گروه راهبرد خبرگزاری دانا- ایران
و 6 قدرت جهانی برای یک توافق نهایی در چارچوب مسایل هسته ای ایران خیز برداشته
اند و بعد از توافق حاصل شده 3 آذر در ژنو، ایران و غرب به همدیگر تعهداتی داده
اند که در صورت اجرایی شدن، گام در مرحله توافق نهایی خواهند گذاشت. در توافق برای
اقدام مشترک ژنو ایران متعهد شده است که غنی سازی خود را تا 5 درصد کاهش دهد و غرب
هم متعهد شده است، پول های بلوکه شده ایران را آزاد کند و اگر این روند، مطلوب
طرفین باشد، توافقی نهایی حاصل خواهد شد.
اما ابعاد و مختصات توافق نهایی چه خواهد بود؟ 5 عضو دایم شورای عالی امنیت سازمان ملل به همراه آلمان دقیقا چه انتظاراتی از ایران دارند؟ ایران چه انتظاراتی از جامعه جهانی و گروه 1+5 دارد؟
تغییر جایگاه ایران در جهان بعد از توافق جامع
علی بیگدلی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسایل بین الملل در گفت وگو با گروه راهبرد خبرگزاری دانا، با اشاره تبعات احتمالی توافق نهایی ایران با گروه 1+5 در زمینه مسایل هسته ای، گفت: به نظر می رسد با توافق نهایی بین ایران و 6 قدرت جهانی نوع نگرش جهانی به وضعیت ایران متفاوت می شود و ابعاد تازه ای در روابط بین ایران و جهان آغاز خواهد شد و ایران به روند جامعه جهانی برمی گردد و به نظر می رسد بی اعتمادی های بین المللی نسبت به ایران از بین خواهد رفت و ایران به عنوان یک بازیگر جدیدی وارد صحنه مناسبات بین المللی خواهد شد.
بیگدلی در ادامه با اشاره به انتظارات دقیق غرب از ایران در چارچوب توافق نهایی، اظهار داشت: الان نمی توان این مسایل را پیش بینی کرد اما به طور مشخص غربی ها دو نوع انتظار از ایران دارند. یکی از اینها اجرای محتویات موافقتنامه برای اقدام مشترک است که به مساله هسته ای ایران معطوف شده ولی انتظارات دوم، انتظارات تبعی است.
انتظارات تبعی غرب از ایران
این تحلیلگر مسایل بین الملل در توضیح «انتظارات تبعی» غرب از ایران در چارچوب توافق نهایی ایران با 5 عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان، گفت: «انتظارات تبعی» غرب از ایران ارتباط مستقیمی با محتویات توافقنامه ژنو ندارد. برای مثال غرب می خواهد ایران از جنبش هایی نظیر حماس و حزب الله حمایت نکند. جنبش هایی که غربی ها اسم آنها را تروریست گذاشته اند.
مساله حقوق بشر در ایران
این استاد دانشگاه با اشاره به مساله «حقوق بشر» در ایران، یادآور شد: یکی دیگر از این خواسته های تبعی غرب در قالب توافق نهایی، برگشتن ایران به قراردادهای جامعه جهانی است. غربی ها با متهم کردن ایران به نقض حقوق بشر در داخل کشور، مدعی هستند که ایران باید حقوق بشر را رعایت کند. البته غربی ها ادعای این را هم دارند که ایران در امور داخلی کشورهای همسایه دخالت می کند و معتقدند که ایران نباید چنین کاری انجام ندهد.
وی افزود: ممکن است در کنار مذاکرات هسته ای، غربی ها به این موضوعات هم بپردازند به همین دلیل بود که آقای ظریف گفت که غربی ها در حاشیه مذاکرات بحث هایی را در این زمینه مطرح کرده اند. به نظر می رسد این «انتظارات تبعی» غرب از ایران کمی کار ایران را سخت تر می کند.
بیگدلی در ادامه با اشاره به انتظارات دقیق غرب از ایران، در چارچوب توافق نهایی، گفت: الان آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داده که فعالیت های هسته ای ایران در قالب تعهداتش بوده و نتیجه این عملکرد در گزارش آقای آمانو مکتوب شده است و ایران هم انتظار دارد بر اساس همین تعهداتی که به آنها عمل کرده است و بعد از اعتمادسازی های لازمه، غرب هم تحریم های خود را بردارد.
برداشته شدن تحریم ها کمی زمان بر خواهد بود
این تحلیلگر مسایل بین الملل با بیان اینکه هنوز زمان بندی برداشته شدن تحریم ها مشخص نشده است، خاطر نشان کرد: در واقع هنوز مشخص نیست «چه زمانی» و در برابر «چه اصلی» باید تحریم های غرب علیه ایران شکسته خواهد شد که البته این مساله باید در توافق نهایی به صورت کاملا ریز مشخص شود و به نظر می رسد برداشته شدن تحریم ها هم کمی زمان بر خواهد بود.
بیگدلی در ادامه با اشاره به اختلافاتی که بین ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی در مورد مذاکرات هسته ای ایران با 6 قدرت جهانی، به وجود آمده است، گفت: باراک اوباما بارها ثابت کرده که در روند انجام موافقتنامه ژنو خیلی با ایران همراهی کرده است یعنی دو تا از دوستان محلی خود را ناراضی کرده تا بتواند به بندهای توافقنامه ژنو عمل کند یعنی اوباما در راه اجرای توافقنامه از عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی فاصله گرفته است. در واقع اوباما به دنبال این بوده که موافقتنامه به شکلی که صورت گرفته، اجرایی شود.
