وزیر امور خارجه سابق روسیه:
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - ایگور ایوانف *: با آغاز بحران اوکراین بسیاری مدعی شدهاند که جنگ سرد جدیدی میان روسیه و غرب به وقوع پیوسته است. به باور من، این لفاظی که حتی از زبان سیاستمداران عالیمقام هم شنیده شده، عمدتا ناشی از احساساتی شدن است و با هدف توجیه مواضع سرسختانه طرفین در برابر یکدیگر بیان میشود.
یقین دارم جنگ سردی که در نیمه دوم قرن بیستم تجربه کردیم امروز تکرار نمیشود زیرا دنیا تغییرات بنیادینی به خود دیده است. امروز ما با واقعیات کاملاً جدیدی زندگی میکنیم که با پارادایمهای قدیمی قابل سنجش نیست. اگر اوضاع جاری امور جهانی را با وضعیت دوران جنگ سرد مقایسه کنیم میبینیم که پس از پایان جنگ جهانی دوم روابط بینالملل درون نظم خاصی محصور شده بود. این نظم، جدا از کاستیها و نواقصی که داشت، این امکان را به نوع بشر میداد که از یک فاجعه جدید جهانی پرهیز کند.
درست است که همه ما در هراس از یک منازعه هستهای ویرانگر به سر میبردیم. اما این ترس اتحاد جماهیر شوروی و امریکا را وادار کرد تا درباره توافقنامههای کاهش تسلیحات هستهای با استفاده از مکانیسمهای مناسب برای راستیآزمایی مذاکره کنند؛ امروز در جهانی زندگی میکنیم که نظم قدیمی وجود خارجی ندارد و هنوز نظم جدیدی که مناسب و مطلوب بازیگران بزرگ باشد پدید نیامده است، این همان چیزی است که زمانه ما را با دوران جنگ سرد متفاوت میکند.
بله، کماکان همان نهادهای بینالمللی مثل سازمان ملل را که در نیمه دوم قرن گذشته داشتیم داریم و به طور رسمی از حقوق بینالملل تبعیت میکنیم. با این حال، همانگونه که بحران اوکراین یک بار دیگر نشان داده است، نهادهای قدیمی کارایی خود را از دست دادهاند و حقوق بینالملل فدای منافع سیاسی شده است.
گذار در روابط بینالملل بیهیچ ضرورت و دلیلی طولانی شده است و هرگونه تعلل بیشتر در مواجهه با مشکلات پیچیدگیهای بیشتری را سبب میشود. افزون بر این، مرحله انتقالی جاری چالشهای امنیتی بزرگی را ایجاد میکند.
امروزه تهدید یک مناقشه اتمی بیشتر از دوران جنگ سرد است. در فقدان گفتوگوهای سیاسی و در حالی که بیاعتمادی متقابل به اوج تاریخی خود رسیده، احتمال بروز حوادث ناخواسته مرتبط با تسلیحات اتمی بیشتر و بیشتر شده است. وضعیت مناقشههای منطقهای نیز بهتر به نظر نمیرسد؛ بگذارید برای نمونه مناقشه خاورمیانه و مساله اسراییل را در نظر آوریم. در دوره جنگ سرد، دو ابرقدرت مکانیسمهایی در اختیار داشتند که میتوانست ظرف دو روز مانع برخوردهای نظامی و وخامت غیرقابل کنترل آنها شود، امروز دیگر چنین ساز و کارهایی در دسترس نیست.
حوادث تروریستی اخیر در پاریس نهتنها آسیبپذیری جامعه مدرن در برابر افراطگرایی بلکه فقدان ابزارهای کافی برای مبارزه با تهدیدهای مشترک را نیز نمایان کرده است. همچنین، بحران اوکراینی که به مرگ هزاران نفر و رنج و محنت میلیونها انسان بیگناه دیگر منجر شده است باید این پیام رسا را به ما رسانده باشد که از دنیای در حال تغییر عقب ماندهایم و نتوانستهایم راهحلهای کافی برای مشکلات قرن بیست و یکم بیابیم.
در جشنهای سال نو دیدیم که بسیاری از مردم برای دوستان و عزیزان خود هم آرزوهای سنتی مانند سلامتی، زندگی خانوادگی شاد و موفقیتهای کاری میکردند و همسالی پر از صلح و بدون جنگ، این دلشورهها باید نهیبی برای سیاستگذاران مسئول در سراسر دنیا باشد تا بلندپروازی ها و کینههای متقابل را کنار بگذارند و گفتوگویی معنادار درباره آینده و ملتها را آغاز کنند. اگر چنین نشود روزی به جای جنگ سرد جدید با یک مناقشه تمامعیار نظامی مواجه خواهیم شد.
*وزیر امور خارجه روسیه از 1998 تا 2004
ترجمه از: ایران