اسماعیل
چراغی، جامعه شناس و استاد دانشگاه در
گفت و گو با گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا(داناخبر) با بیان اینکه یکی از مهم
ترین ارزش ها دینی ما برای مومنان آراسته بودن به صداقت و راستگویی و تطبیق گفتار
و کردار است، عنوان کرد: بر اساس آیات قرآن کریم عدم صداقت، خشم و غضب خداوند را بر می
انگیزد، آنچنان که خدواند می فرماید: « یا أَیُّها الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لاتَفعَلُونَ» چرا چیزی را که می گویید عمل نمی کنید؟ (سوره مباركه صفّ آیه 2)
وی ادامه داد: همانطور که بر اساس مبانی اسلامی گفته می شود که باید میان گفتار و کردار تطبیق وجود داشته باشد، در آموزه های جامعه شناسی نیز به «نقش اجتماعی» و آنچیزی که جامعه از افراد انتظار دارد سخن می گوید، که به دو صورت قابل اعمال است؛ «نقش محول» و «نقش محقق»، نقش محول در واقع آن آنچیزی است که جامعه از افراد انتظار دارد و نقش محقق در تعریف ایفای نقش آنگونه که خود شخص، تشخیص می دهد، انجام می گیرد.
مخالفت تعمدی در ایفای نقش های اجتماعی ناشی از عدم صداقت در جامعه
این استاد دانشگاه تصریح کرد: شهروند خوب، شهروندی است که نقش محول را بپذیرد و انجام دهد اما متاسفانه در فرهنگ عمومی ما افراد وظایف خود را به صورت تشخیصی (نقش محقق) انجام می دهند.
وی افزود: همه ما بر اساس نقش اجتماعی مان وظایفی داریم، و باید آنقدر صریح و شفاف باشیم تا دچار خودسانسوری نشویم.
چراغی سه دلیل عمده را برای انجام ندادن ارزش ها و هنجارهای در جامعه به صورت امری محول برشمرد و اظهار کرد: به دلیل عدم آگاهی از اقتضائات نقش فردی، مخالفت تعمدی و ناتوانی در ایفای نقش اجتماعی، افراد از انجام نقش محولانه سر باز می زنند.
این کارشناس جامعه شناسی عمده ترین دلیل این امر در جامعه را مخالفت تعمدی با آنچه بدان اعتقاد دارند دانست و تاکید کرد: مهم ترین دلیل آن، عدم صداقت در جامعه است.
چراغی دلیل اصلی این مخالفت ها را مخدوش شدن اعتماد اجتماعی و سرمایه های اجتماعی عنوان و تاکید کرد: آنچیزی که درتعاملات انسانی، سرمایه اجتماعی تلقی می شود همان اعتماد عمومی است. چراکه اگر اعتماد متقابل وجود داشته باشد، رفتارها صورت سامان یافته به خود می گیرد و اگر اعتماد نداشته باشیم، ناگزیر به خود سانسوری می شویم و آنچه در ضمیرمان است مکشوف نمی کنیم.
وی به جوامع روستایی اشاره کرد و گفت: روستاییان، صادق و صمیمی اند و دلیل آن وجود حس اعتماد اجتماعی میان آنها است، اما در زندگی مدرن اعتماد عمومی مخدوش و دیگر هراسی ایجاد شده است.
دورویی و نفاق خصوصیت انسان مدرن
این جامعه شناس به سخنی از استاد مطهری اشاره کرد که ایشان گفته اند: تفاوت میان انسان مدرن و سنتی را در نفاق بیشتر می داند و معتقد است: دورویی و نفاق از خصوصیت انسان مدرن است.
وی افزود: اگر بخواهیم زیست مومنانه داشته باشیم باید با صداقت به حرفی که می زنیم عمل کنیم، اما ما فاصله گرفته ایم و رفتارهایمان آمیزه ای از رفتارهای مدرن غربی و زیست مومنانه است، که منجر به مخدوش شدن سیمای مومنانه مان در جامعه است.
تفاوت رفتار فردی و سیاسی جوامع غربی
چراغی با بیان اینکه جوامع غربی در رفتارهای فردی شان با صداقت عمل می کنند گفت: غربی ها در روابط فردی شان تعارفی نیستند، و به صورت صریح خواسته هایشان را بیان می کنند، غربی بودن به این معنا نیست که معقولات انسانی از جامعه آنها رخت بر بسته، آنها برخی از آموزه های دینی ما راگرفته اند و با اینکه جامعه دینی ندارند اما دینی عمل می کنند.
وی ادامه داد: اما برخلاف زندگی فردی غربی ها در روابط سیاسی شان، ندارد. چراکه با صداقت نمی توانند اهداف سرمایه داری خود را پیش ببرند.
تعارفی بودن هزینه هایی برای جامعه مان به دنبال دارد
این استاد دانشگاه به وجود فرهنگ تعارف در جامعه اشاره کرد گفت: تعارفی بودن به ارزش های دینی، خویشاوندی ما آسیب وارد می کند.
وی اظهار کرد: فرهنگ تعارف در ذات دین ما وجود ندارد و از آن جهت که شفافیت در روابط را از میان می برد هزنیه های انسانی و اجتماعی را به دنبال دارد، که یکی از آنها دروغگویی و عدم صداقت است.
