در جلسه افزایش قیمت بنزین در اول اسفند 92 چه گذشت؟ / فرمول بنزین یورو 4 در ایران دستکاری شده / ماجرای کدی که 56 لیتر بنزین سهمیه به کارت اضافه می کند

به گزارش گروه انرژی خبرگزاری دانا، با آغاز شمارش معکوس برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها و به تبع آن افزایش قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی سناریو های مختلفی مطرح است که برخی از آنها شایعه خوانده شده و برخی نیز محتمل به نظر می رسد. برای آگاهی از چند و چون افزایش قیمت بنزین گفت و گویی با بیژن حاج محمد رضایی رییس انجمن جایگاه داران سوخت انجام دادیم.

حاج محمد رضایی به همراه چند نفر از همکاران خود به تحریریه خبرگزاری دانا آمد و در مورد مسایل بسیاری از شروع استفاده از کارت سوخت تا شایعه کم فروشی جایگاه داران و بنزین یورو 4 اطلاعاتی ارایه داد که از نظر می گذرد:

پیشتر شما در مصاحبه با خبرگزاری دانا گفتید که قیمت بنزین از اول اسفند افزایش می یابد مطلبی که خیلی زود از سوی وزارت نفت تکذیب شد. آیا این مساله وجود داشت و یا اینکه از ابتدا شایعه بود؟

ما تا الان سعی نکردیم خبر جعلی بدهیم چرا که با وزارتخانه درگیری به وجود می آورد. هفته آخر بهمن  یک فکس از شرکت نفت منطقه تهران آمد که در آن قید شده بود فردا صبح جلسه فوری در منطقه تهران و در رابطه با توزیع مواد نفتی تشکیل می شود  و به مطلب دیگری اشاره نشده بود. همان روز همکاران از حومه تهران نیز تماس گرفتند که فرمانداری ما را خواسته و قیمت هایی را به جایگاه داده بوداند.

از ما پرسیدند که ما چه کار کنیم؟ صبح روز بعد آقایان همه بودند و ما برای اینکه اتفاقاتی مانند سال 86 که جایگاه را آتش زده بودند، رخ ندهد ستادهایی را تشکیل دادیم متشکل از ستاد حفاظت ،سوخت رسانی، ستاد تعمیر تلمبه ها و ستاد انبار ها که با رییس منطقه تهران آماده کردیم و دستور العمل آن را نیز نوشتیم.

هدف هم افزایش قیمت از اول اسفند سال 92 بود. البته قیمتی برای ما تعیین نشده بود و از طرف دیگر کلانتری های مختلف نیز برای تامین نیرو با ما تماس می گرفتند. از این رو تدارکات لازم برای گران کردن بنزین دیده شده بود. ما نیز کاری نمی توانستیم کنیم فقط اینکه با تمام جایگاه ها نیز بحث را در میان گذاشتیم و گفتیم که در مورد قیمت با کسی بحث نکنید تا مشکلی پیش نیاید.

 و باید اشاره کنم نه وزیر و نه معاونان ایشان صحبتی با ما در این باره نداشتند و صحبتی از گرانی و قیمت به ما نداده بودند ولی از آقایان امنیتی و نظامیان شفاها شنیده بودیم که بنزین دولتی 700 و بنزین آزد 1050 تومان با همین سناریو که در حال حاضر ارایه می شود، فروخته خواهد شد. عده ای نیز می گفتند که به صورت تک نرخی 1050 ارایه خواهد شد. البته تمامی این اطلاعات شفاهی رد و بدل می شد و ما هیچ مدرکی در دست نداشتیم.

به نظر من این بازی که به راه افتاد مسوولان قصد داشتند موقعیت مردم و کشور و  اعتراضات را بسنجند که وقتی دیدند مردم اعتراضی به آن صورت ندارند، قرار شد در نرخ تجدید نظر شود و از سال 93 اجرا شود.

