب نسبت به واژه «کیفیت» است، وگرنه کیفیت معنایی مشخص و معین و ثابت دارد.
هچنین وی با اشاره به اینکه مشتریان نباید از خودرو 10 میلیونی انتظار کیفیت در حد خودروی 50 میلیونی داشته باشند، تاکید کرده‌بود: خودروسازان نمی‌توانند توقع افراد را ملاک کیفیت قرار دهند، زیرا هر محصولی را با توجه به شرایط قیمتی و فنی آن تولید می‌کنند. با توجه به موارد گفته شده بایستی از هر خودرو به اندازه قیمت آن توقع کیفیت مطلوب را داشت.
معیارهای موردتوجه مشتریان چیست؟
زیبایی از معیارهای ابتدایی برای جلب توجه مشتریان و از مواردی است که شرکت های مطرح خودروسازی برای دستیابی به آن رقابت تنگاتنگی دارند.
اغلب دیده شده است که خودرویی با کیفیت متوسط، به دلیل داشتن معیارهای زیباییِ مورد پسند مشتری، بر خودروی با کیفیت‌تر اما از لحاظ زیبایی ضعیفتر ترجیح داده شده است.
مصداق این اتفاق رقابت شرکت های خودرو سازی ایتالیایی و آلمانی در دهه های 70 تا 80 میلادی است؛ شرکت های آلمانی که به لحاظ فناوری در جایگاه بالاتری نسبت به شرکت های ایتالیایی همپای خود که معیارشان "زیباییِ مشتری‌پسند" خودرو بود قرار داشتند، اما در جلب مشتری به طور کلی پایاپای یکدیگر بودند.
در ایران، اما، به دلیل متنوع‌نبودن بازار خودرو و بسته‌بودن دست مشتریان در انتخاب خودروهای تولید داخل، خصوصا تا چندسال اخیر، مشتریان مجبور بودند تنها به جیب خود و برخی معیارهای فنی برای انتخاب خودرو توجه کنند و زیبایی عامل چندان مهمی برایشان نبود، هرچند این روند با افزایش نسبی تنوع خودروهای تولید داخل تا حدی در سال‌های اخیر مورد توجه آن‌ها و نیز خودروسازان قرارگرفته‌است.
استاندارد، فاکتور مهمی که مشتریان و تولیدکنندگان به آن توجهی نمی کنند
موضوع رعایت استاندارد دیگر برای صنعت خودروسازی ایران تبدیل به یک امر فانتزی شده‌است. استانداردهای بسیاری برای تولید خودروها در کشورهای مختلف جهان و نیز ایران درنظرگرفته‌شده‌است که گاها رعایت نمی‌شود و یا به‌طور ناقص مورد توجه قرارمی‌گیرد. برای نمونه می‌توان به استانداردهای آلایندگی خودروها اشاره کرد.
استانداردهای آلایندگی اروپا میزان بیشینه مجاز را برای انتشار گازهای آلاینده‌ی خودروهای نو که در کشورهای اتحادیه اروپا فروخته می‌شوند، تعریف می‌کند. استاندارد بودن یک موتور با تست موتور در یک چرخه آزمون معین، بررسی می شود. موتورهایی که با این استاندارد مطابقت نداشته باشند، قابل فروش در اروپا نیستند.
دولت جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا، جدول زمانی استاندارد حد مجاز آلایندگی انواع خودروهای بنزینی، گازوییلی و دو گانه سوز ساخت داخل و وارداتی و موتورسیکلت‌ها را تعیین کرد.
بر این اساس، استاندارد حد مجاز آلایندگی خودروهای سبک، سنگین و نیمه سنگین در سال‌های ١٣٨٩ و ١٣٩٠ یورو ٢ بود.
اما طی سال‌های ١٣٩١، ١٣٩٢ و ١٣٩٣ این خودروها باید استاندارد یورو ٤ را کسب کنند. استاندارد یورو٬4 استانداردی است که اتحادیه اروپا از سال 2005 برای تمام وسایل نقلیه تعیین کرده‌است.
این درحالی است که تمام خودروهای داخلی قادر به ارتقا سیستم خود نیستند و از بنزین یورو4 نمی توانند استفاده کنند و تنها خودروهایی که کلاس تولیدی آن‌ها از سال 2000 میلادی به بعد باشد، توانایی استفادر از این بنزین را دارند، چراکه متناسب با بنزین یورو2 و 4 تولید شده‌اند.
