به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا
و به نقل از ایران براساس اعلام یونسکو 6 تا 7 هزار گونه زبان در جهان وجود دارد. در
ایران هنوز پژوهشی رسمی درباره شمار زبان‌ها و گویش‌ها نشده اما به دلیل تنوع قومی،
بخش غیرقابل انکاری از ایرانیان به زبان‌های آذری، کردی، لری، بلوچی، ترکمنی، مازندرانی،
گیلکی، عربی و تعداد بسیاری نیز زبان فارسی را با لهجه‌ها و گویش‌های مختلف سخن می‌گویند.
توجه نکردن به استفاده و آموزش زبان‌ها و گویش‌های مختلف زبان در کشور‌ها و قوم‌های مختلف در سراسر دنیا باعث شده که برخی زبان‌ها و گویش‌ها به‌طور کلی نابود شده یا در خطر نابودی قرار گیرند، به‌طوری که بنابر اعلام سازمان ملل 40درصد زبان‌های زنده دنیا، در قرن حاضر در خطر نابودی هستند.
اهمیت توجه و حفظ زبان مادری و گویش‌های محلی باعث شد که 21فوریه برابر با دوم اسفندماه هر سال از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شود.
مسلما، یکی از اصلی‌ترین حقوق هر انسانی برخوردار بودن از حق گویش، نوشتن، صحبت کردن و خواندن به زبان قوم یا فرهنگ خویش است، که این امر خطر گسست مناسبات انسانی میان افراد را نیز دربر دارد و همچنین باعث حفظ و زنده ماندن زبان و گویش‌های مختلف می‌شود. در کشور ما هرچند براساس اصل پانزدهم قانون اساسی، استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در کنار زبان فارسی، به عنوان زبان رسمی و ملی آزاد خوانده شده، اما با وجود این، اقوام مختلف این گلایه را مطرح می‌کنند که این حق قانونی در عمل، به اجرا در نیامده و پس از گذشت بیش از 30سال از تصویب قانون اساسی این اصل به بوته فراموشی سپرده شده و هرگز به اجرا در نیامده است.
برای نخستین بار دکتر حسن روحانی، در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم در جمع مردم کردستان گفتند که، از نظر من اصول 15، 19، 22 و 3 قانون اساسی با اصل اول، اصل آخر و اصل وسط برابر است و همه مردم ایران زمین باید احساس کنند که حقوق شهروندی واحد خواهند داشت.
همچنین، رییس جمهور در بخش دفاع از گزینه وزارت آموزش و پرورش گفت: ما باید به خرده‌فرهنگ‌ها احترام بگذاریم، باید اصل ۱۵ قانون اساسی را اجرایی و عملیاتی کنیم و این کار می‌تواند از دبستان آغاز شود و در مراحل مختلف تا پایان دوره متوسطه ادامه باید.
به گفته دکتر روحانی ما نیاز به تحول در آموزش و پرورش داریم و باید بار آموزش و پرورش بین دوش دولت، مردم و نهادهای دیگر تقسیم شود.
بعد از انتخابات 24خرداد ماه و آغاز به کار دولت تدبیر و امید وزیر آموزش و پرورش نیز با مطرح ساختن موضوع تدریس ادبیات قومیت‌ها در مدارس عنوان کرد: تدریس ادبیات قومیت‌ها در مدارس براساس اصل 15 قانون اساسی بلامانع است، طبق اصل 15 قانون اساسی تاکید شده است زبان رسمی ما فارسی است اما گفته شده تدریس ادبیات قومیت‌ها درمدارس بلامانع است. هدف ما این است که با برنامه‌ریزی‌های دقیق و همکاری سازمان پژوهش، شورای عالی آموزش و پرورش و ورود شورای عالی انقلاب فرهنگی، کار را به صورت اصولی دنبال کنیم.
به گفته بطحایی مشاور وزیر آموزش و پرورش، یک سری برنامه‌ریزی‌ها در زمان آقای خاتمی در وزارت علوم برای تدریس زبان محلی شده بود که در نهایت متوقف شده‌اند. باید اکنون با بررسی‌هایی دوباره این برنامه‌ها، به جریان بیفتد.
