مسلماً تاثیر گذاری والدین در تربیت فرزندان قابل انکار نیست. پدر و مادر اولین معلم کودک هستند. هر فرزندی با سرشتی پاک به دنیا می آید ، و این والدین هستند که تاثیر گذاری بسیار بالایی دارند و می توانند آن فرد را به سمت صلاح و خیر هدایت کنند و یا موجب گمراهی و معضلات آینده او شوند.
ویژگی های والدین سالم از دیدگاه آیات و روایات چیست؟ و پدر یا مادر سالم چه ویژگی هایی می توانند داشته باشند؟
طبیعتا بعد از ازدواج قرار است دختران و پسران نقش پدری و مادری را بر عهده بگیرند و وظیفه بسیار مهم و عظیم انسان سازی و تربیت انسانی را انجام دهند و ناچاراً با کودک خود ارتباط برقرار کنند.بنابراین ابتدا باید چه کاری انجام دهند و چه صفاتی در خود ایجاد کنند تا بتوانند آن ارتباط سالم را برقرار کنند؟ زمانی که خودمان از بعضی جهات ضعف داریم ، آیا می توانیم بدون رفع آن مشکلات با فرزندان خود ارتباط برقرار کنیم؟
تا ما نتوانیم ظرفیت های لازم را در خود ایجاد کنیم ، نمی توانیم با فرزندان خود رابطه خوبی برقرار کنیم. مثلاً آیا والدینی که خود خشن و عصبی هستند، می توانند مهربانی را به فرزندان خود یاد بدهند و با آن ها ارتباط خوبی بر قرار کنند؟
پس باید ابتدا پدر و مادر روی خود کار کنند ، خود را اصلاح کنند و صفات منفی را از خود دور کنند تا بتوانند با کودک خود ارتباط خوبی برقرار کنند.
ویژگی‌های والدین سالم
الف) صفت کریم بودن
تغافل داشتن: تغافل به معنی چشم پوشی کردن و خود را به غفلت زدن و ندیدن است.
گاهی در زندگی در ارتباط با خانواده باید خود را به تغافل زد.البته در مورد فرزند از همه مهم تر است. چون فرزند ، کوچک و کم طاقت است و مشکلات و خطاهای زیادی دارد و باید تغافل بیشتری در مورد او به خرج داد.
پیامبر میفرمایند:کسی که تغافل کند ، باعث می شود دیگران او را با وقار تلقی کنند.
در روایت دیگر حضرت علی می فرمایند: در امور دیگران آن قدر ریزبین و سخت گیر نباشید و عظمت خود را با تغافل حفظ کنید!
نباید همه جا مو را از ماست کشید ، مخصوصا در خانه. سعی کنید در خانه زیاد گیر ندهید.در مورد کودک تا جایی که می توانید به اندازه توان او توقع داشته باشید ، بنابراین سعی کنید تغافل داشته باشید و با آن احترام خود را حفظ کنید تا فرزند اهل نق زدن نشود و جلوی شما نایستد.
حضرت علی به این مطلب اشاره دارند که عدم تغافل موجب به هم ریختن سلامت روان می شود، لذا می فرمایند: کسی که تغافل نکند( و در خیلی از امور چشم پوشی نکند ) عیشش کدر و زندگی اش خراب می شود.
کسانی که به همه چیز گیر می دهند ، حساس و زود رنج هستند، در روان شناسی می گویند دچار اختلال شخصیت وسواسی می شوند. چنین افرادی قبل از این که دیگران را رنج دهند، خودشان را رنج می دهند.اما تسامح و تساهل ، سلامت و آرامش روان را به همراه دارد.
پاسخ بدی را با نیکی بدهید! : خیلی اوقات ما انتقام جو و کینه توز هستیم. آیا همیشه از تنبیه برای تربیت کودک استفاده می کنیم؟!و یا گاهی برای خنک شدن دلمان!
رفتار عادلانه داشته باشید: رعایت رفتار عادلانه و دوری از تبعیض نیز یکی از ویژگی های فرد کریم است. کسانی که چند فرزند دارند باید سعی کنند در رفتارهایشان با عدالت رفتار کنند و بیش از حد از فرزندی حمایت نکنند و در دعوا ها همیشه حق را به یکی ندهند.
