به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) 7 آذر به عنوان روز نیروی دریایی، نامگذاری شده است.
در سپیده دم هفتم آذر 1359، پس
از گذشت 3 هفته از عملیات موفقیت آمیز «شهید صفری» در آبان 59، به منظور تخریب سکوهای
نفتی عراق در خلیج فارس، نیروی دریایی ارتش ایران عملیات
مروارید را اجرا کرد.
در این
نبرد هفت ناوچه مدرن و اژدرافکن عراقی از نوع «اوزا» به قعر دریا فرستاده شدند؛ همچنین چند فروند ناو، تعدادی هواپیما و هلیکوپتر
توسط ناوچه «پیکان» نابود شدند؛ بسیاری از نیروهای دشمن که روی ناوها مستقر بودند کشته
شدند و تعدادی هم به اسارت در آمدند.
با اجرای موفقیتآمیز عملیات مروارید سکوهای نفتی البکر و الامیه برای اولین بار به دست ايران افتاد و پس از آن صدور نفت عراق از خلیج فارس به صفر رسید. فرماندهان نیروی دریایی ایران با دور اندیشی و با توجه به اینکه جنگ در دریا ابعاد مختلف سیاسی اقتصادی و بین المللی را در بر خواهد داشت چند روز پس از جنگ بخش عظیمی از خلیج فارس را منطقه جنگی اعلام کردند از آن زمان عراق عملا در محاصره دریایی نیروهای ایرانی درآمد و راه مواصلات دریایی به بنادر امالقصر و بصره قطع شد.
عملیات تسخیر سکوهای البکر و الامیه و انهدام
آنها توسط نیروی دریایی و با پشتیبانی نزدیک نیروی هوایی ایران صورت گرفت تا آنجا که
نیروی دریایی و هوایی عراق مجبور به خروج از بندر شدند و بخش اعظم نیروی دریایی عراق
شامل 7 فروند ناو و ناوچه، 11 فروند هواپیما در این عملیات نابود شدند و هسته اصلی
نیروی دریایی عراق منهدم گرديد، به طوری که تا به امروز خلیج فارس نشانه ای از حضور
موثر یگانهای شناور عراق را ثبت نکرده است.
پس از این
عملیات، عراق سیاست ضربه و فرار را در مقابل نیروی دریایی بیشتر کرد و طی آن دو فروند
ناوچه موشکانداز خود را از دست داد. پس از تلاشهای فراوان باز هم ارتش عراق تغییر
سیاست داد و به خرید تسلیحات موشکی ساحل به در از نوع «کرم ابریشم» و هوا به سطح از
نوع «اگزوست» اقدام نمود؛ زیرا به این صورت میتوانست بدون درگیری مستقیم، موشکهای
خود را از راه دور پرتاب کند.
نیروی رزمی 421 مستقر در بوشهر که از اولین روز جنگ فرماندهی کلی عملیات دریایی را در منطقه خلیج فارس و دریای عمان بر عهده داشت پس از اجراي اولین مرحله موفقیتآمیز طرح مربوط به سکوهای مزبور، تصمیم گرفت برای حفظ سیادت دریایی از ترمینال نفتی البکر و الامیه به عنوان سر پل و پستهای دیدهبانی استفاده کند و با در اختیار گرفتن سکوهای مزبور کنترل نیروهای رزمی سطحی هوایی و تجاری عبوری دشمن را از بنادر امالقصر و بندر نفتی فاو را عملی سازد؛ این طرح به منظور دیدهبانی غافلگیری و کشاندن یگانهای رزمی دشمن به دریا انجام شد.
منطقه عملیات
عملیات در منطقهای به طول تقریبی 400 کیلومتر و عرض 50 کیلومتر (به مساحت 20000 کیلومتر مربع) که از شمالیترین نقطه خلیج همیشه فارس تا محدوده عملیاتی نیروی رزمی 421 در منطقه دوم دریایی بوشهر را دربرمیگرفت.
