برخی روانشناسان معتقدند انگیزه جنگجویان خارجی برای پیوستن به داعش، نیاز به تعلق به یک چیز ویژه است که می تواند هیجان با رستگاری باشد.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) – مهدی ملک‌محمد *: شاید اخبار مربوط به داعش از جمله گردن زدن ها و اعدام های دسته جمعی برای آنان که با این گروه اندک آشنایی ای دارند، عجیب نباشد اما قطعا خبر گرویدن انسان هایی از آن سوی آب ها و به خصوص کشورهای غربی برای بسیاری از افراد عجیب به نظر می رسد و این سوال را به ذهن متبادر می کند که بشر امروز را چه شده است که وحشیگری و جنایت برایش جذاب به نظر می رسد و از هزاران کیلومتر دورتر خود را شتابان به منطقه آشوب زده عراق و سوریه می رساند تا سهمی در جنایت داشته باشد؟
به این سوال، روانشناسان و جامعه شناسان پاسخ داده اند که می خواهیم در این مطلب به یافته های روانشناسان اشاره کنیم.
موقعی که آندره پولین، یک شهروند کانادایی که به تازگی به دین اسلام گرویده بود، نخستین بار، در سال۲۰۱۳ میلادی فیلمی از خود را در یوتیوب منتشر کرد، ضمن اعلام حضور خود در سوریه گفت خانواده اش نمی دانند چرا او برای جنگ با نیروهای بشار اسد به دیگر جهادی ها پیوسته است. او در پیام ویدیویی اش در یوتیوب گفت که خداوند او را به سوریه کشانده است. پولین تنها یکی از افرادی است که از کشورهای غربی به داعش پیوسته است؛ گروهی که میلیون ها دلار از حامیان خود کسب کرده و طرفداران زیادی را مانند پولین متعهد به وفاداری به خود کرده است.
اما چگونه داعش توانسته این افراد را به خود جلب کند؟ آیا گردن زدن و اعدام های دسته جمعی کار مشتی دیوانه است؟
جان هورگان، روانشناس و استاد مرکز مطالعه تروریسم و امنیت ماساچوست می گوید: ما تمایل داریم فکر کنیم آنها احمق و دیوانه هستند. به این دلیل که ما فرض می کنیم آنچه تروریست ها انجام می دهند، می تواند با آسیب شناسی روانی این افراد تبیین شود، اما تلاش برای تبیین تروریسم از طریق بیماری روانی، گمراه کننده است.
گردن زدن شهروندان آمریکایی و انگلیسی موجی از خشم در شبکه های اجتماعی و رهبران غربی را علیه وحشیگری گروه داعش برانگیخت اما در همین زمان اخباری منتشر شد که می گفت هزاران مرد جوان از شهرهایی مانند لندن و مینسوتا خانه هایشان را برای پیوستن به این گروه ترک کرده اند.
هورگان یکی از چند روانشناسی است که در آمریکا ذهن و مغز تروریست ها را مطالعه می کند. او می گوید در بیش از 20 سال تحقیق درباره این موضوع، هرگز پیامی از یک عضو گروه تروریستی را ندیده که بگوید برای پیوستن به گروه تروریستی وادار شده است. پولین در پیام ویدیویی اش که داعش نیز اخیرا از آن در یک ویدیو تبلیغی استفاده کرده است، توصیف کرده که چرا به این گروه تروریستی پیوسته است. او می گوید: قبل از اینکه من به سوریه بیایم، پول، خانواده و دوستان خوبی داشتم. تمایلی به هرج ومرج طلبی نداشتم یا اینکه تمایلی نداشتم که جهان را نابود کنم و کسی را بکشم. من یک شخص عادی بودم.. پولین کسی است که بعدا خودش را ابومسلم می نامد. او در این پیام می گوید: ما به مهندس، دکتر و متخصص نیاز داریم. هر شخصی می تواند نقشی در دولت اسلامی ایفا کند.
