اصلاح نظام بانکی، اقتصاد تولید محور و لزوم شکل گیری نهضت های ضد فساد از سوی مردم، برخی از راهکارهایی است که کارشناسان برای مقابله با فساد اقتصادی ارایه می دهند.
به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) همایش ملی مقابله با فساد و اظهارات و گزارش مسوولان این بار به صورت جدی نگاه‌ها را به پدیده پر خطر مفاسد اقتصادی معطوف کرده است.
روزنامه ایران در گفت وگو با برخی صاحب نظران، تلاش کرد تا به واکاوی این پدیده بپردازد.
اصلاح نظام نظارت بانکی
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی درباره دلایل بروز فساد گفت: علت اصلی بروز چنین فسادهایی در شبکه بانکی ضعف سیستم نظارت و بازرسی و همچنین کنترل‌های داخلی طی سال‌های اخیر بوده است.
سیدکمال سیدعلی افزود: برای جلوگیری از فساد و تخلف و تکرار فساد مشابه باید با بازنگری و تقویت سیستم‌های کنترلی به خصوص کنترل‌های داخلی، راه‌های نفوذ متخلفان را گرفت.
مدیرعامل بانک ایران زمین ادامه داد: در همین زمینه بانک مرکزی از ابتدای فعالیت دولت یازدهم با ارسال بخشنامه‌های متفاوت قصد دارد تا سیستم‌های کنترل داخلی بانک‌ها را اصلاح و تقویت کند.
به گفته وی، بنابر برنامه‌ای که بانک مرکزی در دستور کار دارد، بسیاری از استانداردهای حسابرسی در شبکه بانکی مورد بازنگری قرار خواهد گرفت. این کارشناس بانکی در پایان گفت: هم‌اکنون کمیته‌هایی با نام کمیته حسابرسی در بانک‌ها تشکیل شده است تا با تمرکز روی این مقوله از بروز فساد پیشگیری شود.
اقتصاد تولید محور، راه رهایی از فساد
رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در خصوص راه‌های ریشه‌کنی فساد در اقتصاد معتقد است: موضوع مهم برای پیشگیری از تکرار مفاسد اقتصادی فاصله گرفتن اقتصاد از اقتصاد مالی و بها دادن به اقتصاد برمبنای تولید صنعتی داخل است. بازارهای مالی که از سال 80 بخش زیادی از اقتصاد را قرق کرده‌اند مستعد بروز تخلفات و فساد هستند از این رو اگر قرار است ریشه‌های فساد در اقتصاد خشکانده شود بهترین گزینه کاهش تمرکز اقتصاد روی بازارهای پولی و مالی و روی آوردن به اقتصاد تولید محور است.
محمد بحرینیان با تاکید بر اینکه باید بعد از 80 سال برای کشور برنامه و راهبرد تدوین شود تصریح کرد: برنامه‌ای باید تدوین شود که طی آن رشد سرطانی اقتصاد مالی کنترل شود و مقیاس اقتصاد را برمبنای تولید تعریف کند نه بازارهای مالی و پولی. البته این تولید باید فناورانه باشد. الان بیش از 90درصد تولید کشور غیرفناورانه است به طوری که می‌بینیم برای حجم تولیدی که داریم واحدهای تولیدی ناکارآمد بی‌شماری فعالیت می‌کنند و همگی تحت عنوان رقابتی کردن بازار وارد عرصه تولید کشور شده‌اند که اساسا رقابتی مخرب است.
وی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران گرفتار سرطان‌های زیادی است گفت: تمرکز پول و قدرت، طرح‌های عمرانی بدون آینده‌نگری و راهبرد و رونق دلالی و سوداگری نمونه‌هایی از آن هستند. اگر قرار است فساد 12 هزار میلیارد تومانی دیگر تکرار نشود پیش از هر چیز باید این سرطان‌ها را درمان کنیم.
به گفته رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران مورد دیگری که موجب بروز تخلفات می‌شود و باید به آن رسیدگی کرد ضعف قوانین و در عین حال تعدد آنها است. وی در این خصوص با تاکید بر اینکه باید نظارت‌ها گسترده‌تر شود اظهار کرد: اینکه قانون در پی قانون تصویب شود و هیچ یک کارآمد نباشد مشکلی حل نخواهد شد.
