به گزارش گروه راهبرد
خبرگزاری دانا و به نقل از تابناک، محمد جواد ظریف، دیپلمات خوش‌مشرب ایرانی، هیچ
گاه از صحبت کردن درباره سیاست خارجی خسته نمی‌شود و تنها شاید محدودیت وقت و اشاره
گاه‌به‌گاه همکارانش که وقت محدود است، وی را از ادامه یک بحث منصرف کند. او در خلال
سخنانش به تجربیاتی که در طول سال‌ها کار دیپلماتیک به دست آورده اشاره می‌دهد؛ تجربیاتی
که هر کدام برای خود موضوع بحثی است مستقل.
وزیر خارجه ایران به همان میزان که جلوی دوربین‌ها خوش‌خنده و بشاش است، به همان اندازه در کار و تلاش دیپلماتیک خود و همکارانش جدی است و با حرارت از تیم خود دفاع میکند؛ هرچند مدعی است کاری که انجام داده، به قدر بضاعتشان بوده است؛ بضاعتی که بر این باور است کم نگذاشته‌اند برای ایران و ایرانیان.
فرصت دیدار با محمد جواد ظریف برای تابناک، در محل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در صبح پنجشنبه اتفاق افتاد. ساعت هشت‌و‌نیم صبح روز پنجشنبه؛ ساعتی که پیش از آن و پس از آن، آقای وزیر دیدار‌های دیگری نیز در برنامه خود داشت.
فرصت محدود، اما غنیمت بود.
هم‌اکنون مختصری از مصاحبه تابناک را با وزیری که قرار است زمانی که دوباره بیکار شد، خاطرات مذاکرات هسته‌ای خود را به نگارش در‌آورد، می‌خوانیم.
سند تفاهم در ژنو، نه پیشنهاد ایران است نه غرب، بلکه حاصل سیصد تا چهارصد ساعت مذاکره انجام شده است.
ــ هیات دیپلماتیک با این رویکرد به این مذاکرات رفت که به نتیجه برسد، نه اینکه اعلام موضع نماید. در گذشته این کار بسیار انجام شده است؛ از روز اول هسته‌ای تا امروز ما هر جا رسیدیم، موضعمان را اعلام کردیم.
من در نیویورک در آغاز بحث، گفتم نه قطعنامه شورای امنیت را به رسمیت می‌شناسیم و نه ارجاع به شورای امنیت را قانونی می‌دانیم. تحریم‌های خارج شورای امنیت را نیز فاقد هرگونه مبنا می‌دانیم، ولی نرمشی که ما می‌خواهیم به کار ببریم، این است که راجع به اینها سخن نگوییم.
ــ هدف ما از مذاکره این نبود که مواضعمان را تکرار کنیم. تکرار مواضع نیاز به مذاکره ندارد. اعلام مواضع به بیانیه نیاز دارد نه مذاکره.
ــ نخستین بار ما چهارچوب اولیه سند را مطرح کردیم. بعد به این چهارچوب شکل مذاکراتی دادیم؛ اما عبارات و کلمات توافقی است؛ بنابراین، اگر می‌خواستیم اعلام موضع کنیم، حتما چیز دیگری غیر از این سند بود. اگر آمریکا هم می‌خواست اعلام موضع کند، چیز دیگری منتشر می‌کرد.
ــ اگر دوباره به امید خدا بیکار شدم، درباره اینکه در این مذاکرات چه گذشت می‌نویسم؛ که از کجا آغاز شد و به کجا رسید. من به شما قول می‌دهم حتما در این راه ما خیلی بد عمل نکردیم.
ــ نکته‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که خیال ما اینقدر آسوده بود که خود سند را در اختیار مخاطبان گذاردیم. هیاتی که سند را رسما در اختیار همه جهان قرار داد، ما بودیم. این کار را آمریکایی‌ها و یا هیچ هیات دیپلماتیک از اعضای گروه (۵+۱) انجام نداد.
ــ هنگامی که توافق کرده بودیم، متن محرمانه باشد به تعهد خود عمل کردیم. حتی خود بنده تا پای تهدید به استیضاح از طرف مجلس محترم پیش رفتیم. متن باید در آن زمان محرمانه می‌ماند. ما می‌خواستیم کار به نتیجه برسد، چون بنده دنبال تبلیغات نبودم، ولی پس از اینکه متن توافق شد، سند نهایی منتشر شد و این خلاف اخلاق نبود.
ــ ما حتی ترجمه متن سندی را که در اختیار رسانه‌ها گذاردیم، در آن جانب احتیاط را به ضرر خودمان گرفتیم، چرا که نمی‌خواستیم، این تصور پدید آید که چیزی وارد ترجمه کرده‌ایم که در متن اصلی نیست، این نشان می‌دهد که ما چیزی برای پنهان کردن نداریم.
ــ آمریکایی‌ها به دلیل نگرانی‌هایی که از خود آمریکا دارند، به جای اینکه متن را در اختیار عموم بگذارند، متاسفانه برداشت خودشان را در اختیار رسانه‌ها گذاردند. ما به این کار، «مهندسی خبر» یا «چرخش خبر» می‌گوییم.
به گمانم آن متنی را که آمریکایی‌ها ارایه کردند، حتی خود هیات مذاکره کننده آن‌ها در ژنو نیز ندیده بود. این متن را کاخ سفید تهیه کرده و هیچ ارزش و اعتباری ندارد؛ آنچه اعتبار دارد، برنامه اقدام مشترکی است.
ــ این سند بیانیه ایران نیست، بلکه بیانیه آمریکا مختص آمریکاست. اگر ما نیز بخواهیم یک بیانیه تولید کنیم، می‌توانیم بهتر از اینها ارایه نماییم. ما به این کار اعتقاد نداریم. ما یا نمی‌گوییم چه مذاکراتی کرده‌ایم یا آنکه اگر بگویم، درست آن را خواهیم گفت. من به مردم دروغ نخواهم گفت. شاید حرفی را به مصلحت ندانم و نگویم، ولی آنچه می‌گویم، راست و درست آن را خواهم گفت.
ــ می‌توان چیزی را تولید یا سخنرانی کنیم و بگوییم ما این حرف‌ها را گفته‌ایم. این اقدامات هنر نیست. هر کس یک طرفه به قاضی برود، پیروز بر‌می‌گردد، به ویژه اگر قاضی هم خودش باشد.
_ این سند، هر چه هست، یک تفاهنامه نیست. قرار است که این سند، زمینه‌ای فراهم آور‌د که باعث شود ما راجع به آینده فکر کرده و به توافق برسیم.