به عنوان نمونه خودروی پژوی 206 محصول سال 1996 میلادی است که با تغییراتی درسیستم خودرو می تواند از این بنزین استفاده کنند. با اینکه یورو2 و یورو4 تفاوت عمده ای ندارند و تنها مساله، بهسوزی یورو4 است٬ اما پلتفرم‌های خودروهای تولید داخل اکثرا براساس استاندارد یورو 2 است. از طرفی کیفیت خودرو ها در افزایش مصرف بنزین و میزان آلایندگی آن‌ها تاثیر مستقیم دارد که این به نوبه خود در مقیاس کلان حتی در اقتصاد ملی نیز تاثیر گذار است.
چرا خودروهای با کیفیت خارجی پس از مونتاژ در ایران تبدیل به خودروهای بی‌کیفیتی می‌شوند؟
مونتاژ یک خودرو خارجی در کشوری دیگر به مانند راه رافتن در مرز بین «بهتر» و «بدتر» است. اساسا خودرویی که طراحی می شود متناسب با ظرفیت های زیست محیطی و استانداردهای همان کشور است؛ برای مثال خودروهای طراحی شده در سرزمین های اروپایی که در ارتفاع کمتری نسبت به سطح دریا قرار دارد. به‌عنوان نمونه خودروی فرانسوی پژو (با همان استاندارهای فرانسوی) به طور نسبی نمی تواند برای کشوری که در ارتفاع بالاتری از سطح دریا قرار دارد (برای مثال روسیه) مناسب باشد. زیرا نسبت اکسیژن به سوخت با افزایش ارتفاع کاهش پیدا می کند و این امر در دراز مدت کارایی خودرو را کاهش می‌دهد.
این مورد نشان می‌دهد که مونتاژ یک خودرو در کشور دیگر تا چه حد نیازمند سازو کار دقیقی است. استانداردی که کارخانه مادر برای تولید محصولات خود در نظر می گیرد و تغییراتی که ممکن است در کشور مقصد به همراه داشته باشد، تفاوت در شاخص‌های سازمان استاندارد کشور مقصد٬ تا عدم رعایت نکات دقیق فنی تلرانس قطعات در فرایند مونتاژ را می‌تواند شامل شود.
این به مفهوم نفی مونتاژ خودرو در کشورهای دیگر نیست٬ چنانچه در صنعت فروش امتیاز مونتاژ خودرو به کشورهای دیگر از فرایندهای عادی و درآمد زا به شمار می آید؛ بلکه به این معناست که این امر نیازمند بررسی و نظارت دقیق در ارکان آن است تا کیفیت محصول تنزل پیدا نکند.
حلقه گمشده صنعت خودروی کشور چیست؟
در کشورهای اروپایی هر سال دو نظر سنجی برای بررسی کیفیت خودرو از دید مشتریان آن ها برگزار می شود:
1) بررسی قابل اعتماد بودن خودرو 2) بررسی کیفیت اولیه.
«بررسی قابل اعتماد بودن خودرو» یک مقیاس ارزیابی ایرادهاست که بعد از گذشت سه سال از مالکیت و استفاده خودرو طرح می‌شود.
در حالی که «بررسی کیفیت اولیه» مقیاس سنجش ایرادها و اشکالات در حین نود روز اولِ مالکیت و استفاده از خودرو است؛ که با توجه به اهمیت اهداف بلند مدت و کوتاه مدت شرکت های خودرو سازی٬ تصمیم به اولویت دادن به هر کدام از نظرسنجی ها برای تولید بهتر صورت می گیرد.
در ایران نظر سنجی های صورت گرفته از مشتریان به طور دقیق مورد بررسی قرار نمی گیرد، زیرا از نظر خودروسازان ایراداتی که مشتریان در بیان اشکالات یک خودرو بیان می‌کنند، اشکالاتی اتفاقی و غیرقابل‌استناد است و اساسا ایرادات مشتریان وارد نیستند. البته در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای اینکه نظر مشتریان در خصوص کیفیت خودروها بر بهبود این کیفیت تاثیرگذار باشند، اما در عمل شاهد بوده‌ایم که نظر مشتریان خیلی در تصمیم‌گیری‌های خودروسازان تاثیرگذار نبوده‌است.
