کنعانی مقدم: توافق نهایی از بروز جنگ جلوگیری می کند/ بیگدلی: نیازمند به سرمایه گذاری خارجی هستیم

گروه راهبرد خبرگزاری دانا- «دیپلمات متبسم» امروز (دوشنبه) راهی وین اتریش شد تا آخرین گام را برای توافق نهایی ایران و 6 قدرت جهانی بردارد.

مسیر «اقدام مشترک»؛ 3 آذر تا 30 بهمن

ایران و گروه 1+5 بعد از رایزنی های مختلف از نیویورک تا ژنو، بامداد 3 آذر 1392 اعلام کردند که «به توافق رسیدیم». این توافق، برنامه ای برای «یک اقدام مشترک» ظرف 6 ماه بود که اگر طرفین طی این بازه زمانی، به مفاد توافق عمل کنند، توافق نهایی صورت خواهد گرفت.

جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 به توافق رسیدند که برنامه اقدام مشترک را از 30 دی (20 ژانویه) اجرایی کنند که طی آن جمهوری اسلامی ایران با حضور بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی، تولید غنی سازی 20 درصد را در سایت های نطنز و فردو تعلیق کرد و در مقابل بخش اول دارایی آزاد شده به مبلغ 550 میلیون دلار به حساب ایران واریز شد که قرار است طی این اقدام مشترک مبلغ 4.2 میلیارد دلار اموال بلوکه شده ایران بر اساس توافق ایران و 1+5 در 8 قسط به حساب کشورمان واریز شود.

مخالفان توافق

توافق ژنو مخالفت هایی را در ایران و آمریکا به دنبال داشت. روز 3 آذر در صحن علنی مجلس اعتراض های گسترده ای آغاز شد تا جایی که حمید رسایی، نماینده مجلس شورای اسلامی، گفت: «قانون اساسی در موافقتنامه ژنو رعایت نشده است.»

در ایالات متحده آمریکا برخی از مخالفان سیاسی باراک اوباما به توافق اعتراض کردند و نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی هم توافق ژنو را «معامله بد» نامید.

از فردا (سه شنبه) تیم محمدجواد ظریف و نمایندگان 6 قدرت جهانی بار دیگر در وین بر سر میز مذاکره خواهند نشست.

کارشناسان چه می گویند؟

آیا «اقدام مشترک» ایران و 1+5 تا الان مثبت بوده است؟ آیا ایران و 6 قدرت به توافق نهایی خواهند رسید؟ موانع توافق نهایی چیست؟ اینها سوال هایی است که با کارشناسان مسایل بین الملل مطرح کرده ایم:

علی بیگدلی، استاد روابط بین الملل دانشگاه در گفت وگو با خبرگزاری دانا با اشاره به مخالفت های داخلی در ایران و مخالفان توافق ژنو در آمریکا، می گوید: آنچه که در کشور ما رخ می دهد و اظهارنظرهایی که مقامات آمریکایی می کنند، تاثیری در روند مذاکرات و اجرای محتویات موافقتنامه نخواهد داشت و توافقنامه ژنو در حال اجرایی شدن است و دیگر قابل برگشت هم نیست و مخالفت ها از سوی آمریکایی ها یک نوع زیاده طلبی هایی است که قابلیت اجرایی ندارد.

بیگدلی: مخالفت ها لطمه ای به اجرای محتویات توافق نمی زند

وی می افزاید: اینکه آمریکایی ها می خواهند در مورد موشک های بالستیک ایران نظر بدهند، درست نیست و اصلا بحث سر این است که باید راجع به محتویات و مندرجات توافق ژنو صحبت شود بنابراین اگر خانم شرمن هم در کمیسیون روابط خارجی سنا اظهارنظرهایی مبنی بر مسایل دفاعی ایران کرده، قابلیت اجرایی ندارد چون به غیر از آمریکا 5 کشور دیگر هم درگیر توافق ژنو هستند که آنها هم با مخالفند که مسایل دیگر وارد روند اجرای توافق شود بنابراین اگرچه ممکن است مخالفت ها حرکت برای توافق نهایی را با مشکل مواجه کند، اما من معتقد هستم که لطمه ای به اجرای محتویات ژنو نمی زند.