هورگان در تبیین روانشناختی این پیام پولین می گوید: اغلب اوقات، ما افراطیونی را می بینیم که در یک لحظه تصمیم می گیرند تروریست شوند، اما پیام پولین این میخ را بر سرمان می کوبد که این راهی برای همه است و فقط افراطیون نیستند که تصمیم می گیرند تروریست شوند.
این موضوع، رادیکال سازی و سربازگیری را برای گروه های تروریستی بسیار آسان تر می کند. این گروه ها هر فردی از بیمار روانی سادیستیک تا افراد دارای گرایش های بشردوستانه یا دارای انگیزه های کمال گرایانه را در خود جای می دهند.
هورگان یافته هایش از بررسی انگیزه های جنگجویان خارجی را نیز این طور شرح می دهد: تا آنجا که به جنگجویان خارجی داعش مربوط است، انگیزه آنها برای پیوستن به گروه داعش نیاز به تعلق به یک چیز ویژه است. آنها تمایل دارند معنایی را برای زندگی شان بیابند. برخی به دنبال هیجان و برخی به دنبال رستگاری هستند.
البته به گفته ماکس آبراهام، متخصص تروریسم در دانشگاه نورتسترن برای بسیاری از افراد، تنها راه برای اطلاع در مورد داعش از طریق اخبار یا از طریق رسانه های اجتماعی است.
برای اعضای داعش، پیوستن به این گروه به معنای ایجاد خلافت اسلامی و رهایی از کفر است. ماه قبل رسانه VICE با چند جنگجوی داعش ارتباط منحصر به فردی برقرار کرد. این رسانه در یک برنامه مستند با کودکان عراقی و سوری مصاحبه کرد که تمایل داشتند بخشی از داعش باشند تا بتوانند کافران را بکشند.
هیچ کس دقیقا نمی داند که داعش چند جنگجو دارد؛ برآوردها بین ۱۰هزار تا 40هزار است. اکثر این جنگجویان از کشورهای منطقه خاورمیانه به خصوص عراق و سوریه هستند، اما برآورد می شود حدود دو هزار و۳۰۰ نفر از آنها خارجی باشند.
داعش اغلب این اعضا را از طریق شبکه های اجتماعی به خود جلب کرده است. این میزان رغبت و سربازگیری نشان می دهد آنها در شبکه های اجتماعی بسیار ماهر هستند که توانسته اند به ناراضیان جهان دست یابند.
گروه های سنتی تروریستی مانند القاعده در فرآیند سربازگیری اینگونه عمل نمی کردند. اعضای القاعده تحت رهبری اسامه بن لادن، از جوامع خاصی به استخدام این گروه درآمدند. آنها سپس در مدارس بدنام آموزش داده شدند و افراطی شدند و بعد با یک مربی همکاری و سرانجام در رده های سازمانی مختلف این گروه کار کردند اما امروزه، سازمان های تروریستی مانند داعش برای استخدام هایشان به شدت به توییتر و فیس بوک وابسته هستند.
آبراهام می گوید: بیشتر تحقیقات در مورد تروریسم نشان می دهد آنهایی که به گروه های تروریستی مانند داعش پیوسته اند افراد عادی ای هستند که معمولا اعضای جدید یک دین هستند.
به هرحال آنچه مشهود است این است که بسیاری چیزها وجود دارد که ما در مورد داعش نمی دانیم. ما تنها پایان فرآیند رادیکال سازی مانند گردن زدن ها و اعدام های دسته جمعی را می بینیم. این احکام از دل یک فرآیند طولانی بیرون می آید. اما ما این فرآیند تدریجی رادیکال سازی یا تعامل بین رهبران این گروه ها و پیروان آنها را نمی بینیم؛ این فرآیند به شدت به منطقه ای که جنگجویان از آن بیرون می آیند و نحوه ورودشان به گروه های تروریستی وابسته است. اکنون که ائتلافی بین المللی با حضور کشورهای غربی و حامیان آنها در منطقه خاورمیانه شکل گرفته، سوال روانشناسان این است: آیا مساله داعش با سرکوب نظامی حل می شود و این گروه از بین می رود؟ یافته های روانشناسان پاسخی متفاوت از سرکوب نظامی را به این سوال می دهد.
