آگهی های بازرگانی اگرچه روشی مناسب برای فروش و رقابت در تولید است، ولی محتوای آن ها موجب گسترش فرهنگ مصرف گرایی در جامعه می شود.
به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) از ساعت پنج بعد از ظهر جمعه 11 مهر ماه سال 1337 خورشیدی، زمانی که نخستین برنامه تلویزیونی در ایران پخش شد، به آگهی های بازرگانی به عنوان یک منبع درآمدزایی برای رسانه توجه ویژه شد و از آن زمان تا امروز صدا و سیما، انحصار پیام های تبلیغاتی دیداری و شنیداری کشور را در دست دارد.
بر اساس تحلیل ایرنا، هر چند که پیام های بازرگانی می تواند به فضای رقابت اقتصادی در جامعه کمک کند و تولید ملی را افزایش دهد، ولی توجه نکردن به نیاز مخاطبان، نحوه و زمان پخش این پیام ها، می تواند آسیب های جبران ناپذیری برای فرد و جامعه داشته باشد.
رواج مصرف گرایی
یکی از مهمترین آسیب های آگهی های بازرگانی برای خانواده و جامعه، رواج فرهنگ مصرف گرایی و تغییر سبک زندگی است؛ زیرا آگهی های بازرگانی و تجاری بیش از آن که اطلاعات دقیقی راجع به کیفیت محصولات در اختیار خریداران قرار دهند، فرهنگ مصرف گرایی و خرید انبوه را در جامعه ترویج می کنند.
پولی که از جیب بیننده خارج می شود
«حسین راغفر» اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا، با اشاره به پیام های تبلیغاتی پخش شده از رسانه ملی گفت: هر چند که صاحبان کالا و خدمات برای تبلیغ هزینه های گزافی می کنند ولی بعد از مدتی، چند برابر این هزینه ها، بابت سود فروش کالا از جیب مردم پول می گیرند.
در همین حال «حسین آقاجانی» مردم شناس و مدرس دانشگاه، با اشاره به رعایت نشدن شرایط مختلف مخاطب برای پخش آگاهی های بازرگانی در رسانه ملی گفت: اگر یک برنامه چند دقیقه ای برای تبلیغ یک کالا در رسانه ملی پخش می شود، مخاطب آن تمامی اقشار جامعه هستند و با توجه به این که تمامی مردم ایران یک سبک زندگی واحد ندارند تبلیغات بازرگانی نمی تواند معرف خوبی برای زندگی تمامی مردم باشد.
وی در ادامه با یادآوری نیازهای طبقات مختلف جامعه و لزوم توجه به آن در پیام های تبلیغاتی، اظهار داشت: بهتر است برای تبلیغ کالاهای مورد نیاز هر قشر یک برنامه خاصی ساخته شود تا جامعه دچار تضاد و دوگانگی نشود.
بی تناسبی آگهی با فرهنگ ایرانی
همخوان نبودن پیام های بازرگانی با شیوه زندگی و فرهنگ اکثریت افراد جامعه، یکی دیگر از آسیب هایی است که موجب دوگانگی و تضاد در جامعه می شود.
در این زمینه حسین راغفر نیز بر این باور است: تبلیغات پخش شده از تلویزیون که اصولا بر اساس مادیات است با فرهنگ ما همخوانی ندارد و این خود باعث دوگانگی می شود.
وی با اشاره به محتوای این آگهی ها، گفت: بسیاری از پیام هایی که از این طریق به مخاطب انتقال داده می شود، خلاف ارزش های فرهنگی ملی و دینی ما در جامعه است.
راغفر با اشاره به ناهنجاری های به وجود آمده در سطح جامعه گفت: ریشه شکل گیری برخی از ناهنجاری های اجتماعی در پیام های تبلیغاتی است که از رسانه ملی پخش می شود.
آگهی و کمک به واردات
در شرایطی که کشور سخت زیر فشار تحریم های خارجی است و نیاز به شکوفایی در بخش های تولیدی دارد، رسالت رسانه ملی این است که با تبلیغ کالای ایرانی، زمینه مصرف آن را در کشور فراهم کند ولی می بینیم که پیام های بازرگانی به جولانگاهی برای تبلیغ تلویزیون های کره ای، برنج هندی و ماهیتابه های خارجی تبدیل شده است.
حسین آقاجانی در این زمینه گفت: اگر ما تمرکز خود را در پیام های تبلیغاتی بر روی کالاهای خارجی بگذاریم علاوه بر زمینه سازی برای فروش آن ها، می توانیم صادرات به کشورهای خارجی نیز داشته باشیم.
چه باید کرد؟
یکی از نیازهای کنونی کشور ایجاد تلویزیون خصوصی و شکستن انحصار تبلیغات در دست صدا و سیما است؛ زیرا رسانه یی که عنوان ملی را برای خود به یدک می کشد نمی تواند چندین ساعت از برنامه های خود را به پخش پیام های بازرگانی اختصاص دهد.
نظارت بر سازمان صدا و سیما و درآمدهای آن یکی دیگر از راهکارهایی است که می تواند میزان پخش آگاهی های بازرگانی را کاهش دهد. قوای سه گانه ی کشور در این زمینه باید با یک برنامه مدون بر فعالیت های صدا و سیما نظارت بیشتری داشته باشند.