گزارش آژانس هسته ای به نفع ایران بود

این تحلیلگر مسایل بین الملل، اجرای «اقدام مشترک» ایران و 1+5 را اینگونه ارزیابی می کند: گزارش هایی که بازرسان آژانس انرژی هسته ای از ایران داده اند، خیلی موفقیت آمیز بوده و آنها از همکاری های دولت ایران راضی بوده اند و این خیلی موثر است و رفته رفته به سمت و سویی حرکت می کنیم که غشای ناامنی بین ایران و غرب شکسته شود و اصل هم بر همین است و انتظارات خارج متن توافق قابلیت اجرایی ندارد و مقامات کشورمان هم باید محکم در مواضع خود بیاستند و به هیچ وجه قبول نکنند که مسایل دیگری، جز مساله هسته ای وارد مذاکرات شود.

فاصله گرفتن اتحادیه اروپا از آمریکا

بیگدلی با پیش بینی مذاکرات وین که از فردا (سه شنبه) آغاز می شود، معتقد است: مذاکرات وین شاید با مشکلاتی روبه رو شود آمریکایی ها به تیم خود چند کارشناس هسته ای و چند کارشناس موشکی افزوده اند که بتوانند فضا را برای ایران سخت تر کنند. در هر صورت مذاکره با 6 کشور قدرتمند سخت است اما آنچه که در یک ماه گذشته اتفاق افتاده، نشان می دهد که اتحادیه اروپا مقداری از آمریکا فاصله می گیرد که این مساله هم کاملا به نفع ایران است.

استاد روابط بین الملل دانشگاه در پاسخ به این سوال که «چرا فاصله گرفتن اتحادیه اروپا از ایالات متحده به نفع ایران است»، توضیح می دهد: چون اتحادیه اروپا تا سال 2015 همچنان با مشکلات اقتصادی و بحران مالی روبه رو است و دنبال بازار جدیدی است که میزان بیکاری حوزه خود را کاهش دهد.

چرا آمریکایی ها بازار ایران نامطمئن نامیدند؟

در خبرها آمده بود که روز 15 بهمن امسال یک هیات 116 نفره فرانسوی که نمایندگان شرکت های بزرگی چون توتال، لافارژ و پژو از جمله آنها بودند، پس از توافق مهم هسته ای ایران با 1+5 ، از ایران دیدن کردند که بعد از قضیه آمریکا به شرکت های فرانسوی هشدار داد که بازار ایران هنوز مطمئن نیست.

از بیگدلی دلیل این هشدار را پرسیدیم که وی معتقد است: البته اظهار نظر آمریکایی ها در زمینه نامطمئن بودن بازار ایران، اظهار نظر صحیحی نیست چون آمریکایی فکر می کنند هنوز مشکلاتشان با ایران خاتمه نیافته است، برای همین صف بستن اروپایی ها برای ورود به بازار ایران، آمریکایی ها را مقداری نگران کرده است که مبادا امتیازی به ایران داده شود که ایران بتواند در میز مذاکره چانه زنی بیشتری کند و آمدن این هیات فرانسوی کاملا به نفع ایران بود چون نشان دهنده این بود که اتحادیه اروپا از سیاست های تحریمی آمریکا خیلی حرف شنوی ندارد.

اشتباهات بزرگی در گذشته انجام داده ایم

این تحلیلگر مسایل بین الملل در ادامه با اشاره به وضعیت کلی دیپلماسی دولت روحانی در قضیه توافق هسته ای، بیان می دارد: راهی غیر از این وجود نداشت یعنی بر مجموعه نظام راهی جز یک دیپلماسی فعال و برگشت به وضعیت سال 1390 وجود نداشت تجربیات گذشته نشان می دهد که ما اشتباهات بزرگی در سیاست خارجی کرده ایم بنابراین الا سعی می کنیم ناهمواری های قبلی را هموار کنیم و تیم مذاکره کننده ما هم قوی است در این شرایط اگر فضای داخلی هم مقداری مساعدت کند، موفقیت های ایران بیشتر هم خواهد شد.