عوامل بروز فساد اقتصادی
آلبرت بغزیان استاد دانشگاه با اشاره به اینکه فساد از چند دلیل عمده ناشی می‌شود اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده فساد نبود شفافیت اطلاعات است. بر این اساس زمانی که اطلاعات تنها در دسترس افراد خاص قرار داشته باشد سوءاستفاده‌هایی هم از این اطلاعات به عمل خواهد آمد. بغزیان با اشاره به اینکه گروههای خاص با دسترسی به اطلاعات خاص استفاده‌های نادرست از آن می‌کنند خاطرنشان کرد: به همین دلیل اطلاعات باید از شفافیت لازم برخوردار باشد تا دیگر جذابیتی را برای این گروه‌ها پدید نیاورد.
این‌استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نبود نظارت صحیح یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده فساد اقتصادی است تصریح کرد: به دنبال نبود نظارت صحیح بخشی از فساد به صورت اشخاص و در میزان کوچک صورت می‌گیرد اما در طرف مقابل هم شاهد انجام فساد در اندازه بزرگ هستیم.
بغزیان با بیان اینکه فساد در اندازه بزرگ به یقه سفیدی معروف است اظهار داشت: این فسادها با سوءاستفاده از روابط رسمی و قوانین صورت می‌گیرد به طوری که این گونه از فسادها را در قالب پولشویی، فسادهای بانکی و اختلاس می‌توان مشاهده کرد.
وی با تأکید بر اینکه این‌گونه از فسادها با سوءاستفاده از خلأها و قوانین انجام می‌شود تصریح کرد: بر این اساس نهادهای نظارتی باید نظارت دقیقی را بر اجرای قانون داشته باشند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه فساد از طریق شکل‌گیری بازارهای کاذب تقویت می‌شود خاطرنشان کرد: بر این اساس زمانی که بازار طلا، ارز و زمین به دلیل بازدهی خیره‌کننده در یک مقطع زمانی مورد توجه قرار گرفت بسیاری از این دسته افراد به منظور استفاده از سود کاذب راهی این بازارها شدند.
وی اظهار داشت: این در حالی است که اگر فاصله قیمت ارز آزاد و ارز دولتی کم می‌بود دیگر تلاشی برای سوء استفاده از این دو بازار انجام نمی‌شد چراکه در چنین شرایطی افراد به سراغ سوءاستفاده از بازارهای موازی نمی‌روند. به گفته بغزیان، سودهای خیره‌کننده این بازارها در مقاطعی از زمان چنان بالاست که افراد را در مسیرهای خاص قرار می‌دهد اتفاقی که در نهایت ضربه اصلی را به بدنه اقتصاد وارد میکند.
نیاز کشور به نهضت‌های ضدفساد مردمی
حسین راغفر استاد اقتصاد نیز در خصوص علل شکل‌گیری فساد با تاکید بر اینکه وزرا باید همگی همراستا با مواضعی که رییس جمهوری می‌گیرد عمل کنند اظهار کرد: رییس جمهوری بخوبی بیان میکند که وقتی تمام عناصر قدرت، یک جا جمع شود حتما فساد درست می‌شود.
وی افزود: راه‌حل مبارزه با فساد انحصارزدایی است. زمانی که انحصارها تبدیل به رقابت سازنده شود و همگی طبق ضوابط و قوانین عمل کنند و خود را موظف به پاسخگویی بدانند دیگر فسادی رخ نخواهد داد. وی با اشاره به اینکه ما دستگاه نظارتی کم نداریم اما باز هم فساد رخ می‌دهد از این رو لازم است یک نهضت ضد فساد شکل بگیرد تصریح کرد: بخشی از این نهضت به آگاه کردن افکار عمومی مربوط می‌شود، نظارت نهادهای عمومی و مردم می‌تواند تا حدی مانع از شکل‌گیری فساد در جامعه شود.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: بهترین شیوه نظارت بر مفاسد ایجاد نهضت‌های ضد فساد و فراهم کردن امکان نظارت‌های مردمی است، باید امکانی فراهم کنیم که مردم بتوانند به محض مشاهده کوچکترین فساد آن را گزارش بدهند.
وی افزود: رسانه‌های آزاد یکی دیگر از گروههای مبارزه با شکل‌گیری مفاسد هستند. رسانه‌ها باید بتوانند به راحتی خطای هر نهادی را تذکر دهند، همچنین احزاب سیاسی فعال می‌توانند در نهضت ضدفساد موفق عمل کنند و بر عملکرد نهادهای دارای قدرت نظارت کنند تا فسادی شکل نگیرد.
