فرزند ملک عبدالله به دنبال کنار زدن ولیعهد کنونی است

گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - اخبار ضد و نقیضی از مرگ ملک عبدالله، پادشاه عربستان، منتشر شده است. صرف نظر از صحت و سقم این مساله، مرگ پادشاه سالخورده تاثیری گسترده در تحولات منطقه ای دارد. 

در این خصوص با امیر موسوی، کارشناس مسایل خاورمیانه، به گفت وگو نشستیم که در زیر می آید:

بی ثباتی در عربستان در حال حاضر شروع شده است. هیاتی از شخصیت های موثر آمریکا و بریتانیا در ریاض حضور دارند تا شرایط توافق در خاندان سعودی بر سر مساله جانشینی ملک عبدالله را امکانپذیر کنند. 

شاهزاده متعب فرزند ارشد ملک عبدالله و وزیر گارد پادشاهی، طرفدار مقرن بن عبدالعزیز، برادر ناتنی ملک عبدالله، است که اخیرا به عنوان ولیعهد شاهزاده سلمان – جانشین ملک عبدالله - انتخاب شده. البته در حکم ملک عبدالله به مقرن، اتفاقی بی سابقه در تاریخ آل سعود هم رخ داد و آن اینکه در صورت خالی شدن پست پادشاه و ولیعهد به طور همزمان، او به پادشاهی خواهد رسید. 

متعب به دنبال آن است که سلمان به پادشاهی نرسد.التویجری رییس دفتر ملک عبدالله و عبدالعزیز – برادر کوچک تر متعب که جانشین وزیر امور خارجه است – با متعب و مقرن همراه هستند. چند امیر بانفوذ استان های عربستان و برخی ژنرال ارتش  و نیز بخش هایی از مردم که گرایشات آزادیخواهانه دارند نیز از مقرن حمایت می کنند که «کبوترهای ریاض» خوانده می شوند. 

این گروه به ایران نگاه ملایم تری دارند و مایل اند روابط بهتری میان تهران – ریاض برقرار باشد. 

اگر سلمان به قدرت برسد احتمالا مقرن را کنار خواهد زد و فرزندان ملک عبدالله نیز به حاشیه رانده می شوند. برای همین است که برخی اخبار حکایت می کند که آنها خبر مرگ ملک عبدالله را اعلام نمی کنند حال آنکه طبق اساسنامه شورای بیعت که متشکل از 30 شاهزاده سعودی است، باید با تشکیل یک کمیته پزشکی وضعیت پادشاه را بررسی و در صورت مرگ او، آغاز پادشاهی ولیعهد را اعلام کند. 

حکم ملک عبدالله تا زمانی که زنده است، اعتبار دارد و پس از آن، سلمان فعال مایشاء می شود چراکه درعربستان قانون عملا وجود ندارد. 

خالد فرزند سلطان، ولیعهد سابق که درگذشت، هرچند از مقامات نظامی خود کنار زده شد (به علت اختلافات ملک عبدالله و متعب با وی) اما کماکان در ارتش نفوذ دارد و از حامیان سلمان است. جریان های تندروی وهابیت، سعود الیفصل، بندر بن سلطان و... نیز در زمره این گروه هستند که اصطلاحا «کرکس های ریاض» نامیده می شوند که نگاه منفی به ایران دارند و خون ریزی های منطقه در عراق، سوریه و... حاصل کار آنهاست که بر ملک عبدالله هم نفوذ داشتند و در چند سال اخیر هم تلاش زیادی برای دور نگه داشتن متعب – مقرن از تصمیم گیری ها داشتند. 

عوامل موثر در انتخاب پادشاه جدید عبارت اند از: حمایت بین المللی به ویژه آمریکا، شورای بیعت و قدرت. در حال حاضر قدرت نظامی در دست گارد پادشاهی به فرماندهی متعب است که به مراتب قدرت بیشتری از ارتش دارد. به خصوص که این نیرو، به وزارت هم ارتقاء پیدا کرده است. در عربستان، وزیر دفاع معمولا ولیعهد و مسوول اداره وزارتخانه، جانشین اوست؛ در حال حاضر می توان گفت متعب در جایگاه وزارت قرار دارد. در جنگ با حوثی های یمن هم ثابت شد ارتش عربستان بسیار ناتوان است. اخیرا هم گارد پادشاهی مانور گسترده ای در سراسر عربستان برگزار کرد و از سلاح های تازه و پیشرفته خود، رونمایی کرد. 

جناح متعب – مقرن با برخورداری از این قدرت، در صورت جلب موافقت غرب، موقعیت ممتازتری می یابد. 

از سوی دیگر اوباما با توجه به شرایط منطقه ای، به دنبال خط اعتدال سعودی است؛ متعب به تازگی مدتی طولانی در آمریکا بود و دیدارهای مهمی انجام داد. 

البته اسراییل به گروه سلمان تمایل دارد و فشار زیادی به بریتانیا و فرانسه وارد می کند تا با این خط همراه شوند. فرانسه هم به علت رشوه های کلانی که گرفت (مانند کمک 3 میلیارد دلاری عربستان به ارتش لبنان) با این جریان هم آوا شد. 

به گمان من آمریکا به دنبال راه میانه است؛ بدین معنا که سلمان به پادشاهی برسد اما مجبور به تعدیل برخی از سیاست های گذشته و در پیش گرفتن رویکرد تازه باشد چراکه تغییر دادن سلمان دشوار است. 

به طور غیرمستقیم بله. اکنون حساسیت بسیار بالاست. اما با ایجاد کانال های گوناگون درباره بحرین، یمن، سوریه و... می توان نقش آفرینی کرد. 

با پادشاهی سلمان، تغییری صورت نمی گیرد و شرایط بی ثبات و ناآرام کنونی چه در داخل و چه در منطقه، ادامه می یابد و به اعتقاد من، آمریکا به دنبال این حالت نیست. در حالیکه با روی کارآمدن خط مقرن – متعب، احتمال تغییرات گسترده در داخل و خارج وجود دارد.