وضعیت دشمن
در مدت 3 هفته پس از عملیات «شهید صفری» دشمن تلاش مضاعفی را در جهت بهکارگیری و بهرهبرداری مجدد از سکوها به عمل آورده بود و تعدادی از نظامیان عراق به منظور پاسداری و اقدامات شنودی بر روی آنها مستقر شده بودند؛ به طوری که تحرکات نیروی دریایی عراق در حال افزایش بود اما به دلیل خسارات سنگینی که تاسیسات سکوها وارد شده بود نیروهای عراقی به پشتیبانی آمادی زیادی احتیاج داشتند که به دلیل ناامنی منطقه، این کار به سختی صورت میگرفت و روحیه دشمن بسیار ضعیف بود.
نیروی رزمی 421 هماهنگی لازم با نیروی هوایی را برای انجام عملیات مشترک برون منطقهای را به عمل آورد و تمرینات لازم که در این رابطه انجام شد که در عمل موجب موفقیت در بهکارگیری و هدایت 13 فروند جنگنده F-4 و 4 فروند F-14 توسط واحدهای شناور نيروي دريايي شد. بهکارگیری همزمان نیروهای تکاور، واحدهای شناور و نیروی هوایی به صورت گسترده، ناشي از آمادگی قابل توجه نیروها و مناسب بودن طرح و زمان عملیات دریایی داشت.
ارتش، به علت اصول حفاظت اطلاعات، هیچ گونه سند و مدرک تصویری از عملکرد خود ندارد.
این نقاشی، به طور نمادین میدان عملیات را به تصویر کشیده است.
اهداف عملیات
عملیات مروارید به دنبال آن بود تا اهداف زیر را
محقق سازد:
نابودی بخش قابل توجهی از نیروی دریایی عراق
دستگیر کردن باقیمانده افراد نیروی دریایی عراق در بندر ام القصر
سیادت نیروی دریایی ارتش ایران در تمام خلیج فارس و دریای عمان
جلوگیری از صدور نفت عراق به منظور اختلال در نظام اقتصادی عراق
قطع کامل خطوط مواصلاتی دشمن
ایجاد پست دیده بانی در سکوی البکر برای نیروی خودی جهت اعمال کنترل بر ترددهای احتمالی و آتی دشمن
كه دست یابی به این اهداف باعث ميشد عراق از استفاده از سکوهای مذکور به عنوان یک نقطه آفندی بر علیه نیروی دریایی و هوایی ایران محروم شود.
حضور موثر نیروی هوایی ارتش
در این عملیات فانتوم های ایرانی سه فروند میگ -۲۳ عراقی را سرنگون نموده و دست کم سیزده کشتی حامل موشک و اژدر را با استفاده از موشک ای‌جی‌ام - ۶۵ ماوریک غرق نمودند. یک فروند فانتوم ایران در این عملیات از دست رفت که خلبانان آن ستوان یکم حسن مفتخری و ستوان دوم محمد کاظم روستا بودند.
از پرسنل نیروی هوایی، سرگرد حسین خلعتبری، سرهنگ دوم عباس دوران، سرهنگ یاسینی و سرهنگ کیان ساجدی در عملیات مروارید نقش کلیدی داشتند.
ضربات و تلفات وارده به دشمن
در جریان عملیات مروارید بخش اعظم نیروی دریایی عراق از هم پاشید و به کلی نابود گردید. خسارات به طور کلی به شرح زیر بود:
5 فروند ناوچه موشک انداز از نوع OSA و OSA2
ناو مین جمع کن 1 فروند
ناو نیرو بر 1 فروند
ناوچه تندرو 3 فروند
یگان ناشناخته 2 فروند
یگان صدمه دیده 3 فروند
غنایم
این عملیات یک عملیات برون منطقهای بود، به همین دلیل، غنایم به دست آمده در طول عملیات قابل نگهداری نبودند، لذا دستور انهدام کلیه واحدهای دشمن داده شده بود.
عملیات مروارید در شرایطی انجام شد که 67 روز از آغاز جنگی نابرابر می گذشت؛ موفقیت خیره کننده این عملیات مقدمه ای شد برای شروع روند بازپس گیری مناطق اشغال شده توسط عراق. از آن پس تا پایان جنگ، عراق در صحنه خلیج فارس، عملا حضوری نداشت و ناچار از گرفتن کمک از ایالات متحده و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بود.
گزارش از: محمدعلی قهرمانپور