پرهیز اوباما از گزینه نظامی علیه ایران
وی افزود: رییس جمهوری ایالات متحده سعی کرده از پرداختن به مسایل نظامی پرهیز کرده است. چون سال آخر ریاست جمهوری باراک اوباما در حال سپری شدن است برای همین وی سعی دارد یادگاری از خود به جا بگذارد که در واقع طی این چند سال، حل نشدنی به نظر می رسد. برای همین بود که سفر اخیر نتایاهو به ایالات متحده آمریکا بی نتیجه باقی مانده است و شاید برای اولین بار است که چنین اتفاقی در تاریخ آمریکا رخ می دهد.
شکاف های رژیم صهیونیستی و آمریکا
بیگدلی در ادامه با تاکید بر اینکه ایران باید از شکاف های به وجود آمده بین آمریکا و رژیم صهیونیستی، گفت: ایران باید از این فرصت استفاده کند و تا زمانی که باراک اوباما در کاخ سفید حضور دارد، مذاکرات را به نتیجه مثبت برساند یعنی اگر در انتخابات بعدی جمهوری، دموکرات ها شکست بخوردند و جمهوری خواهان روی کار بیایند، مقداری کار ما در آینده مشکل تر خواهد شد.
لزوم رسیدن به توافق جامع در دوره اوباما
وی با اشاره به نحوه برخورد «جمهوری خواهان» آمریکا در برابر ایران، توضیح داد: سابقه «جمهوری خواهان» بیانگر این است که آنها نسبت به ایران همیشه سوظن های شدید داشتند و همیشه هم در برابر ما خشن عمل کرده اند مثلا ایران در زمان جرج بوش در مورد مسایل عراق با آمریکا همکاری می کرد که در همان مقطع از طرف جمهوری خواهان، ایران «محور شرارت» لقب کرد. از طرف دیگر حزب جمهوری خواه آمریکا رابطه تنگاتنگی با اسرائیل دارد و بیشر اسلام هراسی و ایران هراسی را در دنیا تبلیغ می کنند.
فاصله گرفتن آمریکا و اتحادیه اروپا
این استاد دانشگاه با اشاره به نقش کشورهای اروپایی حاضر در مذاکرات، در انعقاد توافق نهایی با ایران، اظهار داشت: اتحادیه اروپا کم کم در حال فصله گرفتن از ایالات متحده است که یکی از نشانه های این فاصله گرفتن آنها، در بحران اوکراین نمود پیدا کرد و آلمان و انگلستان اعلام کردند که بسته های تحریمی پیشنهادی آمریکا علیه روسیه را نمی پذیرند.
بیگدلی ادامه داد: از طرف دیگر آمریکایی ها در سراسر جهان و اورپا دست به جاسوسی و شنود از سیاستمداران زدند که این مساله نشان می دهد که آمریکا از مقام اولی خود در حال سقوط است و یک چهره نامطلوبی از خود در دنیا به جا می گذارد و برای همین اتحادیه اروپا هم خیلی قطعی طرفدار آمریکا نیست و با سفر کاترین اشتون به ایران هم نشانه های مثبتی برای ما داشت.
وی در پاسخ به این سوال که «چرا فاصله گرفتن اتحادیه اروپا از ایالات متحده به نفع ایران است»، توضیح می دهد: چون اتحادیه اروپا تا سال 2015 همچنان با مشکلات اقتصادی و بحران مالی روبه رو است و دنبال بازار جدیدی است که میزان بیکاری حوزه خود را کاهش دهد و سفر اشتون به ایران می تواند در مرادوات اقتصادی بین ایران و اتحادیه اروپا هم تاثیر به سزایی بر جای بگذارد.
احتمال نقض عهد طرفین کم است
این تحلیلگر مسایل سیاسی «نقض عهد» ایران و 6 کشور طرف مذاکره نامحتمل قلمداد کرد و گفت: به نظر من احتمال «نقض عهد» ایران و 6 قدرت جهانی بعد از توافق نهایی، بسیار اندک است چون اگر قرار بود نقض عهدی صورت بگیرد، با نفوذی که «آیپک» در آمریکا و نظام سیاسی، اقتصادی آنجا دارد، باید انتظار می داشتیم که اصلا موافقتنامه ای صورت نگیرد اما به نظر می رسد که اوباما ناخواسته به نفع ما در برابر اسرائیل و عربستان ایستاده است.
بیگدلی در یک تحلیل کلی از مذاکرات ایران با 6 قدرت جهانی در سطح کارشناسی و هیات های بلندپایه، اظهار داشت: تا الان مذاکرات به صورت خوبی پیش رفته است و با مذاکرات ژنو مناسبات بین المللی ما تغییر کرده است و سیاست خارجی ما از حالت رکود و انسدادی که گریبانگیرش شده بود، بیرون آمده است. سفر کاترین اشتون هم به ایران ممکن است همکاری های اتحادیه اروپا با ما را افزایش بدهد چون اشتون نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا است.
