با این وضع به جایی نمی‌رسیم

گروه راهبرد خبرگزاری دانا و به نقل از فردا: سالهاست که آموزش علم سیاست در ایران به صورت آکادمیک شروع شده است اما نتوانسته به جایگاهی که شایسته آن می باشد برسد. برخی از کارشناسان علم سیاست معتقدند یکی از کارکردهای علوم سیاسی پرورش سیاست مدار است و حال این سیاست مداران هستند که باید به پرورش و شکل دهی علوم سیاسی بپردازند و در این میان نقش دانشگاه و مراکز تحقیقاتی کم رنگ می شود. از این رو است که به نظر می رسد با تمام ادعاهایی که در این باره وجود دارد هنوز نتوانسته ایم جایگاه قابل قبولی در توسعه و پژوهش علوم سیاسی که یکی از شاخهای اصلی علوم انسانی می باشد در ایران داشته باشیم.

در همین خصوص درباره ماهیت و وضعیت علوم سیاسی در ابران با دکتر زیباکلام به گفت وگو نشستیم.

دکتر صادق زیبا کلام در آغاز گفت وگو بیان کرد: علوم سیاسی را نمی توان از علوم انسانی جدا کرد. علوم انسانی در ایران فوق العاده عقب مانده است و به تبع عقب ماندگی علوم انسانی، علوم سیاسی هم عقب مانده است و اساسا نظریه پردازی در علوم انسانی ما تعطیل است.

وی با اتتقاد از وضعیت علوم سیاسی در کشور گفت: همه شاهد هستیم که در چند سال اخیر یک تحول بنیادی در جهان عرب به وجود آمده است که در ایران به اسم بیداری اسلامی شناخته می شود و در بیرون از ایران با نام بهار عربی. در اینجا این سوال مطرح می شود که در ایران دانشکده های علوم انسانی و سیاسی ما ظرف دو سه سال گذشته چند بار در دانشگاه هایی مانند دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران، شهید بهشتی و... در خصوص بیداری اسلامی یا بهار عربی همایش و یا تحقیق کردند و یا حتی مقاله ارائه داده اند؟ در جواب باید گفت که متاسفانه هیچ کاری در این زمینه نشده است. اگر هم همایشی یا سمیناری بوده از سوی حکومت بوده است. یعنی یک نهاد حکومتی، یک سری صاحبنظران و اساتید را جمع می کند و حرفهایی تکراری را بیان می کنند و این یعنی عقب ماندگی علوم سیاسی در ایران.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: در ایران در 24 خرداد 92 انتخاباتی رخ داد که خیلی ها را شگفت زده کرد و آثارش را در جامعه امروز می بینیم. در کدام دانشکده علوم سیاسی ما یک جامعه شناسی و آسیب شناسی و تحقیق صورت گرفت از همین کارهایی که غربی ها مدام در دانشگاه های خود انجام می دهند. همین سوال را می توان در مورد پیروزی اصولگرایان در تیر 84 پرسید اینکه چطور شد آقای احمدی نژاد 17 میلیون رای آورد و یا در مورد 2 خرداد با بیست میلیون رای؟ شما جست‌وجو كنيد كه جامعه‌شناسان ما و اساتيد علوم سياسي چند اثر قابل قبول در اين باب نوشته‌اند؟ اساسا در خصوص پدیده های سیاسی و بین المللی ما هیچ گونه تحقیقی که تحقیق باشد و مطالب و دانش جدیدی را ایجاد کند نداریم. نه حوزویان و نه دانشگاهیان این کار را انجام نمی دهند. متاسفانه اساتید علوم سیاسی و روابط بین الملل ما در ژورنال و فصل نامه های بین الملی هیچ مقاله ای ارائه نمی دهند و این یعنی که کشور ما هیچ تولید علمی در این زمینه ندارد.

نهایت کار اساتید علوم سیاسی ترجمه ناقص کتب غربی است

وی در ادامه اظهار داشت: غایت کار اساتید علوم سیاسی در ایران این بوده است که یک مطلبی را یک اندیشمند استاد علوم سیاسی در غرب بدست آورده به فارسی ترجمه کردند که البته در تایید ترجمه و استفاده از آن هم صحبت بسیار است و عموما دیده شده خوانندگان چندان از حرف اصلی مقاله به علت ترجمه بد سردرنیاوردند.

این استاد دانشگاه با بیان این که دانشگاه های ما بسیار در زمینه تالیف کتب علوم سیاسی فقیر هستند نیز گفت: مثال دیگر همین مسئله کتبی است که در زمینه علوم انسانی نوشته شده اعم از کتبی که تالیف شده و کتبی که از اساتید علوم سیاسی در غرب به فارسی ترجمه شده است. متاسفانه ما از نظر منبع و منابع علمی در این زمینه هم فقیر هستیم. دانشجویانی که واقعا می خواهند علوم سیاسی را درک کنند مجبور می شوند به متون انگلیسی که توسط غربی ها نوشته شده مراجعه کنند. این رفتارها نشان دهنده عقب ماندگی علوم سیاسی در ایران است.

دکتر زیبا کلام در پاسخ به این سوال که چه کسی مقصر اصلی در عقب ماندگی علوم سیاسی است گفت: در این باره باید گفت حوزویان اساتید دانشگاه را متهم می کنند و اساتید دانشگاه حوزویان را. هر دوی آنها حکومت را متهم می کنند و حکومت، شورای عالی انقلاب فرهنگی را، شورای عالی انقلاب فرهنگی وزارت علوم را متهم می کند و وزارت علوم، اساتید غرب زده را و آنها هم تشکیلات امنیتی را متهم می کنند و این چرخه همین طور ادامه پیدا می کند. اما واقع مسئله این است که هیچ کدام اینها دلیلی برای عقب ماندگی علوم سیاسی نیست. واقعیت این است که حوزه در خصوص علوم سیاسی مدرن همان قدر عقب مانده است که دانشگاهیان هستند. دانشگاهیان همان قدر عقب مانده هستند که بنیادهای علوم سیاسی هستند. عقب ماندگی در حوزه علوم انسانی و سیاسی به دلیل بخشی از عقب ماندگی علمی است که در ایران به آن دچار هستیم.

مشکل حل نمی شود زیرا مسوولین صورت مساله را قبول ندارند

وی تاکید کرد: این مشکل حل نمی شود برای اینکه بسیاری از مسوولین ما بنابر دلایل شعاری، سیاسی و تبلیغی اساسا صورت مسئله را فبول ندارند. شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم قبول ندارند که در علوم انسانی عقب هستیم و تا وقتی که مسوولین و متولیان برنامه ریزی آموزش عالی کشور صورت مسئله را قبول ندارند طبیعی است در مقام چاره سازی برنمی آییم.

این استاد دانشگاه تهران در ادامه خاطر نشان کرد: اساسا سازمان دهی علوم انسانی در ایران حکومتی و دولتی است و زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی است. مجموعه ای است که نگاهش سیاسی و فاقد نگاه علمی است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پایان افزود: البته برخی از اساتید و صاحب نظران عامل سانسور را نیز دخیل در این عقب ماندگی می دانند که من اصلا این نکته را قبول ندارم.اینکه یک استاد ایرانی راجع به مشروطه یا دوم خرداد و....کتاب نمی نویسد سانسور نیست. این ها بهانه است که حکومت نمی گذارد. ما در بسیاری از حوزه ها می بینیم که حکومت حساسیتی روی مسایل ندارد اما در همین حوزه ها هم می بینیم که کار علمی و ارزنده ای در ایران انجام نشده است.