از چشم اسفندیار تا کمان آرش در اختیار کشورهای آنسوی خلیج فارس

به گزارش گروه انرژی خبرگزاری دانا، تحریم های نفتی غرب علیه کشورمان سبب شد تا صنعت نفت ایران بیشتر از ناحیه میادین مشترک نفت و گاز متضرر شود، چرا که با خروج غول های نفتی از صنعت نفت و گاز کشورمان برداشت های همسایگان از میادین مشترک 9 برابر شد.

همین مساله سبب شد تا با روی کارآمدن دولت یازدهم، در دور جدید قراردادهای نفتی توجه ویژه ای به میادین مشترک صورت بگیرد و در عین حال در اعتبارات طرح های سرمایه ای سال ٩٣ شرکت ملی نفت ایران تصویب کرد که، سهم میادین مشترک نفت و گاز از این اعتبارات حدود ١٤ میلیارد دلار؛ معادل ٧٧.٧ درصد درنظر گرفته شود.

در حال حاضر حداقل ۱۵ مخزن نفتی مشترک بین ایران و کشورهای همسایه وجود دارد، در این بین مخازن مشترک واقع در خشکی در همجواری کشور عراق قرار دارند و سایر مخازن در خلیج فارس و دریای عمان واقع‌اند.

میادین مشترک با عراق که در طول مرز مشترک ایران و عراق واقع شده اند، که عبارتند از: میدان نفت‌شهر، میدان دهلران، میدان پایدار غرب، میدان نفتی آذر، میدان نفتی آزادگان و میدان نفتی یادآوران.

میادین مشترک با عربستان سعودی در طول مرز مشترک آبی این دو کشور قرار گرفته و  ۴ میدان نفتی اسفندیار، فروزان، فرزاد A (فارس ۱) و فرزاد B (فارس ۲) هستند.

در طول مرز مشترک آبی ایران و قطر، میدان نفتی رشادت قرار دارد و در طول مرز مشترک آبی ایران و کویت، میدان نفتی و گازی آرش قرار دارد و تنها میدان مشترک نفتی ایران با عمان، میدان نفتی بوخای غربی است.

در طول مرز مشترک آبی ایران و امارات عربی متحده هم  میدان نفتی فرزام،  میدان نفتی نصرت،  میدان نفتی مبارک و میدان نفتی سلمان در مجاورت مخازن اماراتی قرار دارند.

میدان یادآوران

این میدان، یکی از میدان‌های نفتی ایران است که در استان خوزستان در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهر اهواز و شمال خرمشهر، در منطقه کوشک-حسینیه واقع است. این میدان از ترکیب دو میدان یا تاقدیس حسینیه و کوشک تشکیل شده‌است. ابعاد میدان ۱۵ در ۴۵ کیلومتر است. حجم نفت در جای این میدان نفتی ۱۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون بشکه برآورد می‌شود. این میدان در مجاورت میدان سنباد که یکی از میدان‌های نفتی عراق است قرار دارد. از این میدان دو نوع نفت سنگین (API 18) و نفت سبک (API 38) به ترتیب از دو لایه سروک و فهلیان تولید می‌شود.

در شرایط فعلی عراق با برداشت روزانه 210 هزار بشکه نفت از میدان آزادگان جنوبی بیش از چهار برابر ایران از این میدان مشترک طلای سیاه برداشت می کند و با پیشی گرفتن از ایران حالا شتاب در طرح توسعه میادین سندباد (مشترک با یادآوران ایران)، بدری (مشترک با میدان آذر ایران) و سایر میادین مشترک نفتی را در دستور کار قرار داده است.

با گذشت 6 سال از امضای قرارداد 2.5 میلیارد دلاری طرح توسعه میدان یادآوران با شرکت ساینوپک چین، شرکت ملی نفت ایران رسما این شرکت را از میدان نفتی یادآوران کنار گذاشت.

علی ایرانپور نماینده مبارکه و عضو فراکسیون نفت و گاز مجلس با اشاره به اهمیت میادین مشترک نفت و گاز با عراق به خبرنگار گروه انرژی خبرگزاری دانا گفت: نباید اجازه بدهیم میادین مشترک با عراق به سرنوشت میادین مشترک با قطر دچار شده و در برداشت از این میادین نفت و گاز از همسایه خود عقب بیفتیم.

ایرانپور اهمیت دیگر برداشت از میادین مشترک با عراق را افزایش صادرات عنوان کرده و افزود: اگر میادین مشترک با عراق فعال شده و برداشت از آنها افزایش یابد می توانیم امیدوار باشیم که جایگاه ایران در اوپک تثبیت شود.

نماینده مبارکه تصریح کرد: باید از ظرفیت داخلی و خارجی برای برداشت بهینه از میادین مشترک و عقب نماندن از دیگر کشورها استفاده کنیم.

عضو فراکسیون نفت و گاز مجلس تاکید کرد: با در نظر گرفتن مصالح ملی باید هر چه سریعتر نسبت به برداشت از میدان های مشترک با عراق اقدام کنیم  و با انتخاب پیمانکاران متعهد بهره برداری از این میادین را در دستور کار قرار دهیم.

میدان فروزان

یکی از میادین مشترک نفتی _ گازی ایران در منطقه خلیج فارس میدان فروزان است که در ناحیه خارک با کشور عربستان مشترک است.

