به گزارش گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا (داناخبر) به نقل از روزنامه شهروند، درحالی‌که
دکتر حبیب‌الله زنجانی، جمعیت‌شناس ضرورت افزایش باروری تا سطح جانشینی را مورد تاکید
قرار می‌داد، کارشناسان دیگر تا این حد مساله را نگران‌کننده نمی‌دانستند و بر عکس
از سیاست‌های بدون مطالعه افزایش جمعیتی ابراز نگرانی می‌کردند.
مهریار: پنجره جمعیتی داریم، وضع جمعیت بحرانی نیست
این جلسه که با حضور محسن رضایی - دبیر مجمع تشخیص مصلحت و علی آقامحمدی - رئیس کمیسیون علمی- راهبردی چشم‌انداز و مهریار و دکتر زنجانی از جمعیت‌شناسان معتبر کشور و فرجادی اقتصاددان و ۳۰تن از مدیران و کارشناسان مجمع و سایر دستگاه‌های اجرایی در دبیرخانه مجمع برگزار شد، امیرهوشنگ مهریار، جمعیت‌شناس و روانشناس در این جلسه با ارایه گزارشی آماری و جامع از جمعیت ایران و با اشاره به پیش‌بینی‌های جمعیتی تهیه شده از سوی سازمان ملل در ۲۰۱۳ ابراز داشت: ارقامی که برای جمعیت ایران مطرح شده، نشان می‌دهد جمعیت ایران به زودی کاهش نخواهد یافت.
مهریار ادامه داد: از ۱۹۵۰ به این سو، باروری در ایران روند کاهشی داشته و مرگ و میر هم پایین آمده، به جز در فاصله ۵۵ تا ۶۵ که نرخ باروری افزایش یافت بعد از آن نیز کاهش یافته است. بر اساس اظهارات دکتر مهریار سرشماری سال ۱۳۹۰ نشان می‌دهد که در چندسال اخیر رشد محسوسی در نرخ خام موالید دیده می‌شود. آمارهای ثبتی سازمان ملل نیز نرخ موالید بالاتری را نشان می‌دهند، اما این‌که این تغییر پایدار است یا یک نوسان کوتاه‌مدت، قابل پیش‌بینی نیست.
مهریار با بیان این‌که تغییرات باروری در ساختار سنی جمعیت منعکس شده است، افزود: گروه جمعیتی ۱۵ تا ۶۴ ساله که اقتصاد را می‌چرخاند مهم است به بیش از ۷۰درصد جمعیت رسیده، یعنی پنجره فرصت جمعیت‌شناسی ایجاد شده که اگر بخواهیم از این فرصت استفاده کنیم بسیار می‌توان به رشد اقتصاد کشور کمک کرد. این جمعیت‌شناس اضافه کرد که میزان سالمندی ما درحال حاضر درصد پایینی است و نباید نگران بود و رفتار نکاحی مردم تغییر کرده و سن ازدواج بالا رفته که در مقایسه با ۱۳۳۵ نگران‌کننده نیست. ۶۰ درصد کل جمعیت زنان بالای ۱۵سال متاهل هستند. تعداد افرادی که اصلا ازدواج نکرده‌اند در ۵ سال اخیر کاهش یافته است در هر حال، اغلب جمعیت ایران تا قبل از رسیدن به ۴۰ سالگی ازدواج می‌کنند.
زنجانی: وضع بحرانی است - پنجره‌ای که باز باشد به درد نمی‌خورد
در ادامه این جلسه زنجانی – جمعیت‌شناس با تاکید بر این‌که سطح باروری در ایران پایین آمده است، بیان کرد: در بررسی شاخص‌های جمعیتی، نرخ سواد بالاتر رفته و تعداد زنان با تحصیلات عالی روز به روز افزایش یافته و همین موجب کاهش باروری است. زنجانی گفت: نرخ ازدواج کاهش و نرخ طلاق افزایش نشان می‌دهد و این درحالی است که ما نرخ طلاق را چون باید دادگاه رای دهد، کنترل می‌کنیم و همه این‌ها فرآیندی است که نشان می‌دهد باروری کاهش می‌یابد.