نیازمند به سرمایه گذاری خارجی هستیم

این استاد روابط بین الملل در ادامه با اشاره به برخی مخالفت های داخلی در مواجهه با توافق ژنو، بیان می دارد: به نظر من مخالفت ها طبیعی است ولی نوع مخالفت ها باید منطقی تر باشد چون اصلا مناسب نیست که همه کشور تابع یک تفکر واحد باشند که مثلا آن تفکر هم تفکر آقای روحانی و تیم مذاکره کننده باشد ولی به نفع ما است که توافق نهایی صورت بگیرد و به نظر من تنها راه خروج از بیکاری و فقر و امثالهم سرمایه گذاری خارجی است.

***

حسین کنعانی مقدم هم نسبت به مذاکرات هسته ای در وین خوشبین است اما اعتقاد دارد که باید همه موارد مروبط به منافع ملی در آن لحاظ شود. وی بر این باور است که رسیدن به توافق نهایی از بروز یک جنگ بزرگ جلوگیری می کند.

ملت ایران به عهد خود وفا می کند

حسین کنعانی مقدم، کارشناس مسایل بین الملل در گفت وگو با خبرگزاری دانا، با اشاره به برنامه «اقدام مشترک» می گوید: ما یک چارچوبی را با 1+5 تحت عنوان action plan منعقد کرده ایم و ملت ایران هم تاکنون ثابت کرده در توافقاتی که انجام می دهد، به عهد خود وفا می کند. به نظر می رسد بعد از راهپیمایی 22 بهمن ما می توانیم از موضع بالاتری در مذاکرات حضور بیابیم و سند نهایی را با توجه به منافع ملی خودمان و رهنمودهایی که مقام معظم رهبری داشتند، به نتیجه برسانیم.

وی در ادامه با اشاره به سخنان وندی شرمن، مبنی بر عدم نیاز ایران به سایت های اراک و نطنز، می گوید: به نظر من قاعده بازی برد- برد همین است و آمریکایی ها برای اینکه در داخل بتوانند حرفی برای مخالفان خود و همچنین صهیونیست ها داشته باشند، چاره ای جز این ندارند که برای کنگره و نهادهای مختلف حرف هایی اینچنینی بزنند.

کنعانی مقدم: توافق نهایی از برخورد نظامی جلوگیری می کند

این کارشناس مسایل بین الملل می افزاید: در داخل ایران هم بعضی ها احساس می کنند که بازی را برده اند و از این منظر می گویند که توافق ژنو خیلی عالی بوده، بعضی ها هم نگرانی هایی دارند که نگرانی های خود را مطرح می کنند که این هم هیچ اشکالی ندارد و بالاخره منافع ملی باید مد نظر قرار گیرد

وی در ادامه با اشاره به لزوم انعقاد توافق نهایی بین ایران و گروه 1+5 ، توضیح می دهد: ما در این مرحله که قدم به مذاکره گذاشته ایم اگر چارچوب سند نهایی را طوری تنظیم کنیم که بازی برد- برد شکل بگیرد و منافع ملی ایران حفظ شود، از یک برخورد نظامی و یک جنگ بزرگ که ابعاد بسیار وسیعی دارد، جلوگیری می کند گرچه اگر جنگی رخ بدهد قطعا آمریکایی ها بازنده خواهند بود اما در هر صورت جنگ ضررهایی را متوجه ما هم می کند.

لحاظ کردن منافع ملی در سند نهایی

کنعانی مقدم در ادامه بیان می دارد: باید در چارچوب توافق نهایی همه مسایل مد نظر قرار بگیرد و منافع ملی لحاظ شود و از همه واژه ها تعاریف روشنی ارایه شود. در هر صورت ما نباید تجربه تلخ توافق الجزایر را تکرار کنیم؛ توافقنامه ای که منجر به رسیدگی دعاوی در لاهه شد و ما هنوز هم که هنوز است، تبعات آن توافقنامه را می پردازیم.