هورگان، روانشناس متخصص مطالعات تروریسم می گوید: ما باید برای کنترل ریشه های استخدام های داعش مبارزه کنیم. این مهم است که به گزارشات افرادی که سرخورده شده اند و در نتیجه به داعش پیوسته اند، توجه کنیم. این برای پیشگیری از گرایش نسل بعدی به این گروه کلیدی است.
*روانشناس
منبع: شرق
به این سوال، روانشناسان و جامعه شناسان پاسخ داده اند که می خواهیم در این مطلب به یافته های روانشناسان اشاره کنیم.
موقعی که آندره پولین، یک شهروند کانادایی که به تازگی به دین اسلام گرویده بود، نخستین بار، در سال۲۰۱۳ میلادی فیلمی از خود را در یوتیوب منتشر کرد، ضمن اعلام حضور خود در سوریه گفت خانواده اش نمی دانند چرا او برای جنگ با نیروهای بشار اسد به دیگر جهادی ها پیوسته است. او در پیام ویدیویی اش در یوتیوب گفت که خداوند او را به سوریه کشانده است. پولین تنها یکی از افرادی است که از کشورهای غربی به داعش پیوسته است؛ گروهی که میلیون ها دلار از حامیان خود کسب کرده و طرفداران زیادی را مانند پولین متعهد به وفاداری به خود کرده است.
اما چگونه داعش توانسته این افراد را به خود جلب کند؟ آیا گردن زدن و اعدام های دسته جمعی کار مشتی دیوانه است؟
جان هورگان، روانشناس و استاد مرکز مطالعه تروریسم و امنیت ماساچوست می گوید: ما تمایل داریم فکر کنیم آنها احمق و دیوانه هستند. به این دلیل که ما فرض می کنیم آنچه تروریست ها انجام می دهند، می تواند با آسیب شناسی روانی این افراد تبیین شود، اما تلاش برای تبیین تروریسم از طریق بیماری روانی، گمراه کننده است.
گردن زدن شهروندان آمریکایی و انگلیسی موجی از خشم در شبکه های اجتماعی و رهبران غربی را علیه وحشیگری گروه داعش برانگیخت اما در همین زمان اخباری منتشر شد که می گفت هزاران مرد جوان از شهرهایی مانند لندن و مینسوتا خانه هایشان را برای پیوستن به این گروه ترک کرده اند.
هورگان یکی از چند روانشناسی است که در آمریکا ذهن و مغز تروریست ها را مطالعه می کند. او می گوید در بیش از 20 سال تحقیق درباره این موضوع، هرگز پیامی از یک عضو گروه تروریستی را ندیده که بگوید برای پیوستن به گروه تروریستی وادار شده است. پولین در پیام ویدیویی اش که داعش نیز اخیرا از آن در یک ویدیو تبلیغی استفاده کرده است، توصیف کرده که چرا به این گروه تروریستی پیوسته است. او می گوید: قبل از اینکه من به سوریه بیایم، پول، خانواده و دوستان خوبی داشتم. تمایلی به هرج ومرج طلبی نداشتم یا اینکه تمایلی نداشتم که جهان را نابود کنم و کسی را بکشم. من یک شخص عادی بودم.. پولین کسی است که بعدا خودش را ابومسلم می نامد. او در این پیام می گوید: ما به مهندس، دکتر و متخصص نیاز داریم. هر شخصی می تواند نقشی در دولت اسلامی ایفا کند.
هورگان در تبیین روانشناختی این پیام پولین می گوید: اغلب اوقات، ما افراطیونی را می بینیم که در یک لحظه تصمیم می گیرند تروریست شوند، اما پیام پولین این میخ را بر سرمان می کوبد که این راهی برای همه است و فقط افراطیون نیستند که تصمیم می گیرند تروریست شوند.
این موضوع، رادیکال سازی و سربازگیری را برای گروه های تروریستی بسیار آسان تر می کند. این گروه ها هر فردی از بیمار روانی سادیستیک تا افراد دارای گرایش های بشردوستانه یا دارای انگیزه های کمال گرایانه را در خود جای می دهند.