هدف اصلی از اجرای طرح توسعه میدان فروزان که عربها آن را مرجان نامیده اند، افزایش تولید نفت خام به میزان 65 هزار بشکه در روز، ساخت تاسیسات جدید برای ارسال گازهای همراه نفت به جزیره خارگ به منظور جلوگیری از سوزاندن آن، بررسی ظرفیت افزایش بیشتر تولید فروزان و شناسایی لایه های جدید تولیدی آن اعلام شده است. در حال حاضر دو کشور ایران وعربستان به صورت جداگانه از این میدان برداشت می کنند.

میدانهای نصرت و مبارک

ناحیه سیری میدانهای نصرت و مبارک را در بر می گیرد که هر دو میدان با امارات مشترک است. میدان نصرت که در امارات با نام فاتح شناخته می شود توسط دو کشور و به صورت جداگانه مورد بهره برداری قرار گرفته است که بنا بر اعلام منابع آگاه ایران سهم ناچیزی از این میدان برداشت می کند.

این در حالی است که بر اساس توافق صورت گرفته بین ایران و امارات میدان مبارک به صورت یکجانبه از سوی امارات و شرکت نفت الهلال  مورد بهره برداری قرار گرفته و این کشور عربی متعد شده بر اساس میزان برداشت خود 50 درصد را به ایران اختصاص دهد.

البته کارشناسان معتقدند که مخزن مبارک تنها متعلق به ایران است و بر خلاف ادعای امارات عربی متحده، تنها از دید ساختار زمین‌شناسی میان دو کشور مشترک است.

میدان هنگام

میدان نفتى هنگام نیز با کشور عمان مشترک است و به گفته مسوولان هم اکنون طرح جامع توسعه این میدان درحال تهیه است. این در حالی است که در مورد بهره‌برداری از میدان مشترک نفتی با عمان، ایران به نوعی توافق با همسایه جنوبی دست یافته، اما  تاکنون از این مرحله فراتر نرفته است.

میدان سلمان

میدان سلمان یکی دیگر از میادین مشترک ایران با کشور امارات است که در ابوظبی با نام البخوش معروف است. در حالی که 70 درصد مالکیت این میدان در اختیار ایران است و امارات تنها از 30 درصد حق برداشت برخوردار است ، اما این کشور عربی نزدیک به هفت سال است که از این میدان برداشت می کند.

اگر چه  طرح توسعه میدان مشترک نفت و گاز سلمان به منظور دستیابی به افزایش تولید پنجاه هزار بشکه نفت خام در روز و پانصد میلیون فوت مکعب گاز طبیعی و شش هزار بشکه میعانات گازی مازاد بر تولید کنونی در روز، به تصویب رسیده، اما شواهد حاکی از آن است که به دلیل برداشت امارات و مهاجرت گاز به سمت مخزن شریک عربی سهم ایران از این میدان به حدود 50 درصد کاهش یافته است.

در همین حال پروژه توسعه میدان سلمان که پیش از این قرار بود تحت عنوان قراردادی به نام کرسنت گاز اماراتی ها را تامین کند، به دلیل عدم تامین منافع ایران معلق مانده و قرار است به عنوان طرحی در راستای جلوگیری از سوزانده شدن 150 میلیون فوت مکعب گاز توسط یک خط لوله 285 متری گاز این میدان به عسلویه فرستاده شود.

میدان اسفندیار

میدان اسفندیار یکی دیگر از میادین مشترک ایران در خلیج فارس است که با کشور عربستان مشترک بوده و مسوولان شرکت ملی نفت امیدوارند مشکلات مالی اجرای این طرح در آینده نزدیک برطرف شود.

میدان آرش

از سوی دیگر، میدان آرش که مورد اختلاف ایران و کشورهای کویت و عربستان است، بین ایران و کویت و کویت و عربستان مشترک است  و طی چند سال گذشته به صورت مشترک مورد بهره‌برداری این دو کشور عربی قرار گرفته است.

برداشت دو کشور عربی از این میدان در حالی صورت می گیرد که در سال ۲۰۰۱، کشور کویت مانع از عملیات اکتشاف و حفر چاه از سوی ایران در آبهای این میدان شد و ایران نیزبا اعلام اعتراض به کویت عملیات اکتشاف از این میدان را متوقف کرد و از آن زمان مذاکره در خصوص این میدان نفتی بین ایران و کویت در حال انجام است که متاسفانه تا کنون نتیجه ای از این مذاکرات حاصل نشده است.

بدین ترتیب با وجود اینکه ایران معتقد است نیمی از این میدان که در کویت با نام الدوره شناخته می شود متعلق به کشورمان است، مقامات کویتی سهم خود را بیش از سهم ایران می دانند.

ایران سهم خود از این میدان را 42 میلیون بشکه نفت خام و65.5 میلیون بشکه میعانات گازی تخمین می زند.

میدان عظیم پارس جنوبی

اما ایران در بزرگترین مخزن گازی جهان با عنوان پارس جنوبی که قطر آن را گنبد شمالی می نامد، نیز با این کشور عربی شریک است.

در حالی که قطر 10 سال زودتر از ایران به صرافت برداشت از این میدان عظیم گازی افتاده به نظر می رسد در بخش برداشت از گاز نیز حل اختلافات گازی  بین کشورمان و شریک قطری نیاز به زمانی طولانی دارد.

با توجه به اهمیت بسیار زیادی که میدانهای مشترک برای منطقه دارند و بهره برداری بی رویه کشورهای همسایه از این میدانهای مشترک ایران باید در راستای جبران زیانهایی که تا کنون متوجه کشور شده است و افزایش درآمد  از مخازن مشترک توجه ویژه ای به این میادین داشته باشد.


گزارش از: سهیلا طایی