برنامه ریزی درسی برای دانشگاه فرهنگیان نیازمند زمان است/ استفاده از زبان انگلیسی برای معلمان لازم است

در روزهای گذشته حاشیه های زیادی درباره دانشگاه فرهنگیان و استانداردهای آن ایجاد شده است. آن چه در پی می آید، گفت و گوی خبرنگار گروه آموزش خبرگزاری دانا با محمود مهر محمدی رییس دانشگاه فرهنگیان است.

جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان به چه صورتی است؟

دانشگاه فرهنگیان از اواخر سال نود شروع به فعالیت کرد. در سال 91 و 92 نیز اقدام به پذیرش دانشجو در سطح کارشناسی پیوسته و ناپیوسته کرد. کارشناسی پیوسته، در واقع از راه کنکور سراسری است و کسانی که جذب می شوند طبق اساسنامه دانشگاه، تعهد خدمت می سپارند و بعد از فراغت از تحصیل به استخدام وزارت آموزش و پرورش در می آیند. برای دوره کارشناسی ناپیوسته نیز پذیرش از طریق آزمون ویژه ای برگزار می شود. این آزمون ویژه کسانی است که در حال حاضر به عنوان فرهنگی مشغول کار هستند و دارای مدرک کاردانی نیز هستند و برای ارتقای درجه تحصیلی و گرفتن لیسانس پذیرفته می شوند.

روی هم رفته در حال حاضر بالغ بر 66 هزار دانشجو داریم. 23 هزار نفر از آن ها دانشجوی کارشناسی ناپیوسته و 42 هزار نفر دانشجوی کارشناسی پیوسته هستند.

درباره رشته های تحصیلی هم بفرمایید.

در حال حاضر 14 رشته تحصیلی در کارشناسی ناپیوسته داریم. رشته هایی مثل آموزش ابتدایی، آموزش عربی، ریاضی و زبان انگلیسی. در دوره کارشناسی پیوسته نیز، 16 رشته وجود دارد که عمدتا شبیه همان ناپیوسته ها است. البته با تفاوت اندکی در گرایش های تخصصی. مثلا تربیت بدنی.

تفاوت دانشگاه فرهنگیان با مراکز تربیت معلم سابق در چیست؟

برنامه هایی که برای دانشجویان داریم، به منظور تامین نیازهای آموزش و پرورش است و درواقع ما از وزارت آموزش و پرورش سفارش می گیریم که نیروهای مورد نیاز را در 98 واحد دانشگاهی که داریم تامین کنیم.

تفاوت به نظرم در همین است که در گذشته در سطح کاردانی معلم تربیت می کردیم. دوره کارشناسی، در دوره هایی تحت عنوان «تربیت دبیر» در دانشگاه های دیگر ارایه می شد.

طبیعتا در حوزه برنامه های آموزشی نیز تفاوت هایی به وجود آمده است. از جمله این که مطابق تاکید اساسنامه، حداقل باید 35 واحد درسی در دو سال اول تمام رشته ها ارایه شود که مشتمل بر دروس معارف دینی و تربیت اسلامی است. در یکی دیگر از تبصره ها هم تاکید شده باید هشت واحد درسی به عنوان کارآموزی ارایه شود.

با توجه به این که همزمان با تشکیل دانشگاه فرهنگیان، شاهد تحول در نظام آموزش و پرورش هستیم، دانشگاه فرهنگیان قرار است دقیقا چه معلمانی را برای خدمت به این نظام تازه تربیت کند؟

باید آمادگی هایی را در دانشجویان ایجاد کنیم تا بتوانند در نظام آموزشی تحول واقعی را ایجاد کنند. اصل کلی هم برای ما این است که کاملا در جهت رویکرد تحولی و جهت گیری های سند تحول حرکت کنیم. برنامه های آموزشی که در نظر گرفته می شود هم باید در آن ها توانمندی، ظرفیت و شایستگی های لازم را ایجاد کند. این کار بسیار دشواری هم هست و نیازمند افزایش توان معلمان در زمینه دانش و مهارت است.

در درجه این که معلم بتواند فهم درستی از جهت گیری های نظام تحول داشته باشد برای ما خیلی مهم است. در درجه بعدی، برای اجرا توانمندی های زیادی باید به معلم داده شود. یکی از آن ها توانایی در حوزه برنامه ریزی درسی است. تا به حال ما از معلمان انتظار نداشتیم که کار برنامه ریزی درسی انجام دهند یا در تولید محتوای الکترونیکی فعالیتی انجام دهند. همچنین تسلط بر زبان انگلیسی و استفاده از این ابزار برای ارتباط با منابع موجود در دنیا و حضور در شبکه های علمی و فرهنگی یکی دیگر از مهارت هایی است که در آینده باید در معلمان وجود داشته باشد. این ها چیزهایی است که سند تحول از ما انتظار دارد.

