به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا،
روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی که به تازگی منتشر کرده است، می نویسد:
هنگامی که رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در یک روز بارانی ماه اوت گذشته با باراک
اوباما، رییس جمهوری آمریکا پای یک میز نشست در کاخ سفید نشست، در کنار وی مردی نشست
که بنابر توصیف هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا یکی از قدرتمندترین مردان خاورمیانه
نشسته بود.
این نکته ای بود که یکی از اسناد درز یافته به بیرون ویکی لیکس به آن اشاره می کند و می گوید که این فرد کسی نبود، جز هاکان فیدان، رییس دستگاه اطلاعات ترکیه که نام وی به عنوان مهندس استراتژی امنیت ترکیه در انقلاب های عربی مطرح شده بود. بر خلاف آتچه در مشرق منتشر شده است، نام این شخص را ویدان هاکان ذکر کرده است. در حالی که نام شخص مزبور هاکان فیدان است.
فیدان از سال 1986 تا 2001 در اترش ترکیه به عنوان گروهبان خدمت می کند که بعد از انصراف از خدمت در ارتش راهی دانشگاه مریلند می شود و در به تحصیل مدیریت و علوم سیاسی مشغول می شود.
اولین نشست اوباما و اردوغان حدود یک سال پیش برگزار شد و در آن نشست رییس جمهوری آمریکا به اردوغان پیامی را داد که مسوولان آمریکایی آن را بسیار صریح و شفاف توصیف کرده بودند و محتوای پیام بر این نکته تاکید داشت که ترکیه می بایست بدون مانع و مخالفتی اجازه ورود عناصر مسلح و تجهیزات نظامی را به سوریه بدهد و اینکه برخی از این عناصر را سلفی های جهادی تشکیل می دادند و بخشی از این تجهیزات نظامی نیز به دست گروه های سلفی جهادی تندرو و افراطی می رسید.
فیدان از جمله کسانی بود که با این خواسته مخالف بود و به همین دلیل در راس کسانی بود که در خصوص انتقال این عناصر مسلح و این تجهیزات نظامی مانعی بر سر راه آمریکایی ها به شمار می آمد.
جیمز جفری که زمانی به عنوان سفیر آمریکا در ترکیه و عراق فعالیت می کرد، در این باره می گوید: فیدان چهره جدید خاورمیانه است و ما باید با وی همکاری داشته باشیم، چون وی توان انجام ماموریت های بزرگ و به پایان رساندن آنها را دارد، اما نباید تصور کرد که وی دوستی ساده لوح برای آمریکاست، چون اصلا چنین نیست.
فیدان را باید یکی از سه رییس سرویس اطلاعاتی به شمار آورد که برای کمک به کشورهایشان برای پر کردن شکاف رهبری بر اثر انقلاب های عربی و غیبت آمریکا از معادله خاورمیانه تلاش های خود را متمرکز کرده اند.
یکی از افرادی که باید وی را همتا و نظیر فیدان به شمار آورد، کسی جز شاهزاده بندر بن سلطان آل سعود، رییس دستگاه اطلاعات عربستان سعودی نیست که نیروهای خود را به دستگاه اطلاعات و جاسوسی آمریکا در سوریه منضم کرد، اما موجب پیچیده تر شدن موضع آمریکا در مصر از طریق حمایت از کودتای نظامی در این کشور شد که رهاورد آن سرنگونی محمد مرسی از ریاست جمهوری و جماعت اخوان المسلمین از قدرت شد.
اما فرد دیگری که فیدان شبیه وی نشان می دهد، کسی جز سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در ایران نیست که گردان نخبه سپاه پاسداران به شمار می آید و عملیات های ایران در خارج از کشور را اداره می کند و گفته شده که بقای بشار اسد در قدرت مدیون اوست.
اگرچه هیچ گاه نمی‌توان میان سردار سلیمانی و شاهزاده بندر بن سلطان هیچ وجه تشابهی یافت و همه از نحوه دستیابی شاهزاده بندر و روابط بین المللی و منطقه ای وی به ویژه با آمریکا و رژیم صهیونیستی آگاهند و میان این دو تفاوتی از زمین تا آسمان است.
صعود ستاره فیدان با افول نفوذ آمریکا در ترکیه همراه بود و واکنش واشنگتن به قدرت یافتن فیدان در ترکیه آمیزه ای از نگرانی، بیم واحترام بود و این موجب شد تا مسوولان آمریکایی از این سخن بگویند که آمریکا در خصوص برخی مسایل و امور از جمله آینده مصر و لیبی و سوریه باید با فیدان و نه اردوغان گفت وگو کند.
مسوولان کنونی و سابق آمریکایی می گویند که دست راست و چپ اردوغان یعنی فیدان و داوود اوغلو تلاش می کنند، از انقلاب های عربی برای افزایش و توسعه نفوذ ترکیه در منطقه استفاده کنند.
از زمان انتصاب فیدان به ریاست دستگاه اطلاعات و امنیت ترکیه در سال 2010 میلادی وی طرح ها و برنامه‌هایی را به اجرا گذاشته است که با طرح های منطقه ای اردوغان همخوانی و تناسب داشته باشد.
در این اواخر که مسوولان آمریکایی و ترک بر ضرورت کناره گیری بشار اسد، رییس جمهوری سوریه از قدرت تاکید کردند، فیدان با این امر مخالفت کرد، چون به باور وی تجهیز نظامی گروه‌ها و عناصر مسلح و حمایت کیفی از معارضان خارج نشین سوری تنها راه حل بحران سوریه است و این با مواضع متزلزل آمریکا در قبال بحران سوریه همخوانی و مطابقت داشت.
