شهر تاریخی کرمان که روزگاری شش دروازه برای عبور و مرور کاروانهای مختلف داشته این روزها در آستانه احیای مجدد این دروازه ها قرار دارد و شهر شش دروازه بار دیگر رونق می گیرد.
به گزارش خبرگزاری دانا (دانا خبر) و به نقل از مهر، شهر کرمان در گذشته ای نچندان دور شهری با حصارهایو برج و بارو محصور بوده و دور تا دور این شهر خندق حفر شده بوده است همچنان پس از گذشت سالها آثار این برج و باروها و خندق ها در کرمان قابل مشاهده است و حتی نام این مکانها همچنان بر روی برخی محله ها و مناطق کرمان گذاشته شده است.در سال 1293 هجری قمری دور شهر کرمان با حصاری که طول آن از دروازه خراسانی(دروازه گبری) در شمال تا دروازه رق آباد در جنوب و عرض آن از دروازه وکیل در شرق تا دروازه ارگ در غرب بابرج و بارو و خندق‌هایی به عرض تقریبی 10 متر و عمق چهار متر، محصور بوده‌است.
دروازه های تاریخی کرمان
این شش دروازه عبارتند از دروازه وکیل این دروازه را چون محمد اسماعیل خان وکیل الملک بنا نهاد، موسوم به دروازه وکیل است ولی چون نزدیک به مسجد جامع بوده مردم به آن دروازه مسجد می‌گفتند، این دروازه در شرق شهرکرمان قرار داشته‌است.
دروازه ناصری که در شرق محله شهر بوده و آن را نیز محمد اسماعیل خان وکیل الملک نوری بنا نهاد، این دروازه نیز در شمال شرقی شهرکرمان قرار داشته‌است.
دروازه خراسان در شمال شهر کرمان چون رو به خراسان باز می‌شده دروازه خراسان نام نهاده بودند. و همچنین مشهور به دروازه گبری به دلیل مجاورت با محله‌ای در خارج شهر که در آن زرتشتیان سکونت داشته‌اند، بوده است.
دروازه سلطانی نیز در غرب شهر کرمان بوده که به حکم سلطان شاهرخ باز شده و دروازه دولت هم نامیده می‌شود.
دروازه ارگ که آن را دروازه باغ یا دروازه باغ نظر نیز می‌گویند چون ارگ ومیدان مشق و توپخانه و منزل ایالت است. در سال1225 ه.ق به امر ابراهیم خان ظهیر الدوله ساخته شده و به سمت شمال باز می‌شده است.
دروازه رق آباد (دروازه ریگ آباد) چون بیرون این دروازه مزرعه‌ای به نام رق آباد بوده به این نام معروف شده‌است. این دروازه در سال 1311 هجری به امر عبد الحسین میرزای فرمانفرما -سالار لشکر- بنا شده است و به دروازه ریگ آباد نیز معروف بوده است.این دروازه در جنوب شهر کرمان قرار داشته‌است.
بدنه سازی میدانهای تاریخی چهره شهر را متحول می کند
در حالی بسیاری از این بناهای و آثار تاریخی تخریب شده اند که طی ماههای اخیر شهر کرمان شاهد تحولی در زمینه احیای آثار تاریخی است که به نظر می رسد کرمان را به زودی به عنوان زیباترین شهر جنوب شرق کشور با چهره کاملا تاریخی در معرض دید قرار خواهد داد.
یکی از این طرحها احیاء مجدد دروازه های قدیمی کرمان است در این طرح شهرداری با همکاری میراث فرهنگی در محل دروازه های قدیم کرمان، دروازه هابار دیگر به سبک و سیاق سازه های قدیمی می سازد و به عنوان نماد شهر تاریخی کرمان معرفی می کند.
از سوی دیگر بدنه سازی میدانهای تاریخی ارگ و مشتاق کرمان نیز که از جمله قدیمی ترین میدانهای ایران محسوب می شوند نیز در دستور کار قرار گرفته است.
قرار است این میدانها با توجه به سبک معماری کهن ایرانی بدنه سازی شوند این درحالی است که میدان ارگ در ماههای قبل شاهد اجرای چند فاز از بدنه سازی میدان تاریخی بود و میدان مشتاق نیز از ابتدای هفته جاری شاهد اجرای این طرح است.
بنا به گفته مسئولان میراث فرهنگی با اجرای این طرحها در کنار باز سازی گسترده ای که در بازار تاریخی کرمان در حال انجام است بهار بافت تاریخی کرمان در حال فرا رسیدن است.
هر چند که با اجرای طرحهای جدید و آغاز تحول در شهرسازی در کنار احیای بافتهای تاریخی صداهای مخالفی نیز به گوش می رسد اما با کمی واقع بینی می توان به این نتیجه رسید که احیای شهر تاریخی کرمان و تبدیل این شهر به مکانی برای جذب بیشتر گردشگر نیاز به شستن چشمها دارد.
بناهای تاریخی سالها به حال خود رها شده و درحال تخریب بودند
محمد ایرانمنش، کارشناس معماری و محقق بناهای تاریخی اظهارداشت: سالها کرمان به حال خود رها شده بود و بناهای تاریخی رفته رفته به دلیل بیتوجهی در آستانه فراموشی قرار داشتند.