در صدر همه این ها این است که معلمان ما به عنوان یک انسان فرهیخته و تربیت یافته با ارزش های ایرانی و اسلامی وارد سیستم آموزشی شوند.

البته هنوز نمی توانیم ادعا کنیم که این مسایل در دانشگاه فرهنگیان و حتی برنامه های آن به طور جدی در حال پیگیری است زیرا هنوز برنامه های آموزشی جدید را طراحی نکرده ایم. فعلا با دستکاری های جزیی در برنامه های تربیت معلم و تربیت دبیر داریم کار را پیش می بریم و رفته رفته زمینه را فراهم می کنیم تا برای تحقق اهداف بزرگ آماده شویم. هنوز دو سال از عمر دانشگاه نمی گذرد و طبیعی است که خیلی از امور به سرانجام نرسیده باشد.

درباره اعضای صحبت علمی این دانشگاه انتقاد های بسیاری مطرح است. آیا ممکن است بفرمایید اعضا در این فرصت کم به چه صورتی گزینش می شوند؟ آیا اصلا فرصت داشته اند با سرفصل های درسی آَشنا شوند؟

استادان ما باید تحت تاثیر برنامه های آموزشی آمادگی پیدا کنند. زمانی که برنامه های آموزشی آماده شد، متناسب با آن ها و اقتضائات سند تحول، آموزش های لازم به استادان داده می شود تا بتوانند به شایستگی از عهده اجرای برنامه ها بر آیند. بنابراین، پاسخ من به سوال شما این است که ما اول باید برنامه های درسی دانشگاه فرهنگیان را متناسب با چشم اندازهای سند تحول برنامه ریزی کنیم و سپس برای این که استادان به عنوان مجریان برنامه بتوانند آموزش لازم را به دانشجو بدهند، هر میزان لازم باشد برنامه بازآموزی خواهیم داشت.

چیزی که در حال حاضر درباره استادان در دست داریم یک کار کوتاه مدت است. به کار گیری شیوه های آموزش مجازی در جهت بالا بردن سطح توانمندی علمی و دانش تربیتی را در دستور کار داریم. البته قبول دارم این حداقل کاری است که انجام می دهیم. وقتی برنامه های آموزشی تدوین شد آن وقت می توانیم برنامه های اصلی را در جهت آماده کردن استادان به اجرا بگذاریم.

آقای دکتر به صورت سنتی، اعتقاد بر این است که بعد از برگزاری کنکور کسانی که امیدی ندارند در رشته های دیگر قبول شوند به سراغ انتخاب رشته معلمی و تربیت معلم می روند. خب این طبیعتا خروجی خوبی برای نیروی انسانی آموزش و پرورش نیست. حالا که دانشگاه فرهنگیان تشکیل شده است برنامه شما برای جذب دانشجو چیست؟

ما باید نهایت تلاش خودمان را بکنیم که این اتفاق رخ ندهد و بتوانیم بهترین ها را جذب شغل معلمی کنیم. آینده کشور در گرو برنامه ریزی برای یافتن بهترین استعدادها است. تاسیس دانشگاه فرهنگیان به این موضوع کمک کرده است. در گذشته که مراکز تربیت معلم داشتیم و در مقاطع کاردانی دانشجو می گرفتیم احتمال این که افراد با استعداد و با پیش زمینه قوی وارد این حرفه شوند کمتر بود. اما با تاسیس دانشگاه فرهنگیان گام مثبت و موثری برداشتیم. کما این که در پذیرش دانشجو برای دانشگاه فرهنگیان، مطابق آماری که داریم، تغییر محسوسی رخ داده است. یعنی فارغ التحصیلان دبیرستانی با معدل های خوب و با رتبه های خوب کنکور هم در مقیاس قابل توجهی وارد دانشگاه فرهنگیان شدند.

در دفترچه کنکور 92 قید شده است که معدل کل دیپلم پایان دوره متوسطه حداقل باید 15 باشد و رتبه متقاضی هم بالاتر از 6500 نباشد. این نشان می دهد که نسبت به آنچه در گذشته اتفاق می افتاد تفاوت چشمگیری داشتیم. دانشگاه فرهنگیان به خاطر منزلتی که دارد، جایگاه خودش را پیدا کرده است. بچه هایی با معدل بالای 17 و 18 جذب دانشگاه شده اند. اما این ها کافی نیست و جای نگرانی وجود دارد. باید تلاش کنیم با تدابیر تازه زمینه را برای جذب استعدادهای برتر کشور فراهم کنیم.