ب) داشتن حس صمیمیت
فقط دوست داشتن فرزندان کافی نیست بلکه دوست داشتن را نسبت به آن ها ابراز کنیم و به زبان بیاوریم و در رفتارمان هم نشان دهیم. به این ابراز کردن می گویند مودت.
خیلی از پدر و مادر ها نمی دانند چگونه به فرزندشان محبت کنند و آن علاقه ای که دارند نشان دهند. مثلا وقتی فرزندان بزرگ می شوند دیگر پدر و مادر خجالت می کشند آن ها را ببوسند و در آغوش بگیرند. در حالی که باید همیشه ابراز دوستی را داشته باشند.
در روایتی از امیرالمومنین است که با ابراز دوستی ، محبت پایدار و استوار می شود.
تکنیک‌های محبت و مودت
یاری و همدلی: باید با فرزندانمان همدلی کنیم. زمانی که مشکلی دارد ، با در کنار او بودن و دلداری دادن می توانیم احساس کمک رسانی و همدردی را به او بفهمانیم و به هنگام نیاز او را تنها نگذاریم. وقتی می خواهد کاردستی بسازد یا هر چیزی درست کند و کمک می خواهد ما باید در کنارش باشیم.
در صمیمیت نسبت به فرزندمان معتدل و پایدار باشیم. حتی اگر خسته هستیم، حال و حوصله او را داشته باشیم و اگر دچار مشکل شده و ناراحتی دارد به او کمک کنیم و در کنارش باشیم تا احساس کند دوستش داریم.
خوش رویی: نباید برخورد عبوسانه داشته باشیم. امام صادق می فرمایند: خوش رویی ریسمان مهر و محبت است.
عدم عیب جویی : حضرت علی می فرمایند: کسی که به دنبال عیب دیگران باشد، خداوند محبت و مودت قلب ها را بر او حرام می کند.6 اگر دائم گیر بدهیم و عیب جویی کنیم صمیمیت کم می شود.
قاطعیت: قاطعیت با خشونت فرق می کند. در قاطعیت نیازی به داد زدن و عصبانی شدن نیست. فقط باید محکم سر موضوعی که میخواهیم قاطع باشیم ، بایستیم.
طبیعتا بعد از ازدواج قرار است دختران و پسران نقش پدری و مادری را بر عهده بگیرند و وظیفه بسیار مهم و عظیم انسان سازی و تربیت انسانی را انجام دهند و ناچاراً با کودک خود ارتباط برقرار کنند.بنابراین ابتدا باید چه کاری انجام دهند و چه صفاتی در خود ایجاد کنند تا بتوانند آن ارتباط سالم را برقرار کنند؟ زمانی که خودمان از بعضی جهات ضعف داریم ، آیا می توانیم بدون رفع آن مشکلات با فرزندان خود ارتباط برقرار کنیم؟
تا ما نتوانیم ظرفیت های لازم را در خود ایجاد کنیم ، نمی توانیم با فرزندان خود رابطه خوبی برقرار کنیم. مثلاً آیا والدینی که خود خشن و عصبی هستند، می توانند مهربانی را به فرزندان خود یاد بدهند و با آن ها ارتباط خوبی بر قرار کنند؟
پس باید ابتدا پدر و مادر روی خود کار کنند ، خود را اصلاح کنند و صفات منفی را از خود دور کنند تا بتوانند با کودک خود ارتباط خوبی برقرار کنند.
ویژگی‌های والدین سالم
الف) صفت کریم بودن
تغافل داشتن: تغافل به معنی چشم پوشی کردن و خود را به غفلت زدن و ندیدن است.
گاهی در زندگی در ارتباط با خانواده باید خود را به تغافل زد.البته در مورد فرزند از همه مهم تر است. چون فرزند ، کوچک و کم طاقت است و مشکلات و خطاهای زیادی دارد و باید تغافل بیشتری در مورد او به خرج داد.