راغفر در آخر تاکید کرد: قوه قضاییه نیز باید رسالت خود را بخوبی انجام دهد به گونه‌ای که کسی به خود اجازه سوءاستفاده ندهد.
روزنامه ایران در گفت وگو با برخی صاحب نظران، تلاش کرد تا به واکاوی این پدیده بپردازد.
اصلاح نظام نظارت بانکی
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی درباره دلایل بروز فساد گفت: علت اصلی بروز چنین فسادهایی در شبکه بانکی ضعف سیستم نظارت و بازرسی و همچنین کنترل‌های داخلی طی سال‌های اخیر بوده است.
سیدکمال سیدعلی افزود: برای جلوگیری از فساد و تخلف و تکرار فساد مشابه باید با بازنگری و تقویت سیستم‌های کنترلی به خصوص کنترل‌های داخلی، راه‌های نفوذ متخلفان را گرفت.
مدیرعامل بانک ایران زمین ادامه داد: در همین زمینه بانک مرکزی از ابتدای فعالیت دولت یازدهم با ارسال بخشنامه‌های متفاوت قصد دارد تا سیستم‌های کنترل داخلی بانک‌ها را اصلاح و تقویت کند.
به گفته وی، بنابر برنامه‌ای که بانک مرکزی در دستور کار دارد، بسیاری از استانداردهای حسابرسی در شبکه بانکی مورد بازنگری قرار خواهد گرفت. این کارشناس بانکی در پایان گفت: هم‌اکنون کمیته‌هایی با نام کمیته حسابرسی در بانک‌ها تشکیل شده است تا با تمرکز روی این مقوله از بروز فساد پیشگیری شود.
اقتصاد تولید محور، راه رهایی از فساد
رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در خصوص راه‌های ریشه‌کنی فساد در اقتصاد معتقد است: موضوع مهم برای پیشگیری از تکرار مفاسد اقتصادی فاصله گرفتن اقتصاد از اقتصاد مالی و بها دادن به اقتصاد برمبنای تولید صنعتی داخل است. بازارهای مالی که از سال 80 بخش زیادی از اقتصاد را قرق کرده‌اند مستعد بروز تخلفات و فساد هستند از این رو اگر قرار است ریشه‌های فساد در اقتصاد خشکانده شود بهترین گزینه کاهش تمرکز اقتصاد روی بازارهای پولی و مالی و روی آوردن به اقتصاد تولید محور است.
محمد بحرینیان با تاکید بر اینکه باید بعد از 80 سال برای کشور برنامه و راهبرد تدوین شود تصریح کرد: برنامه‌ای باید تدوین شود که طی آن رشد سرطانی اقتصاد مالی کنترل شود و مقیاس اقتصاد را برمبنای تولید تعریف کند نه بازارهای مالی و پولی. البته این تولید باید فناورانه باشد. الان بیش از 90درصد تولید کشور غیرفناورانه است به طوری که می‌بینیم برای حجم تولیدی که داریم واحدهای تولیدی ناکارآمد بی‌شماری فعالیت می‌کنند و همگی تحت عنوان رقابتی کردن بازار وارد عرصه تولید کشور شده‌اند که اساسا رقابتی مخرب است.
وی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران گرفتار سرطان‌های زیادی است گفت: تمرکز پول و قدرت، طرح‌های عمرانی بدون آینده‌نگری و راهبرد و رونق دلالی و سوداگری نمونه‌هایی از آن هستند. اگر قرار است فساد 12 هزار میلیارد تومانی دیگر تکرار نشود پیش از هر چیز باید این سرطان‌ها را درمان کنیم.
به گفته رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران مورد دیگری که موجب بروز تخلفات می‌شود و باید به آن رسیدگی کرد ضعف قوانین و در عین حال تعدد آنها است. وی در این خصوص با تاکید بر اینکه باید نظارت‌ها گسترده‌تر شود اظهار کرد: اینکه قانون در پی قانون تصویب شود و هیچ یک کارآمد نباشد مشکلی حل نخواهد شد.
