ورشکستگی در اقتصاد ایران، معنا ندارد

کارکرد اصلی این نوع موسسات، جمع آوری پس اندازهای مردم و هدایت آنها به سمت سرمایه گذاری های سودده است تا از محل سود به دست آمده، سود پس اندازکنندگان نیز تامین گردد. اما اتفاقی در سال های گذشته رخ داده که برای اقتصاد ما بسیار خطرناک است؛ این اتفاق هم چیزی نیست جز افزایش شدید تعداد این قیبل موسسات. البته من به عنوان یک هوادار نظام اقتصاد آزاد، معتقدم این افزایش به خودی خود، بد نیست بلکه مساله اینجاست برخلاف قواعد بازار رقابتی، هیچ کدام از این قبیل موسسات که مرتکب تخلف شده یا ضعیف عمل کرده اند، از چرخه اقتصادی حذف نمی شوند. کمااینکه علی رغم بحران اقتصادی در اواخر دولت گذشته، هیچ بانک، موسسه مالی یا شرکتی ورشکسته نشد که این به شدت جای سوال دارد. در بحران اقتصادی سال 2007 به بعد در غرب، بسیاری از بانک ها و شرکت ها ورشکسته شدند اما در ایران ظاهرا، ورشکستگی معنا ندارد. 

از سوی دیگر برخی از این موسسات مالی و اعتباری سودهایی 30 درصدی به مردم می دهند. سوال دیگری مطرح می شود که این موسسات در کجا سرمایه گذاری کرده اند که در شرایط رکود تورمی، چنان سودی کسب کرده اند که امکان می دهد سودی قابل توجه به مردم دهند؟  در واقع بخشی از این موسسات وارد بازارهای کاذبی مثل واردات اتومبیل های گران قیمت و کالاهای لوکس می شوند یا در مثالی دیگر، قیمت سرقفلی در بازار تهران در یکی دو سال اخیر، به شدت بالا رفته که بخشی از این اتفاق ناشی از ورود پول های سرگردان از طریق همین موسسات اعتباری است. 

اگر این موسسات شرایط تبدیل به بانک را داشته باشند، ایرادی وجود ندارد که وارد رقابت شوند اما نباید دولت یا بانک مرکزی از این مجموعه ها حمایت خاص کنند چراکه این قبیل موسسات، در بخشی از مشکلات اقتصادی ما سهم عمده دارند؛ به عنوان مثال اطلاعات غیررسمی حاکی از ورود برخی از این ها به پشتوانه داشتن نقدینگی فراوان به بازار سکه، مسکن و... وارد می شوند. کمااینکه من همیشه منتقد بانک مرکزی بوده ام که چرا مانع ورود بانک ها با ایجاد شرکت های سرمایه گذاری، به حوزه هایی چون خرید کالا، ساخت و ساز و ... نمی شود؟ بانک فقط باید «تامین سرمایه» کند یعنی به عنوان یک بنگاه اعتباری مورد وثوق، با جمع آوری پس اندازهای مردم، تسهیلات ارایه دهند. 

در ایران قانون داریم ولی اجرای آن بسیار مهم تر است؛ همان طور که اشاره شد بسیاری از این موسسات مالی و اعتباری، باید ورشکست می شدند ولی این اتفاق نمی افتد و جالب اینجاست که برخی از آنها، مالیات هم نمی دهند و بخشی از فرار مالیاتی در کشور را تشکیل می دهند. بنابراین باید با شفاف سازی اقتصاد، فضایی ایجاد کرد که بنگاه ناتوان حذف شود.