در عین حال آمریکایی تلاش های هاکان فیدان را تلاش برای تضعیف و متزلزل کردن جایگاه آمریکا در منطقه ملاحظه نمی کنند، بلکه آن را در خدمت اجرای طرح های منطقه ای اردوغان ملاحظه می کنند.
امری اوسلو، کارشناس امور اطلاعات و امنیت ترکیه می گوید: در این تردید نیست که فیدان فرد دوم ترکیه است و او بسیار قوی تر و قدرتمندتر از هر وزیر دیگر و حتی قدرتمندتر از عبد الله گل، رییس جمهوری ترکیه است.
مسوولان آمریکایی که با هاکان فیدان نشست و برخاست داشته اند، می گویند که وی آرام و متواضع است. در نشست ها و دیدارهایش با مسوولان آمریکایی فیدان با لباس های تیره و سخنان جویده جویده اش برخلاف بندر بن سلطان نشان می دهد که به عینک آفتابی و سیگار برگ کوبایی اش بسیار فخر می فروخت.
به قدرت رسیدن فیدان از یک جهت بسیار مهم و قابل توجه است، چون در ترکیه معمول و مرسوم نیست که یک افسر ساده سابق ارتش ترکیه به چنین مناصبی دست یابد. در واقع در ترکیه به چنین افرادی ماموریت ها و مناصب مهم سیاسی و امنیتی و حتی تجاری و نیروهای مسلح سپرده نمی شود.
فیدان مدرک دانشگاهی خود را در رشته نظام های حکومتی و سیاسی از دانشکده مریلند آمریکا و مدرک دکترای علوم سیاسی خود را از داشنگاه بیلکنت آنکارا دریافت کرده است.
در سال 2003 به ریاست آژانش بین المللی همکاری و تعاون ترکیه منصوب شد تا در سال 2007 به عنوان مشاور سیاست خارجی اردوغان وارد دفتر نخست وزیری شود.
پس از سه سال از به دست گرفتن ریاست دستگاه اطلاعات و امنیت ترکیه، اردوغان در سال 2012 درباره وی در تصریحات علنی و در برابر روزنامه نگاران ترک گفت: فیدان حافظ اسرار من و اسرار دولت است.
اما رژیم صهیونیستی که به بیماری دشمن فرض کردن همه مبتلاست، درباره فیدان چنین می گوید: این برای اسرائیل آشکار و مبرهن است که فیدان دشمن ایران نمی تواند باشد.
برخی از مسوولان آمریکایی نیز می گویند: ترکیه به واسطه فیدان حمله جاسوسی گسترده ای را علیه سازمان سیا انجام می دهد.
همین مسوولان ادامه می دهند: فیدان بیم و هراس های بسیاری را در میان آمریکایی ها موجب شد، هنگامی که اطلاعات مهمی را که اسرائیل و آمریکا در سال 2010 میلادی جمع آوری کرده بوند، در اختیار ایرانی ها قرار داد.
در آن زمان اردوغان تلاش می کرد تا روابط آنکارا با تهران را بهبود ببخشد و این مهمترین عامل در سیاست به صفر رساندن مشکلات با کشورهای همجوار ترکیه بود که وزیر خارجه این کشور آن را هدایت و رهبری کرد.
اما آنچه مورد تاکید است، آن است که فیدان اطلاعاتی را در اختیار تهران قرار داده که از جمله این اطلاعات ارزیابی های محرمانه آمریکایی ها از نظام و حکومت ایران بود.
آمریکایی ها اطمینان ندارند که فیدان از این اقدام خواهان وارد آوردن زیان و ضربه به منافع آمریکا بود، اما بنای پل‌های ارتباطی جدید با تهران با سیاست نخست وزیر ترکیه در آن زمان همخوانی و مطابقت داشت.
با آغاز انقلاب های عربی اردوغان خود را از ایران دور کرد و به نظر می رسد که فیدان نیز چنین کرده باشد. در سال 2012 میلادی فیدان دایره تسلط و اقتدار خود در دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی ترکیه را از طریق افزایش و توسعه سیطره اش بر اطلاعات نظامی ترکیه افزایش داد که برای دهه ها تحت سلطه و حاکمیت سیاستمداران ترکیه بود.
در جبهه سوریه فیدان پس از آگوست سال 2011 میلادی تلاش های خود را بر افزایش و تقویت توان نظامی گروه های مسلح متمرکز کرد و در این راه اجازه ارسال کمک های مالی و نظامی و حمایت های لجستیکی به این گروه ها در شمال سوریه را داد.
رهبران معارضان سوری و سرکردگان گروه های مسلح می گویند که فیدان همچون پلیس راهنمایی و رانندگی در طول بحران سوریه عمل کرد، به این معنا که نحوه ورود سلاح و عناصر مسلح را سامان داد و تمام اینها پس از عبور از نقاط ایست و بازرسی که در طول مرزهای ترکیه ایجاد شده بودند، صورت می گرفت.
در سپتامبر گذشته فیدان با جان برینان همتای آمریکایی اش در سازمان سیا دیدار کرد و تاکنون نه ترک‌ها و نه آمریکایی ها نمی گویند که در آن دیدار بین فیدان و برینان چه گذشته است.
یک مقام ارشد در سازمان اطلاعات آمریکا می گوید که فیدان در تمام طول این مدت روابط عمیق و گسترده ای را با همتایان خود برقرار کرده است.
منبع: مشرق- با تغییر و درج صحیح نام هاکان فیدان