به نظر شما بازخوردی که مردم در خصوص افزایش قیمت داشتند طوری است که با افزایش قیمت بنزین مشکلی پیش نمی آید؟

خطرناکترین حالت همین است؛ ای کاش مردم می آمدند و اعتراضی می کردند و نشان می داندند که زنده اند. ولی مردم در یک موضع گیری بسیار بازند که نشان می دهد به هیچ چیز اهمیتی نمی دهند.

به نظر شما افزایش قیمت بنزین تاثیری در زندگی و معیشت مردم دارد؟

به طور قطع. آثار آن از همین الان در زندگی مردم کاملا مشهود است. چرا که در اجرای هدفمندی قیمت همه حامل ها افزایش پیدا می کند قیمت حمل و نقل عمومی، برق و گاز و ... افزایش می یابد. به طور قطع یک جهش 100درصدی در هزینه ها وجود خواهدداشت.

از بعضی از مسوولان شنیده شده که اول فرودین قرار بود بنزین گران شود.

در سال 86 که گفتند قیمت حامل های انرژی باید افزایش پیدا کند آقایان تا ساعت 8 شب مقاومت کردند و شاهد بویدم که ساعت 12 شب قیمت‌ها افزایش پیدا کرد و همین دوگانگی سبب شد تا مردم جایگاه‌ها را آتش بزدند. بنابراین می گویند از شب عید بنزین گران می شود تا بتوانند در روز 13 فروردین آن را گران کنند.

یعنی شما می گویید اگر همان روز اعلام شود که بنزین قرار است از 12 شب گران شود مشکلاتی پیش می اید؟

بله. چرا که مردم فکر می کنند بنزین قابل نگهداری است و از این رو برای ذخیره سازی بنزین به جایگاهها هجوم می بردند. ولی بنزین تولیدی امروز بنزین یورو4 با 94 درصد اکتان است و به دلیل قابلیت بالای انفجار، نمی شود آن را در پیت نگه داشت و با آتش سیگار منفجر می شود و این نگرانی وجود دارد  که هموطنان با باک های 60 لیتری بیایند به جایگاه و آن را به منزل ببرند و بنزین را تخلیه کرده و در انباری نگهدارای کنند که این اقدام ایران را به آتش خواهد کشید.

افزایش کارمزد جایگاه داران برای چه بود؟ آیا می خواستند جایگاه داران  را با خود همراه کنند برای افزایش قیمت بنزین؟

داستان کارمزد یک زخم کهنه است. ما تا قبل از انقلاب مشکلی به نام کارمزد نداشتیم. برای اینکه در آن زمان خرج ما کمتر بود. در امروز باید یک میلیون تومان به کارگر حقوق بدهیم و برای اینکه حقوق آن را بعد از مدتی زیاد نکنیم مجبوریم بعد از 6ماه آن را اخراج کنیم و همین اخراج های پیاپی سبب شده تا کارگران جایگاه ها کم فروشی و راههای مختلف تخلف را یاد بگیرند. در عین حال شاهد آن هستیم که مسوولان مربوطه مردم را فریب می دهند و می گویند به سمت تاسیس جایگاه بروید در صورتی که جایگاه های ما خالی است و اکثر جایگاه داران ما به تهدید دادسرای انقلاب و آگاهی در حال کار هستند.

در رابطه با کم فروشی نیز صحبتی دارید؟

کم فروشی در جایگاههای سوخت صورت نمی گیرد بلکه هنگامی که فردی می آید و بنزین می زند در ادامه فرد قبلی برای نفر بعدی نیز بنزین می زنند و مثلا اگر نفر اول 5 لیتر بنزین زده بنزین نفر دوم از 5 لیتر شروع به شمارش می کند و دلیل این اتفاقات نیز بی توجهی مردم است که اگر کمی دقت کنند مشکل پیش نمی اید و  این اتفاقات به دلیل کم بودن دستمزد کارگران است.