زنجانی به موضوع پنجره فرصت جمعیتی اشاره کرد و گفت: ممکن بود فرصتی در پنجره جمعیتی وجود داشت، اما وقتی این پنجره فرصت است که کشور نیاز به نیروی کار داشته باشد اما ما چه کرده‌ایم؟ فرصت اشتغال ما محدود است برای همین پنجره را بازگذاشتیم تا نیروها بروند و ظاهرا سالیانه ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار نفر تحصیلکرده از ایران می‌روند و این الان فرصت نیست و نوعی مصیبت جمعیتی است. او با اشاره به نرخ بیکاری که طبق اعلام مرکز آمار ۷.۱۰ درصد است، گفت: نرخ بیکاری در شهرستان‌ها ۳۵ تا ۴۰ درصد است. او با بیان این‌که درصد سالخوردگان جمعیت ایران از ۴ به ۸ درصد رسیده است، گفت: سرعت سالخوردگی جمعیت ایران در سال‌های آینده به‌شدت افزایش می‌یابد که باید مسئولان برای این جمعیت فکر کنند و طبق برآوردها در ۱۴۰۵، ۱۱میلیون سالخورده داریم.
فرجادی: سیاست جمعیتی روی طبقه متوسط تاثیری ندارد
در ادامه این جلسه غلامعلی فرجادی این پرسش را مطرح کرد که آیا سیاست‌های جمعیتی و کنترل باروری باعث و عامل یا متغیر عمده کاهش جمعیت بوده است یا متغیرهای توسعه‌ای سبب این کاهش بوده‌اند؟
او با اشاره به این‌که وقتی شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یک کشور تغییر می‌کند الگوی نرخ باروری تغییر می‌کند گفت: اوایل انقلاب ۲۲۰هزار دانشجو داشتیم و امروز ۴میلیون یعنی قبلا به ازای هر ۱۰۰ هزارنفر در سن تحصیل ۵۰۰ دانشجو داشتیم و الان از هر ۱۰۰هزار نفر جمعیت در سن تحصیل ۵۰هزار دانشجو داریم. وقتی باسوادی رشد می‌کند برخی تغییرات ازجمله افزایش سن ازدواج و کاهش باروری اجتناب ناپذیر می‌شود.
فرجادی درخصوص سیاست‌های افزایش جمعیتی این نگرانی را مطرح کرد که احتمالا این سیاست‌ها بر طبقه متوسط و تحصیلکرده موثر نباشد و طبقات پایین و بی‌سواد از این سیاست‌ها تاثیر بپذیرند و آینده جامعه ما با جمعیت فقیرتری مواجه شود درحالی‌که سیاست‌های ما باید فقرزدایی را مورد توجه قرار دهد.
محسن رضایی و الزامات پژوهش جمعیت شناختی
در بخش پایانی این جلسه، محسن رضایی - دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: پژوهش درباره جمعیت صرفا با هدف بیان نگرانی‌های جمعیتی در آینده نبوده و اگرچه این نگرانی‌ها باید بیان شود، اما ما دنبال مطالعه جمعیت‌شناسی هدفمند هستیم. او اضافه کرد: پژوهش‌های جمعیت‌شناسی باید به ما کمک کند که سیاست‌گذاری‌های جمعیتی را تا پایان چشم‌انداز و بعد از آن درست تنظیم کنیم. می‌خواهیم به شاخص‌هایی در اهداف چشم‌انداز برسیم که روند عملکرد حکومت و جامعه را بسنجیم و رصد کنیم.
رضایی با تاکید بر این‌که باید به روندها بپردازیم گفت: اگر کل روند رشد جمعیتی را نگاه کنیم ۳ شیب غیرطبیعی را داریم. در زمان جنگ جهانی دوم، سپس در زمان جنگ تحمیلی و بعد از آن با دخالت دولت در کاهش جمعیت شاهد شیب‌های غیرطبیعی در روند جمعیت هستیم. مطالعه تغییرات روندی بسیار موثر و این روندهای غیرطبیعی مهم‌تر است.
او تاکید کرد که در این پژوهش‌ها، مقایسه و اطلاعات نسبی و رشد متوسط جمعیت جهان و به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته با جمعیت ایران لازم است. از آن‌جایی که در چشم‌انداز بحث توسعه‌یافتگی مطرح است و ما جمعیت‌شناسی را برای توسعه می‌خواهیم، بررسی‌های مقایسه‌ای لازم است. رضایی یادآور شد: همچنین اگر مطالعات جمعیتی در سطح ملی انجام شود ولی با مطالعات در سطح مناطق ترکیب نشود، معلوم نیست بتوانیم در سیاست‌گذاری‌ها درست عمل کنیم.
