پیش روی های داعش و تحرکات اقلیم کردستان عراق، آینده ای ناروشن را در مقابل این منطقه پراهمیت قرار داده است.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) – محمودرضا امینی: کردستان عراق در تحولات یک دهه اخیر عراق پس از سقوط صدام، به طور مداوم کانون توجهات و تاملات فراوانی بوده است.
از سال 2003 و پس از حمله آمریکا به عراق این دولت خودمختار اقلیم کردستان در شمال این کشور وارد معادلات سیاسی شد.
اقلیم کردستان در یک دهه اخیر اختلافات فراوانی را در موضوعات گوناگون با دولت مرکزی از جمله در مورد آینده کرکوک و ماده 140 قانون اساسی، فروش نفت از کردستان و بودجه تخصیص داده شده به این منطقه داشته است. با این حال پیشروی های گروه داعش ظرف یک ما ه گذشته بر پیچیدگی مسایل در این منطقه افزوده است.
عقب نشینی ارتش عراق در مناطق شمالی در نبرد با گروه داعش منجر به آن شد که پیشمرگه های کرد در حالت آماده باش قرار گیرند و در مواردی خلا قدرت را برای جلوگیری از نفوذ بیشتر داعش پر کنند.
در نبرد با گروه داعش پیشمرگه های کرد وارد این منطقه نفت خیز و مورد مناقشه شدند و ضمن ممانعت از کنترل آن توسط تروریست ها از تعیین سرنوشت این استان با برگزاری همه پرسی خبر دادند.
این تحولات در شرایطی است که در بغداد مخالفت ها برای تداوم نخست وزیری نوری مالکی افزایش یافته است.
در واقع اقلیم کردستان در اوضاع نابسامان عراق از فرصت استفاده و بحث همه پرسی در داخل اقلیم و کرکوک را اعلام کرده است. به موازات آن مساله صدور نفت بدون در جریان گذاشتن بغداد نیز تداوم آشکار تری یافته است.
در محیط پیرامونی نیز دولت ترکیه به عنوان بازیگری تاثیرگذار در معادلات کردستان عراق از در حمایت از اربیل آورد آماده است. برای ترکیه به عنوان کشوری با جمعیت بیش از 20 میلیون کرد و در همسایگی با اقلیم کردستان عراق، تحولات این منطقه همواره از حساسیت و اهمیت خاصی برخوردار است.
تا قبل از حمله 2003 به عراق، کردستان عراق به دلیل سیاست های سرکوبگرانه صدام هیچ گونه توان عرض اندام در صحنه بازی عراق را نداشت. با این حال پس از سقوط صدام، اقلیم کردستان به سرعت تبدیل به واقعیتی غیرقابل انکار شد.
سیر صعودی ورود سرمایه های خارجی به این منطقه، سرعت بخشی به شکل گیری دپارتمان های علمی، آموزشی و تفریحی، توجه به بخش جذب توریست و همچنین ایجاد روابط چندجانبه با سایر دولت های منطقه، اقلیم کردستان را به بازیگری تبدیل کرد که امروز در تمامی تحلیل ها به عنوان عنصری تاثیرگذار در آینده منطقه در نظر گرفته می شود.
کردستان عراق به سرعت دریافت که دیگر اجازه فرصت سوزی نخواهد داشت بنابراین در گام اول به سوی تقویت انسجام داخلی حرکت کرد. شکل گیری و رشد آرام دموکراسی داخلی در اقلیم قابل ستایش است.
حزب گرایی، حل اختلافات از طریق گفت وگو، برگزاری انتخابات و ترسیم یک استراتژی برای آینده منطقه از مهم ترین تجاربی بود که کردها ظرف یک دهه اخیر فراگرفتند.
در این میان نفت نواحی شمالی اهمیتی حیاتی برای اقلیم کردستان دارد. اگرچه همچنان بحث فروش نفت و گاز و آینده کرکوک مباحث چالشی با بغداد محسوب می شود و ترکیه، ایران و سوریه به واسطه جمعیت کردنشین خود با حرکت های رادیکال اقلیم موافق نیستند، اما به نظر می رسد اربیل دیگر اجازه نخواهد داد آینده این منطقه در بغداد یا اجلاس های دولتی چندجانبه حل وفصل شود. کردستان عراق مدعی است از این پس باید منتظر حضور 2 نماینده از عراق در مباحثات مربوط به تحولات آتی عراق بود.
فدرالیسم و حدود و ثغور آن نیز از دیگر مناقشاتی است که اقلیم کردستان بر سر آن چالش دارد.
در طول چندسال اخیر در میان شیعیان نیز صداهایی در حمایت از فدرالیسم به گوش می رسد. این گرایش را به طور مشخص می توان در جریان عمارحکیم یافت که در طول دولت اخیر مالکی هرچه بیشتر به مواضع اقلیم کردستان نزدیک شد و به سوی ایفای نقشی میانجیگرانه در رابطه بغداد و اقلیم حرکت کرد اما سنی مذهبان مرکز عراق با حمایت هم پیمانان منطقه ای خود به شدت مخالف دنبال کردن این رویکرد هستند. در صورت تحقق فدرالیسم آنها مالک منطقه ای می شوند که عاری از منابع نفت و گاز و محصور در خشکی است.
