رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تشتت حاکم بر بازار نفت و تفسیرهای گوناگون از این مساله را سبب ساز سردرگرمی برای مقابله با این وضع ارزیابی کرد.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - علی شمس اردکانی *: وضعیت بازار بین‌المللی نفت آشکارا نشان می‌دهد که از بهار امسال تاکنون بهای نفت خام به نصف رسیده است اما این پدیده را هر کسی به نوعی ارزیابی می‌کند، چندان که بی‌شباهت به فیل مولانا جلال‌الدین بلخی در مثنوی نیست. یک نظریه آن را توطئه مشترک آمریکا و عربستان علیه ایران و روسیه می‌داند و نظریه دیگر آن را توطئه عربستان و شیخ‌نشین‌های خلیج فارس علیه ایران، آمریکا و روسیه می‌داند. یک نظریه دیگر هم وجود دارد که رویکرد ضد اوپک دارد. این گروه، اوپک را سازمانی بین‌المللی و منسجم از تولیدکنندگان نفت می‌داند که 40 درصد تولید نفت جهان را در اختیار دارد. این گروه پدیده قیمت پایین نفت را سیاست زیرکانه اوپک در مقابله با نفت تولیدی از سنگواره‌های رسی و شنی (شیل) و علیه امریکا به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان می‌انگارد. البته این گروه اصلا توجهی به نبود انسجام داخلی اوپک ندارند. هر یک از پندارهای بالا، گویای پاره‌ای از واقعیت هستند ولی چون همه حقیقت را دربر نمی‌گیرند، لاجرم به معنای راه حل پدیده نیز نیستند. لذا بازار نفت به امان خود رها شده است. در این دور باطل همه اصحاب نفت از آمریکا گرفته تا خلیج فارس، کامچاتکا (روسیه)، مکزیک و باراکل (ونزوئلا) خود را در خسران می‌یابند که خلاصه وضع هر گروه را در زیر می‌آوریم:
1- اعضای اوپک که جمعیت زیادی دارند هراس بیشتری از کسری بودجه دارند ولی کم جمعیت‌ترها و کشورهایی که نفت را در بودجه نمی‌نویسند، در آسانی هستند.
2- آنها که به جای مستانه بلبلی خواندن در روزهای فراوانی برای ذخیره زمستان خود سخت اندیشیده‌اند با آسایش یکی دو سال و شاید طولانی‌‌تر، کسری بودجه را از سر خواهند توانست گذراند.
3- آنها که ذخیره مالی نیندوخته‌اند و توان رقابت هم نه در قیمت و نه در میزان تولید دارند.
4- سرمایه‌گذاران در پروژه‌های نفت‌های غیرمتعارف با ضرر از بازار خارج می‌شوند چندان که سرمایه‌گذاری‌های جدید در تولید نفت شیل تقریبا متوقف شده است.
5- بورس‌های سهام دنیا از کاستی در بهای سهام انواع شرکت‌های انرژی، بویژه شرکت‌های مشغول به نفت و گاز غیرمتعارف در رنج هستند.
در صحنه بین‌المللی وظیفه ملی ما (که در راس آن دولت است) سعی در بهینه نگه داشتن منافع ملی است. به عقیده من بازبینی نسخه‌های اقتصادی، مالی و سیاسی برای نفت ملی است که پیشنهادهایی چند در این زمینه می‌آورم:
1- اجازه داده نشود طرفداران هزینه کردن سرمایه‌های نفتی در بودجه‌های سالانه کماکان در مجلس و دولت و سایر ارکان حکومت، اموال ملی (بخوانید سرمایه‌ها) را بودجه نویسی کنند.
2- اصحاب اقتصاد تخیلی که در سال‌های اخیر معادل سالانه یکصد میلیارد دلار درآمد ارزی را تضییع کرده‌اند شناسایی و فهرست آنها منتشر شود.
3- کسانی که از منابع حساب ذخیره ارزی قبلی و صندوق توسعه ملی فعلی اجازه برداشت داده‌اند با ذکر برداشت‌کننده و منشا صدور مجوز اعلام شوند.
4- از افرادی که با اموال ملی معامله نادرستی کرده‌اند به‌عنوان مرتکبین منکر حکومتی برای هر نوع پست ملی و از جمله حضور در قوای سه‌گانه به ویژه کادر مجلس شورای اسلامی آشکارا رد صلاحیت شود.
آیا منکری بالاتر از این هست که ملت ایران را که در مقابل دشمن هیچ فروگذاری نکرده‌اند و نمی‌کنند، با امکانات نابرابر در نبرد اقتصادی با وهابیت متمرکز و جهانخواران آمده از ماورای بحار یله و کم امکان رها کنند؟
شاید بهترین راه این بود که مراجع تولید نفت‌های اوپک، روسیه و تولیدکنندگان نفت غیر متعارف اوپک با یک کار دیپلماتیک برد-برد گرد هم می‌آمدند و قیمت و سهمیه تولید بهینه برای همگان را به توافق می‌نشستند و مثلا در یک پیمان، بر قیمت بشکه‌ای هفتاد و پنج دلار به عنوان قیمت ثابت 2014، توافق می‌کردند.
متاسفانه چنین توافقی با سیستم‌های حاکم بر عربستان و آمریکا دست یافتنی نیست. نتیجه رویکرد فعلی سعودی و دیگر بازیگران عمده نفت به نفع اسراییل و صهیونیزم است که در عمل نسل فعلی غاصبان را از مهلکه برهانند. همچنان که صدام برای نسل قبلی آنها چنین خدمتی را به سزا انجام داد. فسیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون.
*رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی
