استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان این که سهم اعتبارات پژوهشی از تولید ناخاص ملی در بودجه سال آینده که طبق قانون باید حدود دو درصد باشد، تنها 0.4 درصد است، تاکید کرد: تداوم تظاهر به حمایت از تحقیقات بدون اعتقاد واقعی به آن، کمکی به شکوفایی پژوهش در کشور نمی‌کند.
به گزارش گروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر) وبه نقل از ایسنا،دکتر رضا منصوری گفت: در سال 1364، هنگامی که در فرصت مطالعاتی بودم و هنوز رایانه های شخصی و اینترنت ابداع نشده بود، آماری از تعداد مقاله های بین المللی ایران و چندین کشور دیگر همراه با تحلیلی کیفی بر مبنای ضریب تاثیر کشورها و افراد تهیه کردم. نتیجه برای ایران به قدری وحشتناک بود که چاره‌ای ندیدم جز اینکه نتیجه را در جدول‌هایی به اطلاع مسوولان کشور برسانم. در آن زمان، وضعیت علمی ما از همه کشورهای منطقه اسفبارتر بود. این اطلاعات را رایزن فرهنگی وقت ایران در اتریش از طریق وزارت امور خارجه به شورای انقلاب فرهنگی فرستاد. نتیجه این بود که اعضای شورا با این آمار «مخالفت» کردند.
وی خاطرنشان کرد: در آن مقطع، کارگروهی تشکیل شد تا اثبات کند وضعیت علمی کشور «خوب» یا «بسیار خوب» است! از آن تاریخ نزدیک به سی سال گذشته است، دو تجربۀ شورای پژوهش‌های دوم و سوم را پشت سر گذاشته ایم. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از وزارت فرهنگ و آموزش عالی منتزع شد و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل شد؛ اما هنوز واکنش ما در مقابل آمار ساده لوحانه و سوگیرانه مانده است!
منصوری تصریح کرد: هنوز توجه نداریم که پایین بودن حضور مقاله ای ما در سطح جهان به معنی عقب افتادگی ما است اما بالا بودن حضور مقاله ای ما هم به معنی بالا بودن تولید علمی ما نیست. بسیار متاسفم که این دوران «مشق علم» را بعضی از همکاران شاغل به علم سنجی به معنی «رشد علمی مطلق» کشور قلمداد می کنند و این تلقی را به سیاست مداران ما هم القا می‌کنند و هر وقت هم که تولید مقاله کم می شود، همانند سال جاری که سه پله در رده بندی جهانی پایین افتاده ایم، سکوت اختیار می کنند. حرمت علم و دقت علمی ایجاب می‌کند این همکاران به عکس عمل کنند؛ پژوهش و علم را به مقاله نویسی فرو نکاهند و توجه به جامعه بدهند که این آمار چه معنی دارد؛ کاری نکنند که سیاست مداران ما پژوهش را هم مثل هر کالای دیگر، خریدنی بدانند!
هنوز توجه نداریم که پایین بودن حضور مقاله ای ما در سطح جهان به معنی عقب افتادگی ما است اما بالا بودن حضور مقاله ای ما هم به معنی بالا بودن تولید علمی ما نیست.
استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر این که پژوهش یک فرهنگ است و اعتبار آن کسب کردنی، خاطرنشان کرد: اگر اعتبار ملی ما پس از انقلاب با تقدیم شهدای بسیار به دست آمده، حفظ این اعتبار در گرو رفتارهای مبتنی برپژوهش است؛ نه اینکه دولت مانند دولت‌های گذشته تصور کند که خودش بهترین کارشناس است. دولتی ها قرار است مدیران اجرایی قوی باشند نه کارشناس که این بزرگترین انتظار ما از دولت تدبیر و امید است.
وی با ابراز امیدواری نسبت به این که دولت یازدهم در عمل نشان دهد که دوره «خرد گریزی» را پشت سر گذاشته ایم، اظهار داشت: این حق دولت است که با قدرت در دایره‌ای تنگ، تصمیم‌گیری و اجرا کند؛ اما، اعتدال در اجرا یعنی این که دایره تصمیم سازی حتی الامکان گشوده تر باشد و به سوی تحقق خرد جمعی برویم.
منصوری در عین حال تاکید کرد: باز کردن دایره تصمیم سازی جسارت و تدبیر می‌خواهد و دولت باید با جسارت نشان دهد که به واقع دولت تدبیر است. از دولت انتظار می‌رود دست کم در عالم پژوهش، حرفه‌گرایی را مد نظر دهد و از قوم‌گرایی و حزب‌گرایی پرهیز کند. این انتظار جامعۀ علمی از دولت تدبیر و امید و معنای اعتدال است.
معاون پژوهشی وزیر علوم دولت اصلاحات در ادامه به وضعیت اعتبارات پژوهشی کشور در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: قرار بود سال آینده طبق برنامه پنج ساله پنجم، سهم اعتبارات پژوهشی به دو درصد درآمد ناخالص ملی برسد. تحقق این سهم به معنای اختصاص دست کم 15 هزار میلیارد تومان به بخش پژوهش است و این در حالی است که به نظر نمی‌رسد اعتبارات پژوهشی سال آینده چندان بیش از سه هزار میلیارد تومان یعنی حدود 0.4 درصد از تولید ناخالص ملی نخواهد بود.
وی تاکید کرد: افزایش 20 برابری اعتبارات صندوق نوآوری و شکوفایی هم در صورت تحقق این وعده، کمتر از 0.08 درصد تولید ناخالص ملی است که افزایش چندانی در سهم اعتبارات پژوهشی سال آینده نخواهد داشت.
دکتر منصوری با ابراز از تاسف از این که عزم ملی در حمایت از پژوهش و درک فرصت تاریخی برای شکوفایی پژوهش نه در تصویب اعتبارات پژوهشی و نه در مدیریت پژوهش کشور مشاهده نمی‌شود و جامعه علمی کشور همچنان نگران است، اظهار داشت: زیره‌فریبی دیگر جواب نمی‌دهد! وانمود کردن آبیاری گاهی در فصول خشک به رویش گیاهان کمک کرده است اما تداوم وانمود سازی در حمایت از پژوهش هم دیگر کارساز نیست.
وی با انتقاد از برخی اظهارنظرها که تجاری‌سازی نتیجه تحقیقات را چماقی بر سر پژوهشگران می‌کنند، پرسید: کجا بخش صنعت و خدمات ما نیاز به پژوهش را اعلام کرده است و پژوهشگران ساکت مانده‌اند؟ رشد صنایع دفاعی ما مگر ناشی از زحمات همین پژوهشگران نیست؟ رشد فناوری هسته یی و موفقیت در رفع نگرانی از تحریم‌ها مگرناشی از زحمات همین پژوهشگران نیست؟ پس واسطه‌گری را از بین ببرید و با فرهنگ واسطه گری که سم مهلکی برای پژوهش و رشد و توسعه کشور است، مقابله کنید و البته این کار از دست دولت بر می آید نه پژوهشگران.
استاد منصوری در پایان با تاکید بر ضرورت بازگشت نشاط به بخش پژوهش کشور اظهار داشت: مقابله با واسطه‌گری موجب نشاط دانشگاه ها و رفع افسردگی از بدنۀ پژوهشی کشور می شود که پژوهشگران منتظر دریافت سیگنا‌ل‌های مثبت از دولت تدبیر و امید در این زمینه هستند.