در این شرایط دولت مرکزی برای جلوگیری از درگیری های درونی عراق با فدرالیسم مخالفت کرده اما مساله قابل توجه این است که چطور می توان در برابر خواسته های اقلیم کردستان ایستاد؟
همه پرسی شبه جزیره کریمه و الحاق این منطقه به فدراسیون روسیه، مستمسک خوبی برای بارزانی شد تا چندی پس از آن وی چنین درخواستی را برای سرنوشت اقلیم و کرکوک مطرح کند.
در این میان به جز بغداد که مخالف سرسخت این روند خواهد بود، دمشق به علت قرارگرفتن میان «بودن یا نبودن» چندان توجهی به کانتون های سه گانه خودگردان کردنشین خود ندارد اما به نظر نمی رسد آنکارا و تهران از این بازی دومینوی کردی چندان استقبال کنند.
این 2 کشور در داخل درگیر هیچ جنگ یا بحران بزرگی که رصد تحرکات کردها را با مشکل روبه رو کند، نیستند. بر این اساس و با توجه به مرزهای طولانی و مشترک اقلیم کردستان عراق با ترکیه و ایران و محصور بودن این سرزمین در خشکی، آینده مبادلات آن با سایر جهان دچار معضلات عدیده ای خواهد شد.
اما به جز مساله جدایی طلبی اقلیم از طریق همه پرسی، اربیل بازی خوبی را با ترکیه آغاز کرده است.
رهبران اقلیم رابطه خود را با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه قطع کرده اند و در روزهای اخیر تلاش دارند نشان دهند هیچ گونه حمایتی از این حزب کردی سوری در رابطه با اعلام خودمختاری هایش در سوریه نمی کنند تا بتوانند روابط رو به توسعه خود را با ترکیه تداوم بخشند.
حزب اتحاد دموکراتیک شاخه ای از «پ ک ک» است که آنکارا بیش از 30سال است در حال مبارزه مسلحانه با آن است.
در پایان باید اشاره کرد اقلیم کردستان و رهبران سیاسی آن در مقطع فعلی سیاست معقولانه و هوشمندانه ای را اتخاذ کرده اند و در تلاشند در تعاملی مثبت با همسایگان قدرتمند خود مانند ایران و ترکیه باشند و با پرهیز از رویکردی مداخله جویانه و رادیکال سعی دارند حساسیت ها را کاهش دهند.
در این رویکرد سیاست اقلیم کردستان توجه و تمرکز به مسایل داخلی است و در راستای این سیاست از تمامی امکانات از جمله روابط با همسایگان و نیروهای فرامنطقه ای کمک گرفته است.
از سال 2003 و پس از حمله آمریکا به عراق این دولت خودمختار اقلیم کردستان در شمال این کشور وارد معادلات سیاسی شد.
اقلیم کردستان در یک دهه اخیر اختلافات فراوانی را در موضوعات گوناگون با دولت مرکزی از جمله در مورد آینده کرکوک و ماده 140 قانون اساسی، فروش نفت از کردستان و بودجه تخصیص داده شده به این منطقه داشته است. با این حال پیشروی های گروه داعش ظرف یک ما ه گذشته بر پیچیدگی مسایل در این منطقه افزوده است.
عقب نشینی ارتش عراق در مناطق شمالی در نبرد با گروه داعش منجر به آن شد که پیشمرگه های کرد در حالت آماده باش قرار گیرند و در مواردی خلا قدرت را برای جلوگیری از نفوذ بیشتر داعش پر کنند.
در نبرد با گروه داعش پیشمرگه های کرد وارد این منطقه نفت خیز و مورد مناقشه شدند و ضمن ممانعت از کنترل آن توسط تروریست ها از تعیین سرنوشت این استان با برگزاری همه پرسی خبر دادند.
این تحولات در شرایطی است که در بغداد مخالفت ها برای تداوم نخست وزیری نوری مالکی افزایش یافته است.
در واقع اقلیم کردستان در اوضاع نابسامان عراق از فرصت استفاده و بحث همه پرسی در داخل اقلیم و کرکوک را اعلام کرده است. به موازات آن مساله صدور نفت بدون در جریان گذاشتن بغداد نیز تداوم آشکار تری یافته است.
در محیط پیرامونی نیز دولت ترکیه به عنوان بازیگری تاثیرگذار در معادلات کردستان عراق از در حمایت از اربیل آورد آماده است. برای ترکیه به عنوان کشوری با جمعیت بیش از 20 میلیون کرد و در همسایگی با اقلیم کردستان عراق، تحولات این منطقه همواره از حساسیت و اهمیت خاصی برخوردار است.
تا قبل از حمله 2003 به عراق، کردستان عراق به دلیل سیاست های سرکوبگرانه صدام هیچ گونه توان عرض اندام در صحنه بازی عراق را نداشت. با این حال پس از سقوط صدام، اقلیم کردستان به سرعت تبدیل به واقعیتی غیرقابل انکار شد.
