چرا اتحادیه اروپا از داعش هراس دارد؟

گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) – بهزاد احمدی لفورکی: دولت اسلامی شام و عراق (ISIS) با تصرف بخش های به نسبت گسترده ای از خاک سوریه و عراق، از رقه تا نزدیکی های بغداد، از گروهی تروریستی به ارتشی تروریستی ارتقا یافته و چنان اعتماد به نفسی یافته که رهبر آن در انظار عمومی ظاهر می شود و اعلام خلافت می کند.

واکنش اتحادیه اروپا به حملات گسترده نظامی پیکار جویان داعش در عراق اما دیرهنگام بود. در واقع، فقط دو هفته بعد از پیشروی های نظامی پیکارجویان داعش بود که وزرای خارجه اتحادیه در نشست خود در لوکزامبورگ اقدامات این گروه را به شدت محکوم کردند و با ابراز نگرانی بسیار از بروز بحرانی انسانی در عراق، خواستار افزایش کمک های بشردوستانه به این کشور از پنج به 12میلیون یورو شدند.  

بررسی شرایط کنونی، با مدنظر قراردادن پیامدهای آتی نشان می دهد که اتحادیه اروپا با مجموعه گسترده ای از مسایل و تهدیدها از سوی پیکارجویان داعش روبه روست:

تهدید تروریسم سلفی
 
مواضع و اقدامات رهبران اروپا نشان می دهد که اغلب آنها از تهدید تروریستی داعش آگاهند. سخنان گیلز دی گرچوف، هماهنگ کننده امور ضدتروریسم اتحادیه اروپا مبنی بر تهدید قریب الوقوع داعش برای اتحادیه اروپا، یا سخنان دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا، دال بر این ادعاست.

اما باید توجه کرد تهدید تروریستی داعش علیه اتحادیه اروپا ابعاد مختلفی خواهد داشت. نخست اینکه گسترش داعش در منطقه، خود به خود ضربه ای جدی علیه جنگ جهانی غرب به رهبری آمریکا علیه تروریسم است.

داعش در حال حاضر توانسته حمایت گروه های تروریستی بسیاری را در منطقه از جمله شاخه آفریقایی القاعده، شاخه یمنی القاعده و برخی از اعضای جبهه النصره در سوریه را به دست آورد و بر گستره تهدید تروریستی خود بیفزاید.

دوم اینکه داعش عملا غرب را به حمله مستقیم تهدید کرده است (بیانیه این گروه در ژانویه2014) و سوم اینکه بازگشت پیکارجویان داعش به کشورهای خود در اروپا، نه تنها می تواند به گسترش افکار جهادی آنها در مناطق حساس اروپا ازجمله بالکان کمک کند، بلکه می تواند به تشکیل سلول های تروریستی در خاک اروپا سرعت بخشد.

فاجعه انسانی

همان طور که در بیانیه وزرای خارجه اتحادیه اروپا نیز آمده، فاجعه انسانی رخ داده به واسطه حملات وحشیانه داعش، با بسته شدن مرزهای کشورهای همسایه ابعاد حادتری یافته و بر تراژدی فاجعه انسانی در خاورمیانه در کنار آوارگان سوری دامن زده است. گسیل این سیل آوارگان به سمت مرزهای جنوبی اروپا، تهدیدی جدی علیه امنیت این اتحادیه خواهد بود.

 بی ثباتی های گسترده در منطقه خاورمیانه

بدون تردید هرگونه موفقیت داعش در ایجاد یک هویت دایم شبه دولتی، فروپاشی نظام سایکس ـ پیکو را تسریع خواهد کرد. این گروه توانسته در کنار دیگر محرک ها، ماهیت دولت در خاورمیانه را تضعیف کند و سواستفاده گروه های قومی از این وضعیت، نظیر آنچه اقلیم کردستان به دنبال آن است، بر بی ثباتی های ایجادشده به شدت خواهد افزود. این بی ثباتی بدون تردید اروپا را در امان نخواهد گذاشت.

امنیت رژیم اسراییل

اگر اردن که منطقه حایل بین سرزمین های اشغالی و داعش است، از پیامدها و تغییرات ژئوپلیتیکی نشات گرفته از اقدامات داعش در امان نماند، آنگاه موازنه قدرت در مناقشه اسراییلی ـ فلسطینی به هم خواهد خورد.

در واقع، می توان پیش بینی کرد طبق سیاست هایی که تاکنون اروپا در قبال رژیم صهیونیستی داشته، هرگونه بی ثباتی در اردن به منافع راهبردی رژیم اسراییل صدمه خواهد زد و برای برخی از اعضای اتحادیه اروپا امنیت این رژیم بسیار مهم است.

امنیت انرژی

هرچند بخش عمده ای از تولید 24 / 3 میلیون بشکه ای نفت عراق در جنوب این کشور صورت می گیرد و تاکنون تحت تاثیر حملات داعش قرار نگرفته (در روز قبل از حمله داعش به موسل قیمت نفت 73/ 104 دلار بود و یک روز بعد از حمله به 09 / 109 دلار افزایش یافت)، اما ادامه بی ثباتی ها در عراق و در منطقه، بدون تردید به سرعت بازارهای انرژی جهانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

بر اساس آنچه گفته شد، اتحادیه اروپا نمی تواند نسبت به تحولات عراق بی اعتنا باشد و به گفته اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، فقط تاثیری محدود در این زمینه اعمال کند.

اگر آمریکا قایل به اقدام موثر در عراق نیست و عملا بعد از تحولات لیبی نشان داده که برای خود قایل به منافع حیاتی در خاورمیانه نیست و تامین امنیت پیرامون اتحادیه اروپا را به خود این اتحادیه واگذار کرده، رهبران اروپایی چاره ای جز پرکردن این خلا ندارند.

تمرکز داعش اگرچه در حال حاضر روی عراق و منطقه است، اما دیر یا زود خطر آنها متوجه اروپا خواهد شد و مقابله با این جریان تروریستی از همین حالا منافع بیشتری برای اروپا خواهد داشت.

به بیان دیگر، مبارزه با داعش در مرزهای جغرافیایی این گروه به مراتب هزینه کمتری را متوجه اروپا خواهد کرد. بدون تردید، ریشه های رشد داعش را باید در بحران سوریه جست وجو کرد و مقابله با آن از حل بحران مذکور جدا نیست.

بنابراین برای حل مساله سوریه به عنوان گامی کلیدی، اروپا باید نقشی سازنده و جدی ایفا کند. ایفای این نقش بدون تردید از اشکال مداخله به دور است؛ زیرا تجربه مداخلات غرب به رهبری آمریکا در منطقه، از عراق و افغانستان گرفته تا لیبی و کمک به پیکارجویان در سوریه، حاصلی جز بی ثباتی و ناامنی و رشد گروه های تروریستی چون داعش به همراه نداشته است.

اتحادیه اروپا به جای مداخله می تواند به شکل گیری تنظیمات منطقه ای و جایگیری مناسب بازیگران در این تنظیمات کمک کند. لازمه این امر ارتباط نزدیک و موثر با تمام بازیگران در منطقه و مشورت با آنها برای اقدامات بعدی، برخورد هوشمندانه با مباحث جدایی طلبانه نظیر بحث استقلال اقلیم کردستان و مخالفت با آن و تلاش برای نزدیک سازی مواضع بازیگران عرصه خاورمیانه است.

منبع: شرق