اما در مورد اینکه شایعه شده  هوا وارد باک می کنند باید بگویم امکان پذیر نیست. چرا که اگر هوا داخل تلمبه بنزین وارد شود با گازهای بنزین داخل تلمبه تلاقی کرده و موجب انفجار می شود. در عین حال عملکرد ما به صورت مستمر توسط شرکت ملی بخش کنترل می شده و در صورت تخلف عملیات ما متوقف می شود. در عین حال اگر کم فروشی هم صورت بگیرد در آن صورت میزان سرک مخزن بیشتر از  میزان خرید می شود که در آن صورت 50 لیتر اضافه بر سرک داشته باشیم عملیات متوقف شده و جایگاه پلمپ می شود.

پس با توجه به توضیحات شما تخلف جایگاه داران و کارگران فقط به این ختم می شود که ادامه بنزین فرد جلویی در ماشین عقبی هم اعمال شود؟

شاید پز (دستگاهی که کارت در آن قرار می گیرد) اشتباهی داشته باشد که دیگر به ما ارتباطی ندارد. ما اصلا ورودی به آن نداریم و آن پلمپ است. در عین حال دوربین های متعددی در جایگاهها نصب است که به صورت ماهانه توسط وزارت نفت چک می شود.

در رابطه با جا ماندن کارتهای سوخت  عملکرد جایگاهها چگونه است؟

در بیشتر مواقع زمانی که کارتی در جایگاه جا می ماند نفر بعدی که برای بنزین زدن مراجعه می کند کارت قبلی را در جیب خود می گذارد. اما اگر کارتی در جایگاهها ماند تا سه روز در اختیار جایگاه هاست تا فرد مراجعه کرده و کارت خود را بگیرد و پس از آن لیست کرده و پشت شیشه می زنیم که تا 15 روز می توانند مراجعه کرده و کارت خود را بگیرد. در صورت پیدا نشدن کارت سوخت افراد باید  به پلیس + 10 رفته و درخواست صدور کارت جدید بکنند.

مشکل اینجاست که در بسیاری مواقع کارت قبلی باطل نمی شود و کارت جدید هم شارژ می شود در آن صورت هم با کارت قدیم می شود بنزین زد هم با کارت جدید. در آن صورت جریمه آن را جایگاه دار باید پرداخت کند.

یک نکته ای در رابطه با کارت ها به شما اعلام کنم که این شبکه به اصطلاح هوشمند، مشکلات بسیاری  دارد و با یک حرکت قاطی می کند. برای مثال افرادی می آیند و کدی را به دستگاه وارد می کنند که ما اصطلاحا به آن 64 می گوییم، بعضی از افراد با وارد کردن کدی به دستگاه های POS به اندازه 60 لیتر بنزین می زنند، ولی 4 لیتر از کارت آن کم می شود. در آن صورت 56 لیتر بنزین سهمیه ای به نفعشان می شود.

 در عین حال عوض کردن پیمانکاران در هر دوره سبب می شود که هر ساله هزاران پرسنل به جایگاهها ورود کرده و چم و خم کار را یاد بگیرند و پس از منفک شدن از جایگاه‌ها از راه دیگر به جایگاه‌ها برگشته و به کارگران یاد می دهند که چطور تخلف کنند.

نحوه کار کارتهای سوخت، چگونه تعریف شده آیا از ابتدا چنین تخلفاتی پیش بینی نمی شد؟

قدیم کارتها را از چین می آوردند و دنبال این بودند که سیستمی پالاینده بسازند گفتند طرح ملی است؛ گفتند این کارتی است که داخل پوز می گذازند و 100 لیتر بنزنی می زنند. هر چه ما اما و اگر کردیم مسوولان انفعالی جواب دادند؛ بعد هم کارمزد جایگاهها را اضافه کردند و گفتند حساب خرید که 24 ساعته است بشود 48 ساعته و بعد هم هر چقدر بیشتر آزاد فروختید ما دو برابر دولتی به شما کارمزد می دهیم که انگیزه شود تا بنزین آزاد بفروشیم. در عین حال گفتند، 450 هزار تومان علی الحساب به کارگران دستمزد می دهیم.