بر همین اساس و تاکید وزارت آموزش و پرورش، مشاور امور برنامه‌ریزی و هماهنگی این وزارتخانه در خصوص تدریس ادبیات قومیت‌ها در مدارس می‌گوید: اصل 15 قانون اساسی ایران تأکید کرده است زبان و خط رسمی فارسی است و اسناد، مکاتبات و کتاب‌های درسی باید به زبان فارسی باشد اما استفاده از زبان‌های محلی و قومی و تدریس آن‌ها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.
محمد بطحایی می‌افزاید: طبق این اصل از قانون اساسی ما اجازه داریم زبان‌های قومی و محلی را در کنار زبان فارسی در مدارس آموزش دهیم اما اجرای این کار مستلزم منابع و روش‌های خاص آموزشی است که باید در دستور کار قرار بگیرند.
وی درباره این‌که تدریس ادبیات قومیت‌ها به چه صورت قرار است در مدارس آموزش داده شود،می‌گوید: کتاب‌های درسی که باید به زبان فارسی باشد، اما به عنوان مثال می‌توان در مناطق کردنشین کلاس ادبیات کردی را به صورت فوق برنامه برای دانش‌آموزان اجرا کرد البته اجرای این کار مستلزم آیین نامه‌ها و مقررات لازم است.
بطحایی تصریح میکند که در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی موضوع آموزش ادبیات قومیت‌ها در مدارس کشور در شورای عالی آموزش و پرورش مطرح شد و قرار شد روی این موضوع کار شود که شورای عالی انقلاب فرهنگی این موضوع را به شورای فرهنگ عمومی واگذار کرد تا ضوابط آن تعیین شود ولی هرگز این اتفاق نیفتاد. وی ادامه می‌دهد، هم‌اکنون در حال بررسی نحوه اجرای این موضوع هستیم و باید برای به جریان افتادن کار پیشینه آن را استخراج کرد و سپس آن را در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح کرد.
همچنین محمود مهرمحمدی سرپرست دانشگاه فرهنگیان و یکی از مولفان سند تحول بنیادین با بیان این‌که باید آنچه در قانون اساسی به آموزش‌وپرورش تکلیف شده است، قطعا اجرا شود اظهار می‌دارد: آموزش گویش‌های مختلف در مدارس محدود به زبان نخواهد شد بلکه ادبیات زبان اقوام مختلف در سطوح گوناگون مدنظر است که نیاز به برنامه‌ریزی مناسب دارد.
وی می‌افزاید: در واقع باید آموزش زبان اقوام مختلف به شکل اصولی و فراتر از آنچه در محیط طبیعی و توسط خانواده‌ها صورت می‌گیرد در مدارس و کلاس درس دنبال شود؛ استدلال و دغدغه آنهایی که نگران زبان فارسی به‌عنوان زبان اصلی و مشترک هستند اگرچه درست نیست اما بیراه هم نیست چرا که نباید زبان فارسی تحت‌الشعاع زبان‌های دیگر قرار گیرد. به عبارت دیگر باید این برنامه به‌گونه‌ای در نظام آموزشی کشور پیاده شود تا هیچ مخاطره‌ای برای زبان فارسی به‌عنوان نمادملی و زبان محوری ایجاد نشود.
به گفته وی، در مبانی نظری و سند تحول بنیادین به احترام و رعایت پیشینه فرهنگی مربیان و دانش‌آموزان تاکید شده و حتی انعطاف لازم را برای اجرای طرح‌هایی همچون آموزش زبان اقوام مختلف را ایجاد کرده‌ایم. به گفته وی، در سند تحول بنیادین تأکید کرده‌ایم که برنامه‌های درسی همواره نباید تجویزی باشد و باید برنامه‌های درسی غیرتجویزی نیز در جهت بارورشدن هویت اختصاصی دانش‌آموزان لحاظ شود. حال باید با رویکرد جدید وزارت آموزش و پرورش نسبت به زبان و گویش‌های اقوام مختلف ایرانی دید تا چه اندازه می‌تواند در تحقق این امر موفق باشد. این اقدام علاوه بر آن‌که می‌تواند باعث حفظ و زنده ماندن فرهنگ و گویش‌های محلی شود، به تقویت فرهنگ و زبان و ادبیات ملی نیز خواهد انجامید، هر گوشه‌ای از این سرزمین بزرگ همچون قطعه‌ای از یک پازل در نهایت در کنار قطعه‌های دیگر تصویر نهایی فرهنگ و تمدن رنگارنگ ایرانی را بازتاب خواهد داد.