عوامل بروز فساد اقتصادی
آلبرت بغزیان استاد دانشگاه با اشاره به اینکه فساد از چند دلیل عمده ناشی می‌شود اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده فساد نبود شفافیت اطلاعات است. بر این اساس زمانی که اطلاعات تنها در دسترس افراد خاص قرار داشته باشد سوءاستفاده‌هایی هم از این اطلاعات به عمل خواهد آمد. بغزیان با اشاره به اینکه گروههای خاص با دسترسی به اطلاعات خاص استفاده‌های نادرست از آن می‌کنند خاطرنشان کرد: به همین دلیل اطلاعات باید از شفافیت لازم برخوردار باشد تا دیگر جذابیتی را برای این گروه‌ها پدید نیاورد.
این‌استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نبود نظارت صحیح یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده فساد اقتصادی است تصریح کرد: به دنبال نبود نظارت صحیح بخشی از فساد به صورت اشخاص و در میزان کوچک صورت می‌گیرد اما در طرف مقابل هم شاهد انجام فساد در اندازه بزرگ هستیم.
بغزیان با بیان اینکه فساد در اندازه بزرگ به یقه سفیدی معروف است اظهار داشت: این فسادها با سوءاستفاده از روابط رسمی و قوانین صورت می‌گیرد به طوری که این گونه از فسادها را در قالب پولشویی، فسادهای بانکی و اختلاس می‌توان مشاهده کرد.
وی با تأکید بر اینکه این‌گونه از فسادها با سوءاستفاده از خلأها و قوانین انجام می‌شود تصریح کرد: بر این اساس نهادهای نظارتی باید نظارت دقیقی را بر اجرای قانون داشته باشند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه فساد از طریق شکل‌گیری بازارهای کاذب تقویت می‌شود خاطرنشان کرد: بر این اساس زمانی که بازار طلا، ارز و زمین به دلیل بازدهی خیره‌کننده در یک مقطع زمانی مورد توجه قرار گرفت بسیاری از این دسته افراد به منظور استفاده از سود کاذب راهی این بازارها شدند.
وی اظهار داشت: این در حالی است که اگر فاصله قیمت ارز آزاد و ارز دولتی کم می‌بود دیگر تلاشی برای سوء استفاده از این دو بازار انجام نمی‌شد چراکه در چنین شرایطی افراد به سراغ سوءاستفاده از بازارهای موازی نمی‌روند. به گفته بغزیان، سودهای خیره‌کننده این بازارها در مقاطعی از زمان چنان بالاست که افراد را در مسیرهای خاص قرار می‌دهد اتفاقی که در نهایت ضربه اصلی را به بدنه اقتصاد وارد میکند.
نیاز کشور به نهضت‌های ضدفساد مردمی
حسین راغفر استاد اقتصاد نیز در خصوص علل شکل‌گیری فساد با تاکید بر اینکه وزرا باید همگی همراستا با مواضعی که رییس جمهوری می‌گیرد عمل کنند اظهار کرد: رییس جمهوری بخوبی بیان میکند که وقتی تمام عناصر قدرت، یک جا جمع شود حتما فساد درست می‌شود.
وی افزود: راه‌حل مبارزه با فساد انحصارزدایی است. زمانی که انحصارها تبدیل به رقابت سازنده شود و همگی طبق ضوابط و قوانین عمل کنند و خود را موظف به پاسخگویی بدانند دیگر فسادی رخ نخواهد داد. وی با اشاره به اینکه ما دستگاه نظارتی کم نداریم اما باز هم فساد رخ می‌دهد از این رو لازم است یک نهضت ضد فساد شکل بگیرد تصریح کرد: بخشی از این نهضت به آگاه کردن افکار عمومی مربوط می‌شود، نظارت نهادهای عمومی و مردم می‌تواند تا حدی مانع از شکل‌گیری فساد در جامعه شود.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: بهترین شیوه نظارت بر مفاسد ایجاد نهضت‌های ضد فساد و فراهم کردن امکان نظارت‌های مردمی است، باید امکانی فراهم کنیم که مردم بتوانند به محض مشاهده کوچکترین فساد آن را گزارش بدهند.
وی افزود: رسانه‌های آزاد یکی دیگر از گروههای مبارزه با شکل‌گیری مفاسد هستند. رسانه‌ها باید بتوانند به راحتی خطای هر نهادی را تذکر دهند، همچنین احزاب سیاسی فعال می‌توانند در نهضت ضدفساد موفق عمل کنند و بر عملکرد نهادهای دارای قدرت نظارت کنند تا فسادی شکل نگیرد.
راغفر در آخر تاکید کرد: قوه قضاییه نیز باید رسالت خود را بخوبی انجام دهد به گونه‌ای که کسی به خود اجازه سوءاستفاده ندهد.