پیامبر میفرمایند:کسی که تغافل کند ، باعث می شود دیگران او را با وقار تلقی کنند.
در روایت دیگر حضرت علی می فرمایند: در امور دیگران آن قدر ریزبین و سخت گیر نباشید و عظمت خود را با تغافل حفظ کنید!
نباید همه جا مو را از ماست کشید ، مخصوصا در خانه. سعی کنید در خانه زیاد گیر ندهید.در مورد کودک تا جایی که می توانید به اندازه توان او توقع داشته باشید ، بنابراین سعی کنید تغافل داشته باشید و با آن احترام خود را حفظ کنید تا فرزند اهل نق زدن نشود و جلوی شما نایستد.
حضرت علی به این مطلب اشاره دارند که عدم تغافل موجب به هم ریختن سلامت روان می شود، لذا می فرمایند: کسی که تغافل نکند( و در خیلی از امور چشم پوشی نکند ) عیشش کدر و زندگی اش خراب می شود.
کسانی که به همه چیز گیر می دهند ، حساس و زود رنج هستند، در روان شناسی می گویند دچار اختلال شخصیت وسواسی می شوند. چنین افرادی قبل از این که دیگران را رنج دهند، خودشان را رنج می دهند.اما تسامح و تساهل ، سلامت و آرامش روان را به همراه دارد.
پاسخ بدی را با نیکی بدهید! : خیلی اوقات ما انتقام جو و کینه توز هستیم. آیا همیشه از تنبیه برای تربیت کودک استفاده می کنیم؟!و یا گاهی برای خنک شدن دلمان!
رفتار عادلانه داشته باشید: رعایت رفتار عادلانه و دوری از تبعیض نیز یکی از ویژگی های فرد کریم است. کسانی که چند فرزند دارند باید سعی کنند در رفتارهایشان با عدالت رفتار کنند و بیش از حد از فرزندی حمایت نکنند و در دعوا ها همیشه حق را به یکی ندهند.
ب) داشتن حس صمیمیت
فقط دوست داشتن فرزندان کافی نیست بلکه دوست داشتن را نسبت به آن ها ابراز کنیم و به زبان بیاوریم و در رفتارمان هم نشان دهیم. به این ابراز کردن می گویند مودت.
خیلی از پدر و مادر ها نمی دانند چگونه به فرزندشان محبت کنند و آن علاقه ای که دارند نشان دهند. مثلا وقتی فرزندان بزرگ می شوند دیگر پدر و مادر خجالت می کشند آن ها را ببوسند و در آغوش بگیرند. در حالی که باید همیشه ابراز دوستی را داشته باشند.
در روایتی از امیرالمومنین است که با ابراز دوستی ، محبت پایدار و استوار می شود.
تکنیک‌های محبت و مودت
یاری و همدلی: باید با فرزندانمان همدلی کنیم. زمانی که مشکلی دارد ، با در کنار او بودن و دلداری دادن می توانیم احساس کمک رسانی و همدردی را به او بفهمانیم و به هنگام نیاز او را تنها نگذاریم. وقتی می خواهد کاردستی بسازد یا هر چیزی درست کند و کمک می خواهد ما باید در کنارش باشیم.
در صمیمیت نسبت به فرزندمان معتدل و پایدار باشیم. حتی اگر خسته هستیم، حال و حوصله او را داشته باشیم و اگر دچار مشکل شده و ناراحتی دارد به او کمک کنیم و در کنارش باشیم تا احساس کند دوستش داریم.
خوش رویی: نباید برخورد عبوسانه داشته باشیم. امام صادق می فرمایند: خوش رویی ریسمان مهر و محبت است.
عدم عیب جویی : حضرت علی می فرمایند: کسی که به دنبال عیب دیگران باشد، خداوند محبت و مودت قلب ها را بر او حرام می کند.6 اگر دائم گیر بدهیم و عیب جویی کنیم صمیمیت کم می شود.
قاطعیت: قاطعیت با خشونت فرق می کند. در قاطعیت نیازی به داد زدن و عصبانی شدن نیست. فقط باید محکم سر موضوعی که میخواهیم قاطع باشیم ، بایستیم.
