نقش ترکمن ها و کردها در انتخابات چهارم عراق

گروه راهبرد خبرگزاری دانا- تنها ساعاتی به انتخابات پارلمانی عراق باقی مانده‌است و رقابت میان گروه ها و جریان های مختلف در اوج خود قرار دارد. تمامی گروه‌ها سعی در کسب کرسی‌های بیشتری از تنها نهاد قانون‌گذاری عراق دارند چرا که در دست داشتن کرسی‌های بیشتر به معنی داشتن سهمی بیشتر در آینده عراق است. بر عهده داشتن وظیفه انتخاب رییس جمهوری و تایید نخست وزیر توسط این مجلس اهمیت ویژه‌ای به این انتخابات می‌بخشد.

با بیمار شدن رییس جمهوری، جلال طالبانی و ادامه درمان وی در خارج از کشور نه تنها سنی‌ها و شیعیان بلکه رقیب همیشگی طالبانی‌ها یعنی حزب دموکرات کردستان نیز برای کسب پست ریاست جمهوری کشور خیز برداشته‌اند. از طرفی بالاگرفتن اختلافات میان دولت مرکزی و دولت اقلیم کردستان در ماه های گذشته بر سر نحوه اداره مناطق مورد مناقشه مانند کرکوک و نیز نحوه تقسیم درآمد نفتی حاصل از مناطق تحت کنترل دولت اقلیم کردستان بر حساسیت‌های موجود بخصوص برای کردها افزوده‌است. از طرفی تعلق نصف کرسی‌ها در کرکوک به ترکمن ها و اعراب و عدم موفقیت کردها در کسب اکثریت در دور گذشته انتخابات، انگیزه بیشتری را برای کردها در اقلیم کردستان بوجود آورده‌است. در آن سوی رقابت نیز ترکمن‌ها با اتحاد بیشتری وارد کارزار انتخاباتی شده و حتی صحبت از حضورشان با لیست واحد به میان آمد. ترکمن‌ها تلاشی بیش از پیش برای ایفای نقشی موثر در این انتخابات دارند چرا که چهار سال آینده عراق و اقلیم کردستان آبستن حوادثی بسیار مهم است.

علی‌رغم اینکه جمعیت قابل توجهی از ترکمن‌ها شیعه مذهب هستند، در دوره گذشته با نزدیک شدن به جریان سنی رای خود را به نفع آنها در صندوق ریختند ولی در این دوره کردها سعی دارند با جذب رای آنها موقعیت خود را بهبود بخشند. کاهش رای اتحادیه میهنی کردستان شرایط بهتری را برای حزب دموکرات کردستان برای در دست گرفتن ابتکار عمل در مذاکرات با گروه‌های غیرکرد بوجود آورده‌است. از طرفی با توجه به اینکه دولت اقلیم کردستان و ریاست این اقلیم در دست حزب دموکرات است قابلیت چانه‌زنی برای گرفتن امتیازها در مقابل ایجاد اتفاق هم از طرف اعراب و هم از طرف ترکمن‌ها بیشتر می‌شود. ولی آنچه که آشکار است در صورت عدم اتفاق گروه های مختلف ترکمن امکان تاثیرگذاری در انتخابات برای جمعیت حدودا دو و نیم میلیونی آنها که 9 درصد جمعیت کل عراق را تشکیل می‌دهد، نخواهدبود.

تمرکز جمعیت ترکمانان در استان های شمالی عراق مانند نینوا، دهوک، کرکوک و حتی اربیل و سکونت آنها در مناطق نفت‌خیز موصل، كركوك و طوزخورماتو، حکومت اقلیم کردستان را بر آن داشته‌است با اعمال فشار از یک سو و نزدیک شدن به آنها بخصوص در روزهای انتخابات از سویی دیگر و بعضا اتحاد با عرب ها در مقابل ترکمن‌ها سعی در کاهش تاثیرگذاری گروه‌های ترکمن داشته‌ باشد. ایجاد فضای رعب و وحشت، آزار و اذیت ترکمن‌ها و دستگیری بی‌دلیل آنها توسط نیروهای پیشمرگه حکومت اقلیم کردستان و قربانی شدن صدها نفر از ترکمن‌ها در عملیات های کور و جهتدار تروریستی در سال های پس از سقوط رژیم بعث و نیز تلاش کردها برای تغییر در دموگرافی مناطق نفت خیز بخصوص کرکوک به نفع خود با کوچ کردهای سایر مناطق، نتوانسته ترکمن‌ها را از صحنه سیاسی خارج کند و آنها با مقاومت در برابر این هجمه‌های نابرابر و تلاش برای تاسیس استان هایی جدید سعی در حضور موثر در عرصه سیاسی عراق و ایفای نقشی سازنده در آینده این کشور دارند. رویارویی بین دو گروه ترکمن و کرد در کرکوک پررنگتر به چشم می‌خورد. از طرفی اصرار ترکمن ها به تاسیس استانی جدید در طوزخورماتو در ماه های اخیر باعث بالا گرفتن تنش میان کردها و ترکمن‌ها شده‌است.

اگرچه در ماه های اخیر شاهد رابطه‌ پرتنش میان کردها و دیگر گروه ها بودیم ولی با نزدیک شدن به روزهای انتخابات و تلاش کردها برای همراه کردن گروه‌های مختلف برای در دست گرفتن ریاست جمهوری عراق و برخی از وزارتخانه‌های کلیدی شرایط جدیدی برای گروه‌های مختلف اقلیم کردستان نیز فراهم آمده‌است. تحولات و رویدادهای چهار سال گذشته عراق باعث تغییر در چینش و رابطه طیف ها و احزاب مختلف شده‌است به طوریکه در انتخابات پیش رو شاید شاهد همراهی متحدان جدید در رقابت انتخاباتی باشیم و این موضوع خود شرایطی جدید را برای این دوره انتخابات مجلس رقم خواهد زد. به جرات می‌توان انتخابات چهارم را مهمترین انتخابات عراق جدید دانست بنا بر این علی‌رغم گمانه‌زنی ها در مورد ائتلاف احزاب مختلف احتمال تشکیل ائتلاف‌های پیش‌بینی نشده وجود دارد. به طور حتم روزهای پس از انتخابات روزهایی پر تکاپو و شاید پرتنش در فضای سیاسی عراق خواهد بود.

امین فضلی- تحلیلگر سیاسی