ما هم دیدیم که این همه نرمش به خرج می دهند و ما هم مسوولیتی نداریم و پذیرفتیم. اما خیلی زود شرح وظایف برای ما تعریف کردند و کلی برای ما مسوولیت تراشیدند و هر چه ما گفتیم که با توافقات ما در تناقض است نپذیرفتند. در هر صورت به نظر ما این سیستم جوابگو نیست، چرا که مسایل امنیتی و ایمنی در مورد آن دیده نشده است. در سیستم آی‌تی هر روز یک دستگاه جدید طراحی می شود در صورتی که این دستگاه از سال 86 تا 93 کار می کند و قرار است تا سالهای دیگر هم کار کند.

سیستم قبلا آفلاین عمل می کرد و در حال حاضر آنلاین است که تمام مدت اطلاعات مخابره می شود. ضمن اینکه مشکلات زیادی دارد به عنوان نمونه تراکنش خطا می دهد چرا که سیستم مخابراتی کامل نیست، نوسانات برق و نویز موبایل مشکل ایجاد می کند و در تراکنش ها میزان فروش را دو برابر نشان می دهد. در عین حال من نمی توانم بفهمم کسی که الان در حال سوخت گیری است با کارتی که قبلا سوخته بنزین می زند و یا با کارت جعلی. که در هر صورت جریمه را جایگاهداران باید پرداخت کنند.

خرید فراورده را هم اینترنتی کرده اند که آن هم نارساست به این معنا که ما پول را برای خرید واریز می کنیم اما گم می شود سیستم پیام خطا می دهد و مشکلاتی از این دست برای ما به وجود می آید.

پیشنهاد شما چیست؟

قیمت فراورده های نفتی را یکسان کرده و بدهند ما بفروشیم. در ابتدا به ما گفتند فقط 6 ماه با استفاده از کارت سوخت بنزین بفروشید چرا که ما می خواهیم بدانیم آمار مصرف بنزین به چه صورت است. اما الان 7 سال است که داریم با این رو ش بنزین می فروشیم.

ما کارت بانک را قبول داریم در همه جای دنیا هم رواج دارد. کارت می کشید و هر میزان که می خواهید خرید می کنید البته نه با بانک ملت.

این آقایان ابتدا یک قرارداد بستند و گفتند که ما می خواهیم این کار را انجام دهیم و در مقابل شما را راضی می کنیم. پس از آن آقایان بانک ملت مراجعه کردند به جایگاه‌ها و گفتند مدیرعامل دستور داده که باید کارت خوان در جایگاهها نصب شود ما هم گفتیم بایدی در کار نیست اگر دوست داشته باشیم این کار را انجام می دهیم. قرار شد لیتری یک تومن به ما بدهند و لیستی دادند که وام هم به جایگاه‌ها بدهند که تا کنون وامی پرداخت نشد.

البته بعد از جهش قیمت یک ریال شد دو ریال که در تشکیلات سامانه گم است و ادعا می کند که یک خط تلفن در اختیار جایگاه‌ها گذاشته اند که به نام وزارت نفت است.

در عین حال جدیدا متوجه شدیم که صورتحساب ما که محرمانه است توسط وزارت نفت کنترل می شود. ما یک نامه نوشتیم به مدیر عامل بانک ملت که چرا صورتحساب ما را در اختیار وزارت نفت قرار می دهید؟ گفتند جلسه می گذاریم و نتیجه را می گوییم که در نهایت گفتند بانک مرکزی گفته از آنجا که بانک ملت سرمایه گذاری کرده و هیچ بانک دیگری بدون اجازه بانک ملت نمی تواند ورود کند.

چند جایگاه در کل کشور وجود دارد و خواسته عمده جایگاه داران چیست؟

 3240 جایگاه در کل کشور وجود دارد که 279 جایگاه در تهران است که 246 جایگاه در اختیار بخش خصوصی است و 33 جایگاه در تهران در اختیار وزارت نفت است و در سراسر کشور هم 112 جایگاه جمعا در اختیار وزارت نفت است.