آمریکایی ها می خواهند بازار ایران را به دست بیاورند

این تحلیلگر مسایل بین الملل در ادامه با اشاره به این گفته آمریکایی ها که «بازار ایران هنوز نامطمئن است»، می گوید: تفکر آمریکایی ها سرمایه داری است و معتقدند که بازار ایران متعلق به آنهاست و اروپا نباید وارد بازار ایران شود و فکر می کنند وقتی که آنها هزینه می کنند، باید سودش را به دست بیاورند یعنی آمریکایی نمی خواهند هزینه کنند و سود این هزینه را چین و روسیه و فرانسه ببرد.

کنعانی مقدم می افزاید: آمریکایی می گویند اروپایی ها، چین و روسیه اگر می خواهند وارد بازار ایران شوند باید از طریق کانال های آنها وارد ایران شوند. به نظر می رسد که آمریکایی ها معتقدند که بعد از لغو تحریم های ایران – که بیشترین ضربه را آمریکایی ها از تحریم ایران خوردند- منافع قبلی خود را در ایران به دست بیاورند.

مذاکرات وین چگونه خواهد بود؟

این کارشناس مسایل بین الملل در ادامه با پیش بینی مذاکرات وین جهت دستیابی به توافق نهایی، می گوید: تصور غربی ها از مذاکرات وین یک پکیج است که در آن مسایل خاورمیانه، سوریه، حزب الله، حقوق بشر و سایر موارد وجود دارد و مقام معظم رهبری هم صراحتا به هیات مذاکره کننده صراحتا گفته اند که شما فقط در چارچوب انرژی هسته ای مذاکره کنید.

کنعانی مقدم در ادامه بیان می دارد: به نظر می رسد اگر ما در چارچوب انرژی هسته ای به یک توافق بین المللی برسیم، می تواند یکی از مهمترین گام هایی باشد که ما برداشته ایم. نکته بعدی این است که مردم ما یک وحدتی دارد که رمز پیروزی انقلاب هم بوده که حول محور رهبری شکل گرفته است ما نباید در مسایل کلان کشور که استراتژی های نظام در آن مطرح می شود، اظهار نظرهایی کنیم که تصمیم های نظام را زیر سوال ببریم به نظر من نظام به یک تصمیم رسیده است و هر جا هم که لازم باشد، مقام معظم رهبری در راس امور هستند و می توانند بگویند که همه چیز را متوقف کنید.

سیاست های کلان با نظر مقام معظم رهبری تعیین می شود

وی در ادامه با اشاره به مخالفت های داخلی با توافق ایران با 6 قدرت جهانی، معتقد است: شاکله نظام جمهوری اسلامی و سیاست های کلان خارجی توسط مقام معظم رهبری اعمال می شود و حتی برخی از سیاست های کلان در داخل کشور هم از این طریق پیگیری می شود و دولت مجری آن سیاست ها است و نمی تواند از خودش سیاستی را اعمال کند البته در بحث تاکتیک ها دولت خودش می تواند تصمیم بگیرد.

برخی فرصت رسیدن به توافق را داشتند و می ترسند به بی عرضگی متهم شوند

این تحلیل گر مسایل بین المللی در ادامه با اشاره به اینکه در ایران 3 نوع نگاه به توافق ژنو وجود دارد، می گوید: در حال حاضر 3 گروه وجود دارند که نسبت به این توافقنامه موضع گیری می کنند. گروه اول کسانی هستند که می خواهند بگویند اگر مذاکرات به شکست انجامید، دلیلش همین مخالفت های داخلی بوده و آنها نگذاشتند.

کنعانی مقدم در پایان اظهار می دارد: گروه دوم کسانی هستند که از روی دلسوزی، نقد منصفانه دارند که آن هم در چارچوب گفتمان تخصصی خود حرف می زنند. گروه سوم نگران توافقنامه هستند به خاطر اینکه قبلا می توانستند این توافقنامه را سریعتر و بهتر به نتیجه برسانند و نتواستند این کار را انجام بدهند و نگران این هستند که فردا مردم بگویند شماها بی عرضه بودید و نتوانستید به نتیجه برسانید.