هورگان یافته هایش از بررسی انگیزه های جنگجویان خارجی را نیز این طور شرح می دهد: تا آنجا که به جنگجویان خارجی داعش مربوط است، انگیزه آنها برای پیوستن به گروه داعش نیاز به تعلق به یک چیز ویژه است. آنها تمایل دارند معنایی را برای زندگی شان بیابند. برخی به دنبال هیجان و برخی به دنبال رستگاری هستند.
البته به گفته ماکس آبراهام، متخصص تروریسم در دانشگاه نورتسترن برای بسیاری از افراد، تنها راه برای اطلاع در مورد داعش از طریق اخبار یا از طریق رسانه های اجتماعی است.
برای اعضای داعش، پیوستن به این گروه به معنای ایجاد خلافت اسلامی و رهایی از کفر است. ماه قبل رسانه VICE با چند جنگجوی داعش ارتباط منحصر به فردی برقرار کرد. این رسانه در یک برنامه مستند با کودکان عراقی و سوری مصاحبه کرد که تمایل داشتند بخشی از داعش باشند تا بتوانند کافران را بکشند.
هیچ کس دقیقا نمی داند که داعش چند جنگجو دارد؛ برآوردها بین ۱۰هزار تا 40هزار است. اکثر این جنگجویان از کشورهای منطقه خاورمیانه به خصوص عراق و سوریه هستند، اما برآورد می شود حدود دو هزار و۳۰۰ نفر از آنها خارجی باشند.
داعش اغلب این اعضا را از طریق شبکه های اجتماعی به خود جلب کرده است. این میزان رغبت و سربازگیری نشان می دهد آنها در شبکه های اجتماعی بسیار ماهر هستند که توانسته اند به ناراضیان جهان دست یابند.
گروه های سنتی تروریستی مانند القاعده در فرآیند سربازگیری اینگونه عمل نمی کردند. اعضای القاعده تحت رهبری اسامه بن لادن، از جوامع خاصی به استخدام این گروه درآمدند. آنها سپس در مدارس بدنام آموزش داده شدند و افراطی شدند و بعد با یک مربی همکاری و سرانجام در رده های سازمانی مختلف این گروه کار کردند اما امروزه، سازمان های تروریستی مانند داعش برای استخدام هایشان به شدت به توییتر و فیس بوک وابسته هستند.
آبراهام می گوید: بیشتر تحقیقات در مورد تروریسم نشان می دهد آنهایی که به گروه های تروریستی مانند داعش پیوسته اند افراد عادی ای هستند که معمولا اعضای جدید یک دین هستند.
به هرحال آنچه مشهود است این است که بسیاری چیزها وجود دارد که ما در مورد داعش نمی دانیم. ما تنها پایان فرآیند رادیکال سازی مانند گردن زدن ها و اعدام های دسته جمعی را می بینیم. این احکام از دل یک فرآیند طولانی بیرون می آید. اما ما این فرآیند تدریجی رادیکال سازی یا تعامل بین رهبران این گروه ها و پیروان آنها را نمی بینیم؛ این فرآیند به شدت به منطقه ای که جنگجویان از آن بیرون می آیند و نحوه ورودشان به گروه های تروریستی وابسته است. اکنون که ائتلافی بین المللی با حضور کشورهای غربی و حامیان آنها در منطقه خاورمیانه شکل گرفته، سوال روانشناسان این است: آیا مساله داعش با سرکوب نظامی حل می شود و این گروه از بین می رود؟ یافته های روانشناسان پاسخی متفاوت از سرکوب نظامی را به این سوال می دهد.
هورگان، روانشناس متخصص مطالعات تروریسم می گوید: ما باید برای کنترل ریشه های استخدام های داعش مبارزه کنیم. این مهم است که به گزارشات افرادی که سرخورده شده اند و در نتیجه به داعش پیوسته اند، توجه کنیم. این برای پیشگیری از گرایش نسل بعدی به این گروه کلیدی است.
*روانشناس
منبع: شرق