یکی از این اقدامات هم راه اندازی دوره های کارشناسی ارشد است. برای راه اندازی این دوره ها نیازمند تامین هیات علمی هستیم تا برابر استانداردهای وزارت علوم مجوز آن را بگیریم. احتمال می دهم در سال 93 و یا 94 استارت دوره های تحصیلات تکمیلی را بزنیم.

نظر شخصی خودتان چیست؟ بهتر است کسانی که برای کارشناسی ارشد می خواهند به دانشگاه فرهنگیان بیایند از فارغ التحصیلان رشته معلمی و حتی از میان معلمان باشند و یا این که فارغ التحصیلان رشته های دیگر که در زمینه های دیگری هم دانشی را فراگرفته اند، بیایند و درس معلمی بخوانند؟

به هر دو صورت قابل تصور است. هم برای کسانی که در آموزش و پرورش شاغل هستند و هم برای دیگران باید بتوانیم امکان تحصیل در مقاطع تکمیلی را فراهم کنیم. ما بیش از صدهزار مدیر مدرسه داریم. باید با استفاده از ظرفیت دانشگاه فرهنگیان بتوانیم زمینه ارتقای مرتبه علمی این افراد را فراهم کنیم. بنابراین داریم برنامه ریزی می کنیم که دوره های کارشناسی ارشد را طوری طراحی کنیم که این افراد را پوشش دهد.

علاوه براین مخالفتی نداریم که دیگران نیز برای ورود به دوره معلمی، از طریق شرکت در یک آزمون اختصاصی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فرهنگیان شوند. ماده 28 اساسنامه مصوب دانشگاه فرهنگیان هم این اجازه را می دهد که بخشی از نیاز های آموزش و پرورش را در رشته های گوناگون، از طریق جذب دانش آموختگان سایر دانشگاه ها فراهم کنیم.

در خبرها خواندیم که قرار است در سال های آینده با کاهش تعداد دانشجو در این دانشگاه مواجه باشیم.

فعلا برآورد دانشجو توسط وزارت آموزش و پرورش انجام می گیرد و دانشگاه فرهنگیان چون یک دانشگاه ماموریت گرا است راسا در این زمینه اقدامی نمی کند. اگر در برخی از رشته ها نیاز آموزش و پرورش تامین شود و نخواهد که ادامه بدهد، دانشگاه فرهنگیان هم مطابق همین برآوردها دانشجویان خود را کاهش می دهد. در این زمینه هنوز چیزی به بنده ابلاغ نشده است.

دانشگاه فرهنگیان به دانشجویان ضمانت شغلی می دهد؟

بله. در دفترچه کنکور هم آمده است که دانشجویان باید متعهد خدمت شوند.

چیزی مثل «استعداد سنجی» در پروسه پذیرش دانشجو وجود ندارد که بتواند برآورد کند که آیا شخصی که آمده و می خواهد درس معلم شدن یاد بگیرد اصلا استعداد این شغل را دارد؟

گزینشی وجود دارد که به این موضوع هم توجه می کند. فرآیند انتخاب نهایی دانشجو، در دستور کار ما هست. یعنی دانشجو در دو مرحله گزینش می شود. یکی کنکور است و دیگری مصاحبه در دانشگاه.

هدف نهایی آموزش و پرورش این است که همه نیروهایش در دانشگاه فرهنگیان تربیت شده باشند؟

در این زمینه پاسخ روشنی داشت. ببینید فلسفه وجودی دانشگاه فرهنگیان در ذهن چنین چیزی را متبادر می کند. در ذهن کسانی هم که به دنبال تاسیس این دانشگاه بودند چنین چیزی وجود داشته است اما جایی تصریح نشده است. این امکان وجود دارد که نیروی انسانی آموزش و پرورش یا راسا و رسما توسط دانشگاه فرهنگیان تربیت شوند و یا این که دانشگاه فرهنگیان نقش اعمال مدیریت کلان و نظارت بر جریان تربیت معلم را هم در آموزش و پرورش داشته باشد و خودش به طور صد در صد متصدی آموزش نیروی انسانی آموزش و پرورش نباشد.

فرض بر این است که تا آنجا که می شود از طریق دانشگاه فرهنگیان و اگر ظرفیت دانشگاه نتواند پاسخگو باشد طبیعتا تربیت معلم با مشارکت دانشگاه هم در دستور کار قرار گیرد.