از هشت سال پیش هم درخواست کرده ایم که شرکت ملی پخش را در قالب اصل 44 واگذار کنند به خود ما که با سرمایه داخلی اداره کنیم. گفتند ما نمی خواهیم شرکت ملی پخش را واگذار کنیم.

احداث یک جایگاه با توجه با امکانات آن چقدر هزینه دارد و چه میزان درآمد زایی می کند؟

در تهران مقادیری اختلاف قیمت زمین وجود دارد. اما در کل 900 متر یعنی 30 در 30 متراژ کوچکترین جایگاه است در محدوده شهر ها و خیابانهای معمولی، 50 در 50 برای بزرگراههاست و 100 در 100 جایگاههای بزرگتر است که دید اتومبیل را ندارد و باید خدمات جانبی هم ارایه بدهد.

در جاده ها جایگاهها در اختیار سازمان ترمینال‌ها است که در صورت ممتاز بودن 3 هکتار زمین لازم دارد. برای درجه دو زیر 30 هزار متر تا 20 هزار متر است و برای درجه سه از 10 هزار متر به پایین است.

در صورت فروش صفر لیتر بنزین تا 150 هزار لیتر لیتری 24 تومان می گیریم. از بالای 250 هزار لیتر قیمت کم می شود، جایگاه ممتاز در گذشته 19 تومن می گرفت که  امسال شده 23 تومن. درجه دو لیتری 19تومان . درجه 3 لیتری 16 تومن و بی درجه هم 11 تومان.

در تعطلات نوروز معمولا کدام جایگاهها شلوغتر از بقیه است؟

جایگاههای خروجی شهر ها. در مرکز تهران خیلی کم بنزین می زنند اما عموما در خروجی ها بنزین می زنند . چرا که مملو از مسافر است و فروش بالا می رود چرا که طرف می خواهد به جاده برود و باک را پر می کند.

در مورد بنزینی که اخیرا تحت عنوان یورو 4 در شهر تهران توزیع توضیح دهید؟

قبلا یورو دو توزیع می کردیم که درصد اکتان آن زیر 85 است. بنزین سوپر هم که توزیع می شود، بدون سرب است حال آنکه رسمیت بنزین سوپر به سرب است. بنزین یوررو 4 فرمول خود را دارد . حال آنکه در ایران فرمول بنزین دست کاری شده و هر چقدر می گوییم فرمول بنزین یورو 4 را به ما بگویید نمی گویند. تبخیر این بنزین خیلی بالاست و در هر تانکر 400_500 لیتر تبخیر می شود در زمان تخلیه به مخزن هم با توجه به اینکه جداره تانکر گرم است و در مخزن ریخته می شود که خیلی سرد است این تضاد سردی و گرمی هم تبخیر دارد.

آقایان گفتند گوگرد اروپا 50  ppmاست اما ما 10 ppm گوگرد داخل بنزین یورو 4 می زنیم حال اینکه این دستکاری در فرمول بنزین است و در روان سوزی مشکل ایجاد می کند. از سوی دیگر به بنزین یورو 4 بنزن می افزایند که بسیار مضر است و در عین حال با توجه به قدیمی بودن موتور خودروهای داخلی این بنزین در تعارض با ساختار موتور خودروهای داخلی است و تولید آلودگی بیشتری می کند. خود رو سازان هم کیت مخصوص و صافی در خودروها نمی گذارند و این سبب می شود که هوا سه برابر آلایندگی داشته باشد.

در کشورهای دیگر بنزین یورو چند استفاده می شود؟

در حالی یورو 4 در ایران توزیع  می شود که در اروپا خودروها بنزین یورو 7 می زنند و در ژاپن هم بنزین یورو 11 استفاده می شود.

تا پایان سال 92،  180 جایگاههای تهران و کرج  کامل بنزین یورو 4 عرضه می کنند و در سه ماهه اول سال 93 نیز اراک و اصفهان و شیراز بنزین یورو 4 توزیع خواهند کرد . در کل 32 میلیون لیتر بنزین یورو 4 تولید می شود  که دو برابر و نیم مصرف تهران است.  


گفت و گو از: سهیلا طایی