وی افزود: برای اینکه این بناها همچنان ارزشمند بمانند باید ارزشمند نیز نگهداری شوند و جذابیتهای لازم برای نگهداری از این بافتها ایجاد شود اما اگر بخواهیم این بناها را به حال خود رها کنیم به مرور شاهد فرسوده شدن و تبدیل شدن آنها به ویرانه هایی خواهیم بود که در برخی مناطق شاهد آن هستیم در حال حاضر اگر نگاهی به میدانهای تاریخی مشتاق و ارگ بیندازید به سادگی قابل رویت است که این بناها بیشتر از اینکه تاریخی به نظر برسند میدانهایی با ساختمانهای نیمه ویران هستند و بناهای اطراف این میدانها نیز در حال تخریب و حتی ریزش هستند.
نباید طرحهای بهسازی مکانهای تاریخی کرمان تخریب شود
وی افزود: اینکه چرا عده ای همزمان با آغاز طرحهای بدنه سازی میدان مشتاق و بازسازی بازار کرمان اقدام به تخریب و جوسازی می کنند باید از خود آنها دلیلش را سوال کرد اما باید از این افراد پرسید وقتی این بناها سالها به حال خود رها شده بودند و در حال تخریب چرا دلسوزی نمی کردید.
ایرانمنش گفت: دیکته ننوشته غلط ندارد، امکان دارد در زمان اجرای این طرحها مشکلاتی نیز ایجاد شود که بهترین راه مشاوره دادن به میراث فرهنگی است نه اینکه گوشه ای بنشینیم و تخریب کنیم.
وی افزود: احیای شهر شش دروازه نیز حرکتی نمادین است که می تواند در جذب گردشگر و تبدیل چهره شهر کرمان به چهره ای تاریخی کمک کند.
وی افزود: این طرحها نشان می دهد که مدیران شهری کرمان دید فرهنگی دارند و درحالی که میراث فرهنگی به هر دلیلی از جمله کمبود اعتبار نمیتواند طرحهای عمده بهسازی را اجرا کند وارد عمل شده اند.
وی به بدنه سازی برخی خیابانهای کرمان به وسیله نمای تاریخی اشاره کرد و گفت: این اقدام موجب زیبایی شهر و تبدیل آن به شهری سر زنده شده است.
مردم باید در رونق کرمان همراهی کنند
این کارشناس معماری افزود: اما از سوی دیگر اگر مردم همراهی نکنند و اقدام به ساخت و ساز در زمینهای خالی رها شده در شهر نکنند و خانه های تاریخی که تملک تاریخی دارند را احیا نکنند تبدیل به شهری می شویم که فقط چهره ظاهری تاریخی دارد و باید از هم اکنون مردم را نیز با طرحهای بهسازی و مرمتهای تاریخی همراه کنیم.
وی با انتقاد از وجود صدها بنای تاریخی ثبت شده ای که در حال تخریب هستند گفت: میراث در مقطعی به ثبت بسیاری از این بناها اقدام کرد در حالیکه تنها کار ثبت بناها بود و کاری برای مرمت آنها نشد و در نهایت هم اکنون اکثر مناطق شهر کرمان با خانه ها و بناهای تاریخی نیمه ویرانی مواجه است که ثبت تاریخی هستند که این مسئله معضلی بر سر راه بسیاری از طرحهای عمرانی شده است.
وی گفت: ما باید بافت تاریخی کرمان را بار دیگر احیا کنیم و در معرض دید قرار دهیم که به نظر می رسد هم اکنون با همکاری دستگاههای مختلف این کار در حال انجام شدن می باشد.
درب میراث فرهنگی بر روی دلسوزان میراث فرهنگی باز است
علی مهاجری مدیرکل میراث فرهنگی کرمان نیز اظهار کرد: اقدامات مثبتی در زمینه احیای چهره تاریخی کرمان در حال انجام است که یکی از آنها بدنه سازی میدانهای تاریخی است.
وی همچنین احیاء بازار و باغ فتح آباد را نیز در راستای بهبود وضعیت بناهای تاریخی کرمان تاثیر گذار دانست و گفت: هم اکنون بسیاری از گردشگران چهره ای زیبا از بناهای تاریخی کرمان می بینند و این آغازی برای رونق بافت تاریخی شهر کرمان است.
وی افزود: در میراث فرهنگی بر روی تمام کارشناسان میراث فرهنگی باز است و از طرحها و نظرات آنها استقبال می کنیم.
مهاجری افزود: سالها بسیاری از بناهای تاریخی به حال خود رها شده و درحال تخریب بودند و هم اکنون با همکاری استاندار و شهرداری کرمان در حال بهبود وضعیت موجود در شهر کرمان هستیم.
وی از بخش خصوص نیز دعوت کرد در این مسیر به میراث فرهنگی کمک کند و با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی به سرمایه گذاری و در نهایت تغییر کاربری برخی بناهای تاریخی در راستای اقتصادی شدن گردشگری در کرمان بپردازند.
