یک جامعه شناس، با بررسی مولفه های گوناگون سعی در تببین نگاه جوانان به ازدواج و فرزندآوری دارد.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - سعید معیدفر *: روز گذشته رییس سازمان ثبت احوال کشور، آماری از فرزندآوری زوجین ارایه کرد که پیش‌تر هم توسط برخی جمعیت‌شناسان به آن اشاره شده بود؛ اینکه بیش از ٣٠ درصد خانواده‌ها، تک‌فرزند یا بدون فرزند هستند. در گذشته، تغییر نه در باروری و نه در مرگ و میر، خارج از نظام طبیعت صورت نمی‌گرفت و هم نرخ باروری و هم مرگ‌و‌میر بالا بوده و همچنین جهت حفظ تعادل جمعیت بر محیط، اثر کنترلی بر یکدیگر داشتند.
بشر امروز مداخلاتی در ارتباط با نرخ مرگ و میر انجام داده است. جمعیت‌شناسان می‌گویند بهبود بهداشت و سلامت، کنترل بیمارهای واگیردار و کشنده و مجموعه مداخلاتی که برای کاهش مرگ و میر به شکل علمی صورت گرفته سبب شده در دوره‌هایی جمعیت به شدت افزایش یابد. در سوی مقابل برای حفظ تعادل حیاتی، در نرخ باروری هم دخالت‌هایی صورت گرفت.
در ایران پس از انقلاب، نوعی انفجار جمعیتی رخ داد که سبب شد در دهه‌های ٨٠ و ٩٠، جمعیت جوان کشور به شدت افزایش یابد. این روند خواه ناخواه باعث بروز محدودیت‌هایی در خدمات مختلف آموزشی در تحصیلات ابتدایی و متوسطه و مدارس دو شیفت و موج درخواست ورود به دانشگاه شد و امروز به حوزه اشتغال و تشکیل خانواده رسیده است.
افزایش نرخ بیکاری، تشکیل خانواده را منتفی کرده یا به تاخیر انداخته و پس از ازدواج نیز مسایل اقتصادی و تورم، فرزندآوری را دشوار کرده است. نکته دیگر اینکه سطح انتظار افراد نیز تغییر یافته است.
گسترش آموزش عالی که برای پاسخ به نیاز اولیه و ایجاد تاخیر در نیاز اشتغال صورت گرفت، جمعیتی را پدید آورده که نسبت به زندگی بسیار معقول رفتار می‌کنند. افزایش سن ازدواج نزدیک به ٣٠ سال در دخترها و پسرها، سن مطلوب باروری را کاهش داده است.
از طرفی به دلیل تغییر معیارها در نسل تحصیلکرده جوان، فرزندآوری اولین هدف زندگی آنان نیست. ارتقای سطح زندگی، تحصیلات تکمیلی و ایجاد شرایط با رفاه مطلوب برای فرزند احتمالی، فضا را دگرگون کرده است.
در واقع نوعی کنترل مبتنی بر نگاه منطقی ایجاد شده که قبلا وجود نداشت و این اقتضای زمانه امروز ماست.
نگارنده با قیاس هر مقطع زمانی با مقاطع دیگر، کاملا مخالف بوده و خواستار درک صحیح و منطقی از پدیده‌های جامعه‌شناسی و جمعیتی است. عمده جامعه‌شناسان می‌گویند امروز ممکن است برادر و خواهر و اعضای درجه یک خانواده، بسیار کمتر از یک همکار یا دوست نزدیک با فرد ارتباط داشته باشند.
تلقی پیشین، ارتباطات را تنها از طریق خانواده و روابط سببی و نسبی دنبال می‌کرد اما با تحولات دنیای مدرن، ممکن است یک دوست، از خانواده مفید‌تر جلوه کند و نوع تعاملات و ارتباطات انسان از چارچوب طایفه، قوم و خویشاوندان فراتر برود.
دایره تعاملات در اجتماعات مدنی، عضویت در انجمن‌های صنفی و تخصصی و ایجاد شبکه ارتباطاتی جدید، گاهی چنان پیوندهایی پدید می‌آورد که قابل تصور نیست.
البته امروز در برخی کشورهای توسعه‌یافته که امکانات محیط‌زیستی، شغلی، منابع آب و کشاورزی و نظام تامین اجتماعی مطلوب را تدارک دیده‌اند، محرک‌هایی برای افزایش جمعیت ارایه می‌شود که پیاده‌سازی آن در ایران در جای خود قابل بحث و بررسی است و لازم است دنبال شود.
*جامعه شناس
منبع: شرق