سیر صعودی ورود سرمایه های خارجی به این منطقه، سرعت بخشی به شکل گیری دپارتمان های علمی، آموزشی و تفریحی، توجه به بخش جذب توریست و همچنین ایجاد روابط چندجانبه با سایر دولت های منطقه، اقلیم کردستان را به بازیگری تبدیل کرد که امروز در تمامی تحلیل ها به عنوان عنصری تاثیرگذار در آینده منطقه در نظر گرفته می شود.
کردستان عراق به سرعت دریافت که دیگر اجازه فرصت سوزی نخواهد داشت بنابراین در گام اول به سوی تقویت انسجام داخلی حرکت کرد. شکل گیری و رشد آرام دموکراسی داخلی در اقلیم قابل ستایش است.
حزب گرایی، حل اختلافات از طریق گفت وگو، برگزاری انتخابات و ترسیم یک استراتژی برای آینده منطقه از مهم ترین تجاربی بود که کردها ظرف یک دهه اخیر فراگرفتند.
در این میان نفت نواحی شمالی اهمیتی حیاتی برای اقلیم کردستان دارد. اگرچه همچنان بحث فروش نفت و گاز و آینده کرکوک مباحث چالشی با بغداد محسوب می شود و ترکیه، ایران و سوریه به واسطه جمعیت کردنشین خود با حرکت های رادیکال اقلیم موافق نیستند، اما به نظر می رسد اربیل دیگر اجازه نخواهد داد آینده این منطقه در بغداد یا اجلاس های دولتی چندجانبه حل وفصل شود. کردستان عراق مدعی است از این پس باید منتظر حضور 2 نماینده از عراق در مباحثات مربوط به تحولات آتی عراق بود.
فدرالیسم و حدود و ثغور آن نیز از دیگر مناقشاتی است که اقلیم کردستان بر سر آن چالش دارد.
در طول چندسال اخیر در میان شیعیان نیز صداهایی در حمایت از فدرالیسم به گوش می رسد. این گرایش را به طور مشخص می توان در جریان عمارحکیم یافت که در طول دولت اخیر مالکی هرچه بیشتر به مواضع اقلیم کردستان نزدیک شد و به سوی ایفای نقشی میانجیگرانه در رابطه بغداد و اقلیم حرکت کرد اما سنی مذهبان مرکز عراق با حمایت هم پیمانان منطقه ای خود به شدت مخالف دنبال کردن این رویکرد هستند. در صورت تحقق فدرالیسم آنها مالک منطقه ای می شوند که عاری از منابع نفت و گاز و محصور در خشکی است.
در این شرایط دولت مرکزی برای جلوگیری از درگیری های درونی عراق با فدرالیسم مخالفت کرده اما مساله قابل توجه این است که چطور می توان در برابر خواسته های اقلیم کردستان ایستاد؟
همه پرسی شبه جزیره کریمه و الحاق این منطقه به فدراسیون روسیه، مستمسک خوبی برای بارزانی شد تا چندی پس از آن وی چنین درخواستی را برای سرنوشت اقلیم و کرکوک مطرح کند.
در این میان به جز بغداد که مخالف سرسخت این روند خواهد بود، دمشق به علت قرارگرفتن میان «بودن یا نبودن» چندان توجهی به کانتون های سه گانه خودگردان کردنشین خود ندارد اما به نظر نمی رسد آنکارا و تهران از این بازی دومینوی کردی چندان استقبال کنند.
این 2 کشور در داخل درگیر هیچ جنگ یا بحران بزرگی که رصد تحرکات کردها را با مشکل روبه رو کند، نیستند. بر این اساس و با توجه به مرزهای طولانی و مشترک اقلیم کردستان عراق با ترکیه و ایران و محصور بودن این سرزمین در خشکی، آینده مبادلات آن با سایر جهان دچار معضلات عدیده ای خواهد شد.
اما به جز مساله جدایی طلبی اقلیم از طریق همه پرسی، اربیل بازی خوبی را با ترکیه آغاز کرده است.
رهبران اقلیم رابطه خود را با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه قطع کرده اند و در روزهای اخیر تلاش دارند نشان دهند هیچ گونه حمایتی از این حزب کردی سوری در رابطه با اعلام خودمختاری هایش در سوریه نمی کنند تا بتوانند روابط رو به توسعه خود را با ترکیه تداوم بخشند.
حزب اتحاد دموکراتیک شاخه ای از «پ ک ک» است که آنکارا بیش از 30سال است در حال مبارزه مسلحانه با آن است.
در پایان باید اشاره کرد اقلیم کردستان و رهبران سیاسی آن در مقطع فعلی سیاست معقولانه و هوشمندانه ای را اتخاذ کرده اند و در تلاشند در تعاملی مثبت با همسایگان قدرتمند خود مانند ایران و ترکیه باشند و با پرهیز از رویکردی مداخله جویانه و رادیکال سعی دارند حساسیت ها را کاهش دهند.
در این رویکرد سیاست اقلیم کردستان توجه و تمرکز به مسایل داخلی است و در راستای این سیاست از تمامی امکانات از جمله روابط با همسایگان و نیروهای فرامنطقه ای کمک گرفته است.