در این پیوند راغفر معتقد است امروزه نهادهای مختلف که باید صدا و سیما را به خاطر عملکرد آن مورد نقد قرار دهند هجمه ها را علیه وزارتخانه هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز کرده اند و این خود باعث می شود ما اصل را رها کرده و به دنبال مسایل فرعی برویم.
بر اساس تحلیل ایرنا، هر چند که پیام های بازرگانی می تواند به فضای رقابت اقتصادی در جامعه کمک کند و تولید ملی را افزایش دهد، ولی توجه نکردن به نیاز مخاطبان، نحوه و زمان پخش این پیام ها، می تواند آسیب های جبران ناپذیری برای فرد و جامعه داشته باشد.
رواج مصرف گرایی
یکی از مهمترین آسیب های آگهی های بازرگانی برای خانواده و جامعه، رواج فرهنگ مصرف گرایی و تغییر سبک زندگی است؛ زیرا آگهی های بازرگانی و تجاری بیش از آن که اطلاعات دقیقی راجع به کیفیت محصولات در اختیار خریداران قرار دهند، فرهنگ مصرف گرایی و خرید انبوه را در جامعه ترویج می کنند.
پولی که از جیب بیننده خارج می شود
«حسین راغفر» اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا، با اشاره به پیام های تبلیغاتی پخش شده از رسانه ملی گفت: هر چند که صاحبان کالا و خدمات برای تبلیغ هزینه های گزافی می کنند ولی بعد از مدتی، چند برابر این هزینه ها، بابت سود فروش کالا از جیب مردم پول می گیرند.
در همین حال «حسین آقاجانی» مردم شناس و مدرس دانشگاه، با اشاره به رعایت نشدن شرایط مختلف مخاطب برای پخش آگاهی های بازرگانی در رسانه ملی گفت: اگر یک برنامه چند دقیقه ای برای تبلیغ یک کالا در رسانه ملی پخش می شود، مخاطب آن تمامی اقشار جامعه هستند و با توجه به این که تمامی مردم ایران یک سبک زندگی واحد ندارند تبلیغات بازرگانی نمی تواند معرف خوبی برای زندگی تمامی مردم باشد.
وی در ادامه با یادآوری نیازهای طبقات مختلف جامعه و لزوم توجه به آن در پیام های تبلیغاتی، اظهار داشت: بهتر است برای تبلیغ کالاهای مورد نیاز هر قشر یک برنامه خاصی ساخته شود تا جامعه دچار تضاد و دوگانگی نشود.
بی تناسبی آگهی با فرهنگ ایرانی
همخوان نبودن پیام های بازرگانی با شیوه زندگی و فرهنگ اکثریت افراد جامعه، یکی دیگر از آسیب هایی است که موجب دوگانگی و تضاد در جامعه می شود.
در این زمینه حسین راغفر نیز بر این باور است: تبلیغات پخش شده از تلویزیون که اصولا بر اساس مادیات است با فرهنگ ما همخوانی ندارد و این خود باعث دوگانگی می شود.
وی با اشاره به محتوای این آگهی ها، گفت: بسیاری از پیام هایی که از این طریق به مخاطب انتقال داده می شود، خلاف ارزش های فرهنگی ملی و دینی ما در جامعه است.
راغفر با اشاره به ناهنجاری های به وجود آمده در سطح جامعه گفت: ریشه شکل گیری برخی از ناهنجاری های اجتماعی در پیام های تبلیغاتی است که از رسانه ملی پخش می شود.
آگهی و کمک به واردات
در شرایطی که کشور سخت زیر فشار تحریم های خارجی است و نیاز به شکوفایی در بخش های تولیدی دارد، رسالت رسانه ملی این است که با تبلیغ کالای ایرانی، زمینه مصرف آن را در کشور فراهم کند ولی می بینیم که پیام های بازرگانی به جولانگاهی برای تبلیغ تلویزیون های کره ای، برنج هندی و ماهیتابه های خارجی تبدیل شده است.
حسین آقاجانی در این زمینه گفت: اگر ما تمرکز خود را در پیام های تبلیغاتی بر روی کالاهای خارجی بگذاریم علاوه بر زمینه سازی برای فروش آن ها، می توانیم صادرات به کشورهای خارجی نیز داشته باشیم.
چه باید کرد؟
یکی از نیازهای کنونی کشور ایجاد تلویزیون خصوصی و شکستن انحصار تبلیغات در دست صدا و سیما است؛ زیرا رسانه یی که عنوان ملی را برای خود به یدک می کشد نمی تواند چندین ساعت از برنامه های خود را به پخش پیام های بازرگانی اختصاص دهد.
نظارت بر سازمان صدا و سیما و درآمدهای آن یکی دیگر از راهکارهایی است که می تواند میزان پخش آگاهی های بازرگانی را کاهش دهد. قوای سه گانه ی کشور در این زمینه باید با یک برنامه مدون بر فعالیت های صدا و سیما نظارت بیشتری داشته باشند.
در این پیوند راغفر معتقد است امروزه نهادهای مختلف که باید صدا و سیما را به خاطر عملکرد آن مورد نقد قرار دهند هجمه ها را علیه وزارتخانه هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز کرده اند و این خود باعث می شود ما اصل را رها کرده و به دنبال مسایل فرعی برویم.
